Προστασία της Οικονομίας ή του Περιβάλλοντος; Ποιος θα κερδίσει στην κούρσα των EV; Και γιατί ανησυχούν οι Γάλλοι παραγωγοί κονιάκ; Μιλά στο iMEdD από την Ουάσινγκτον ο Νίκολας Λάρντι, senior fellow στο Ινστιτούτο Peterson για τη Διεθνή Οικονομία και αντιπρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου της Εθνικής Επιτροπής Σχέσεων ΗΠΑ-Κίνας.
Στα μέσα Μαϊου 2024, ο αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν ανακοίνωσε τον τετραπλασιασμό των δασμών στα κινεζικά ηλεκτρικά αυτοκίνητα και τον τριπλασιασμό σε προϊόντα χάλυβα και αλουμινίου, προχωρώντας άλλο ένα βήμα στον εν εξελίξει εμπορικό πόλεμο μεταξύ Ουάσινγκτον και Πεκίνου. Είναι μία κίνηση που φέρνει σε δίλημμα τις ευρωπαϊκές αυτοκινητοβιομηχανίες και προκαλεί ερωτηματικά όσον αφορά την προστασία του περιβάλλοντος.
Η παγκόσμια αγορά ηλεκτρικών οχημάτων (EV) είναι από τους πιο «καυτούς» τομείς αυτήν τη στιγμή και ο εμπορικός μήνας του μέλιτος γύρω από το θέμα μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας έχει τελειώσει. Αυτό που κάποτε ήταν μονόδρομος για τις αμερικανικές εξαγωγές προς την Κίνα, έχει μετατραπεί σε αμφίδρομη λωρίδα, καθώς τώρα η Κίνα πλημμυρίζει τις διεθνείς αγορές με καλής ποιότητας ηλεκτρικά αυτοκίνητα. Για τον λόγο αυτό η κυβέρνηση Μπάιντεν επέβαλε τον βαρύ δασμό 100% στα κινεζικά EV, αποσκοπώντας στην προστασία των εγχώριων αυτοκινητοβιομηχανιών.
Η τελευταία έρευνα της Canalys δείχνει ότι οι παγκόσμιες πωλήσεις ηλεκτρικών οχημάτων το 2022 ήταν 10,1 εκατ. μονάδες, αριθμός αυξημένος κατά 55% συγκριτικά με την προηγούμενη χρονιά. Η ηπειρωτική Κίνα ήταν μακράν η μεγαλύτερη αγορά ηλεκτρικών οχημάτων, με το 59% των EV να πωλήθηκαν εκεί το 2022 – συνολικά 5,9 εκατομμύρια μονάδες. Η Ευρώπη είναι η δεύτερη μεγαλύτερη αγορά ηλεκτρικών οχημάτων, με μερίδιο 26% και 2,6 εκατομμύρια πωλήσεις. Την ίδια στιγμή, το αντίστοιχο μερίδιο για τις Ηνωμένες Πολιτείες είναι στο 9%, όμως με σημάδια ανάκαμψης και 920.000 EVs να έχουν πωληθεί το 2022, αριθμός αυξημένος κατά 72% σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά.
Πέρσι η Κίνα έκανε εξαγωγές άνω του 1,5 εκατομμυρίου ηλεκτρικών αυτοκινήτων σε δεκάδες χώρες, με την ΕΕ να αποτελεί τον μεγαλύτερο πελάτη της, εισάγοντας σχεδόν μισό εκατομμύριο κινεζικά ηλεκτρικά οχήματα – δηλαδή το 1/3 των κινεζικών εξαγωγών. Εκτιμάται ότι ένα στα τέσσερα ηλεκτροκίνητα αυτοκίνητα που θα πωληθεί το 2024 στην Ευρώπη, θα είναι κινεζικής κατασκευής.
Αυτοί οι αριθμοί αποτελούν δίκοπο μαχαίρι για την Ευρωπαϊκή Ένωση – της δίνουν σημαντική μόχλευση στο τρέχον γεωπολιτικό κλίμα, αλλά ταυτόχρονα την καθιστούν και ευάλωτη στην κλιμάκωση της αντιπαράθεσης, καθώς ένας πλήρης εμπορικός πόλεμος θα μπορούσε να οδηγήσει σε σημαντική αύξηση των τιμών για τους Ευρωπαίους καταναλωτές.
Ταυτόχρονα, κάτι τέτοιο θα μπορούσε να επηρεάσει τη φιλόδοξη πολιτική ατζέντα της ΕΕ για τη μετάβαση στην πράσινη οικονομία, η οποία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το πόσο προσιτά είναι τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα στους Eυρωπαίους πολίτες. Όπως σχολιάζει το Politico το Πεκίνο για καιρό προσπαθούσε να αποτρέψει νέους δασμούς με τη μέθοδο «καρότο και μαστίγιο»: αφενός απειλώντας με αντίποινα και αφετέρου υποσχόμενο ανάπτυξη και απασχόληση με την αύξηση της παραγωγής στις μονάδες κινεζικών αυτοκινητοβιομηχανιών εντός Ευρώπης.
Εμπορικός πόλεμος ΗΠΑ-Κίνας: Ανταγωνισμός στο οικονομικό μέτωπο με τον Δρ. Κωνσταντίνο Τσιμώνη
Μια συζήτηση με τον Δρ. Κωνσταντίνο Τσιμώνη, ανώτερο λέκτορα στην Kινεζική Kοινωνία στο King’s College του Λονδίνου και μέλος του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων (ΙΔΙΣ) για τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά αυτής της εμπορικής σύγκρουσης.
Οικονομία Vs. Περιβάλλον
Οι Αμερικανοί στο δίλημμα μεταξύ προστασίας της Οικονομίας τους ή του Περιβάλλοντος, απάντησαν με πράξεις. Ο Νίκολας Λάρντι είναι senior fellow στο Ινστιτούτο Peterson για τη Διεθνή Οικονομία και αντιπρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου της Εθνικής Επιτροπής Σχέσεων ΗΠΑ-Κίνας στην Ουάσινγκτον. Δεν μασά τα λόγια του όταν τον ρωτάμε για την άποψη ότι η αμερικανική κυβέρνηση υπονομεύει με την απόφασή της την ευρύτερη ατζέντα για την Κλιματική Αλλαγή: «Ναι, η κυβέρνηση Μπάιντεν έχει σαφώς δώσει προτεραιότητα στην υποστήριξη της αυτοκινητοβιομηχανίας των ΗΠΑ και άλλων βιομηχανιών, ακόμη και σε βάρος της επίτευξης ευρύτερων στόχων για το Κλίμα», λέει στο iMEdD.
Το αναπόφευκτο γεγονός, όπως έγραψε στο κύριο άρθρο της η Washington Post, είναι ότι το τείχος των δασμών του προέδρου Μπάιντεν καθιστά τη μετάβαση σε ένα μέλλον χωρίς άνθρακα πιο δαπανηρή και δύσκολη, «καθώς μάλιστα τίποτα δεν εγγυάται ότι τα κέρδη θα χρησιμοποιηθούν για επενδύσεις σε πράσινη τεχνολογία αιχμής. Ο Λευκός Οίκος έχει δίκιο για τις ληστρικές εμπορικές τακτικές του Πεκίνου, που το βοήθησαν να δημιουργήσει εταιρίες, οι οποίες ηγούνται στις αγορές κρίσιμων πράσινων τεχνολογιών.
«Περίπου το 60% των ανεμογεννητριών, των ηλεκτρικών οχημάτων και των μπαταριών του κόσμου κατασκευάζονται στην Κίνα. Οι ευρύτερες μακρο-οικονομικές πολιτικές του Πεκίνου τείνουν να καταστείλουν την εγχώρια ζήτηση, αφήνοντας τις εξαγωγές ως τη μόνη διέξοδο για την πλεονάζουσα παραγωγή. Γι’ αυτό και η Ευρώπη εξετάζει, επίσης, μέτρα προστατευτισμού», έγραψε η Washington Post.
Ωστόσο, για την αντιμετώπιση της Κλιματικής Κρίσης, η κινεζική βιομηχανική πολιτική έχει κάνει ένα αναμφισβήτητο καλό. Η επιδοτούμενη παραγωγή του Πεκίνου βοήθησε στη μείωση του κόστους της ηλιακής ενέργειας κατά σχεδόν 90% την τελευταία δεκαετία. «Αυτό που δεν πρέπει να αγνοηθεί είναι πώς η μείωση του κόστους της ηλιακής ενέργειας αναμόρφωσε την παροχή ηλεκτρικής ενέργειας στις ΗΠΑ και σε όλο τον κόσμο», παρατηρεί ο Μάικλ Γκρίνστοουν, ο οποίος υπηρέτησε ως οικονομολόγος στο Συμβούλιο Οικονομικών Συμβούλων του Προέδρου Μπαράκ Ομπάμα και τώρα διδάσκει στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο.
Η μείωση της ρύπανσης των αυτοκινήτων είναι ζωτικής σημασίας για τη μείωση των συνολικών εκπομπών στο μισό των επιπέδων του 2005 έως το 2030, που αποτελεί στόχο για τη σημερινή κυβέρνηση. Θα είναι πιο δύσκολο να επιτευχθεί αυτός ο στόχος εάν οι Αμερικανοί οδηγοί δεν μπορούν να αγοράσουν τα εξαιρετικά φθηνά ηλεκτρικά αυτοκίνητα που κατασκευάζει η κινεζική BYD. Το βασικό hatchback της BYD πωλείται στην Κίνα για περίπου το 1/3 του κόστους του φθηνότερου EV που διατίθεται στις Ηνωμένες Πολιτείες. Μόλις πριν λίγες ημέρες η BYD ανακοίνωσε τη δημιουργία ενός νέου μοντέλου, που μπορεί να φτάσει χωρίς στάση σε απόσταση 2.000 χιλιομέτρων και σύντομα θα μπει σε παραγωγή.
Οι επιπτώσεις του εμπορικού πολέμου
Από την Ουάσινγκτον ο Νίκολας Λάρντι, ως αντιπρόεδρος του ΔΣ της Εθνικής Επιτροπής Σχέσεων μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας, δίνει το πλαίσιο των τελευταίων δύο ετών σχετικά με τις επιπτώσεις του εμπορικού πολέμου μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας στην αμερικανική Οικονομία και το παγκόσμιο εμπόριο: «Ένας βασικός αντίκτυπος είναι η αρνητική επίδραση των δασμών στην αμερικανική μεταποίηση. Η μεταποίηση στις ΗΠΑ έχει υποφέρει από τους δασμούς, εν μέρει επειδή οι εταιρείες βασίζονται σε εισαγωγές πρώτων υλών από την Κίνα για να παράγουν το τελικό τους αγαθό και η τιμή των εισαγωγών έχει αυξηθεί λόγω των δασμών», εξηγεί στο iMEdD.
«Επίσης, η αμερικανική οικονομία επιβαρύνθηκε, διότι η Κίνα ανταπέδωσε με δικούς της δασμούς, καθιστώντας δυσκολότερη τις πωλήσεις αμερικανικών προϊόντων στην κινεζική αγορά. Έτσι, αυτές οι κατασκευαστικές εταιρείες χάνουν εγχώριες πωλήσεις στις Ηνωμένες Πολιτείες, στην Κίνα, καθώς και σε τρίτες χώρες όπου το υψηλότερο κόστος τους σημαίνει ότι είναι λιγότερο ανταγωνιστικές με εναλλακτικές πηγές προμήθειας» σημειώνει ο Λάρντι.
Ποιος θα κερδίσει αυτόν τον πόλεμο;
Αυτή η σύγκρουση δύο μεγάλων χωρών και οικονομιών μπορεί να προκαλέσει εκτεταμένες γεωπολιτικές συνέπειες. Ποιές πιστεύει ότι θα είναι οι κυριότερες και πώς θα επηρεαστεί η Ευρώπη; «Η Ευρώπη βρίσκεται σε δύσκολη θέση, υπό την πίεση των ΗΠΑ να υποστηρίξει την πολιτική των ΗΠΑ έναντι της Κίνας, ειδικά στο εμπόριο και την τεχνολογία. Ήδη βλέπουμε, μάλιστα, ότι ορισμένες από τις μεγάλες ευρωπαϊκές εταιρείες, ειδικά στη Γερμανία, είναι απρόθυμες να υποστηρίξουν την αντι-κινεζική συμμαχία υπό την ηγεσία των ΗΠΑ», λέει ο Νίκολας Λάρντι στο iMEdD.
Άραγε μπορούμε να πούμε ότι οι ΗΠΑ και η Κίνα βρίσκονται τώρα σε έναν πλήρη οικονομικό και εμπορικό πόλεμο; Πόσο μπορεί να χειροτερέψει η κατάσταση; «Οι τρέχουσες διαφωνίες υπολείπονται ενός πλήρους εμπορικού πολέμου. Το πιο σημαντικό ζήτημα για τις ΗΠΑ αυτήν τη στιγμή είναι ο περιορισμός της μεταφοράς ορισμένων προϊόντων και σημαντικής τεχνολογίας στην Κίνα. Οι συναλλαγές σε άλλα εμπορεύματα παραμένουν ακόμα μη σημαντικές σε όγκο», εξηγεί ο Λάρντι.
Οι αναλυτές σημειώνουν πως ένα από τα σημαντικότερα επιτεύγματα του τελευταίου μισού αιώνα ήταν η αξιοσημείωτη μείωση των παγκόσμιων δασμών. Όπως γράφει ο Economist, αυτή η μείωση – από τις μέσες εισφορές στις εισαγωγές άνω του 10% τη δεκαετία του 1970 σε 3% σήμερα – βοήθησε στην άνθηση του διεθνούς εμπορίου και τον σχεδόν τριπλασιασμό του παγκόσμιου ΑΕΠ ανά άτομο. Όσο περισσότερο άνοιγαν το εμπόριό τους οι χώρες, τόσο περισσότερο άκμασαν.
«Επειδή το εμπόριο ωφελεί σε μεγάλο βαθμό τους καταναλωτές, αλλά βλάπτει συγκεκριμένους εργαζομένους και εταιρείες που αντιδρούν, έχει πάντα πολιτικό κόστος. Σήμερα αυτό το κόστος φαντάζει μεγάλο στο μυαλό των πολιτικών. Η συναίνεση που απαιτείται για τη στήριξη ενός ανοιχτού συστήματος συναλλαγών αποσυντίθεται, μια διαδικασία που επιταχύνεται από το γεγονός ότι η Κίνα δεν παίζει δίκαια, καθώς και από τις κινήσεις προστατευτισμού στις ΗΠΑ που ξεκίνησαν επί Τραμπ», αναφέρει στο iMEdD ο Νίκολας Λάρντι από το Ινστιτούτο Peterson για τη Διεθνή Οικονομία.
Επομένως, τα πράγματα δεν δείχνουν αισιόδοξα. Ρωτήσαμε τον ίδιο εάν σε αυτή την εμπορική σύγκρουση που φαίνεται να χειροτερεύει διαρκώς, μπορεί τελικά να κερδίσει πραγματικά ένας από τους δύο. «Εάν ο πόλεμος συνεχιστεί, νομίζω ότι θα είναι σαφές ότι και οι δύο πλευρές θα είναι χαμένες. Οι σχετικές απώλειες κάθε πλευράς είναι δύσκολο να προβλεφθούν σε αυτό το σημείο, αλλά σίγουρα θα είναι μεγάλες, όχι μόνο για τις δύο πλευρές, αλλά και για την παγκόσμια οικονομία», απάντησε.
Ευρώπη και Κίνα
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε ότι θα επιβάλει επιπλέον δασμούς έως και 38,1% στα εισαγόμενα κινεζικά ηλεκτρικά αυτοκίνητα από τον Ιούλιο, διακινδυνεύοντας αντίποινα από το Πεκίνο, που απείλησε ότι θα λάβει μέτρα για τη διασφάλιση των συμφερόντων του. Οι Βρυξέλλες ανακοίνωσαν ότι θα καταπολεμήσουν τις υπερβολικές επιδοτήσεις των Κινέζων με πρόσθετους δασμούς, που κυμαίνονται από 17,4% για BYD έως 38,1% για SAIC, πέρα από τον τυπικό δασμό αυτοκινήτου 10%. Αυτό ισοδυναμεί με δισεκατομμύρια ευρώ επιπλέον κόστους για τις αυτοκινητοβιομηχανίες, σε μια εποχή που παλεύουν με την επιβράδυνση της ζήτησης και την πτώση των τιμών στο εσωτερικό, σύμφωνα με υπολογισμούς του Reuters με βάση τα εμπορικά στοιχεία της ΕΕ του 2023.
Ο Άντριου Κένινγχαμ επικεφαλής οικονομολόγος για την Ευρώπη στην Capital Economics, θεωρεί ότι η απόφαση της ΕΕ σηματοδοτεί μια μεγάλη αλλαγή στην εμπορική της πολιτική, επειδή, αν και χρησιμοποιούσε συχνά εμπορικές άμυνες κατά της Κίνας, δεν το είχε κάνει για μια τόσο σημαντική βιομηχανία. Οι Ευρωπαίοι φορείς χάραξης πολιτικής θέλουν να αποφύγουν την επανάληψη αυτού που συνέβη με τα ηλιακά πάνελ πριν από μία δεκαετία, όταν η ΕΕ έλαβε περιορισμένα μέτρα για να περιορίσει τις κινεζικές εισαγωγές και πολλοί Ευρωπαίοι κατασκευαστές κατέρρευσαν. Η ΕΕ ξεκίνησε έρευνα κατά των επιδοτήσεων για κινέζικα ηλεκτρικά οχήματα τον Οκτώβριο.
Ηλεκτρικά αυτοκίνητα και κονιάκ
Άμεσα οι Γερμανοί προσπάθησαν να γεφυρώσουν το χάσμα. Ο υπουργός Μεταφορών Βόλκερ Βίσινγκ ζήτησε από το Πεκίνο μια «σοβαρή κίνηση» στο θέμα των δασμών στα εισαγόμενα ηλεκτρικά οχήματα και τόνισε ότι ελπίζει ότι οι συνομιλίες θα μπορούσαν να αποτρέψουν μια κλιμακούμενη εμπορική σύγκρουση. Η κυβέρνηση του καγκελαρίου Όλαφ Σολτς πιέζει για αυτό που αποκαλεί «φιλική» λύση. Το Πεκίνο είχε ψηφίσει τον Απρίλιο νόμο για να ενισχύσει την ικανότητά του να αντεπιτίθεται σε περίπτωση που οι ΗΠΑ ή η ΕΕ επιβάλουν δασμούς στις εξαγωγές του. Έχει ήδη ξεκινήσει έρευνα αντιντάμπινγκ για εισαγωγές μπράντι κυρίως γαλλικής κατασκευής και οι Γάλλοι παραγωγοί κονιάκ ανησυχούν «έντονα» για πιθανά αντίποινα.
