Συμβουλές για το ρεπορτάζ σχετικά με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία
ICFJ – συμβουλές για δημοσιογράφους που καλύπτουν από κοντά την εισβολή.
Σημείωση του συντάκτη: Ο γενικός εισαγγελέας του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου ανακοίνωσε αυτή την εβδομάδα την έναρξη έρευνας για την πιθανή διάπραξη εγκλημάτων πολέμου στην Ουκρανία, καθώς υπάρχουν “βάσιμες υποψίες” για κάτι τέτοιο.
Στο παρελθόν η καταγγελία παραβιάσεων σε μια πολεμική σύρραξη αποτελούσε μια εξαιρετικά επικίνδυνη διαδικασία, ωστόσο σήμερα έχει γίνει ευκολότερη, χάρη στις τεχνικές αναφοράς ανοικτού κώδικα. Τα σύγχρονα κινητά τηλέφωνα, με τις βελτιωμένες κάμερες που διαθέτουν, επιτρέπουν στους μαχόμενους να ανεβάζουν στα social media και σε άλλους ιστότοπους ψηφιακά αρχεία υψηλής ανάλυσης. Αυτό, σε συνδυασμό με τις δορυφορικές εικόνες υψηλής ποιότητας και τα ψηφιακά εργαλεία που “κοσκινίζουν” τεράστιους όγκους δεδομένων που αναρτώνται στο διαδίκτυο, δίνει στους δημοσιογράφους τη δυνατότητα να ερευνούν ευκολότερα τα εγκλήματα πολέμου, την ώρα που διαπράττονται.
Η πρώτη εφαρμογή των παραπάνω έγινε κατά τον πόλεμο στη Συρία – ο οποίος ήταν ο πρώτος πόλεμος στην ανθρώπινη ιστορία που καταγράφηκε εκτενώς από κάθε μέσο εκείνη την εποχή, με την εξέλιξή του να τεκμηριώνεται διαδικτυακά σε πραγματικό χρόνο. Αυτή τη στιγμή στην Ουκρανία εκτυλίσσεται κάτι αντίστοιχο, κι έτσι το GIJN μου ανέθεσε τη σύνταξη αυτού του οδηγού για τη διερεύνηση εγκλημάτων πολέμου με τη χρήση εργαλείων και τεχνικών ανοικτού κώδικα.
Είμαι ερευνητής δημοσιογράφος και σκηνοθέτης ντοκιμαντέρ, που ειδικεύεται στον συνδυασμό τεχνικών ανοικτού κώδικα και επιτόπιας έρευνας για την αποκάλυψη παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε συγκρούσεις και πολέμους. Τα τελευταία τέσσερα χρόνια έχω πραγματοποιήσει έρευνες για το BBC που αποκάλυψαν εγκλήματα πολέμου στη Λιβύη και τη Συρία, ενώ έχω ολοκληρώσει διδακτορική διατριβή πάνω στις πληροφορίες ανοικτού κώδικα και τον τρόπο που επηρεάζουν το μέλλον της ερευνητικής δημοσιογραφίας.
Ακολουθούν 15 συμβουλές και τεχνικές για τη διερεύνηση εγκλημάτων πολέμου:
1. Εξοικειωθείτε με τα Είδη Εγκλημάτων Πολέμου
Ο βασικός ορισμός του εγκλήματος πολέμου είναι η παραβίαση των κανόνων εμπλοκής που διέπουν έναν πόλεμο. Πρόκειται για τα σοβαρότερα εγκλήματα που διαπράττονται κατά τη διάρκεια ενός πολέμου, τα οποία δεν υπόκεινται σε παραγραφή, πράγμα που σημαίνει ότι, όσοι κρίνονται ένοχοι, μπορούν να διωχθούν, ανεξάρτητα από την ιστορική περίοδο τέλεσης των εγκλημάτων.
Η Σύμβαση της Γενεύης όρισε νέους τύπους εγκλημάτων πολέμου και θέσπισε την αρχή της οικουμενικής δικαιοδοσίας για τη δίωξή τους, ενώ περιλαμβάνει και σημαντικό μέρος του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου. Η Διεθνής Επιτροπή του Ερυθρού Σταυρού (ΔΕΕΣ) ορίζει το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο ή το διεθνές δίκαιο των ενόπλων συγκρούσεων ως “ένα σύνολο κανόνων που επιδιώκουν, για ανθρωπιστικούς λόγους, να περιορίσουν τις συνέπειες των ενόπλων συγκρούσεων. Προστατεύει τα πρόσωπα που απέχουν ή παύουν να συμμετέχουν στις συγκρούσεις και περιορίζει τα μέσα και τις μεθόδους των εχθροπραξιών”. Τα άρθρα 7 & 8 του Καταστατικού της Ρώμης, της ιδρυτικής συνθήκης του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου, παρέχουν έναν λεπτομερέστατο κατάλογο εγκλημάτων πολέμου και εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας.
Υπάρχουν τέσσερις κατηγορίες εγκλημάτων πολέμου: η γενοκτονία, τα εγκλήματα κατά της ειρήνης, οι παραβιάσεις των εθίμων του πολέμου και τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας.
Τα κυριότερα από αυτά που μπορούν να καταγραφούν με τη χρήση πληροφοριών ανοικτής πηγής είναι: οι επιθέσεις κατά αμάχων και υποδομών που δεν χρησιμοποιούνται για στρατιωτικούς σκοπούς, οι επιθέσεις κατά προστατευόμενων ιδρυμάτων, όπως νοσοκομεία και σχολεία, ορισμένοι τύποι επιθέσεων, όπως τα “διπλά χτυπήματα”, που στοχεύουν στους πρώτους διασώστες, η χρήση συγκεκριμένων απαγορευμένων όπλων, όπως τα πυρομαχικά διασποράς, η βεβήλωση των σορών νεκρών αντιπάλων και η μη επίδειξη οίκτου σε όσους παραδίδονται, η βεβήλωση των σορών νεκρών αμάχων, η σεξουαλική βία στη διάρκεια του πολέμου, η λεηλασία, τα βασανιστήρια, η χρήση παιδιών-στρατιωτών και η χρήση χημικών ή βιολογικών όπλων. Για ορισμένους στόχους, χρησιμοποιούνται οι αρχές της αναλογικότητας για να εκτιμηθεί κατά πόσο μια επίθεση αποτελεί έγκλημα πολέμου.
2. Γνωρίζετε τις Πηγές
Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι μια πλούσια πηγή, κυρίως βίντεο και φωτογραφιών από στρατιώτες και εργαζόμενους στην πρώτη γραμμή, τα οποία μπορούν να αποτελέσουν αποδεικτικά στοιχεία. Το Facebook, το Telegram, το Twitter, το Instagram και το TikTok είναι οι συνήθεις ύποπτοι, αλλά τα social media συγκεκριμένων χωρών είναι προτιμότερα. Για παράδειγμα, το VK (πρώην VKontakte) διαθέτει μεγάλο όγκο πληροφοριών από προφίλ μαχητών στη Ρωσία. Συνήθως, οι διαδικτυακές ομάδες των οικογενειών των μαχητών ή τα κανάλια στο Telegram από οπαδούς συγκεκριμένων πολιτοφυλακών αποτελούν χρήσιμες πηγές. Ένα άλλο τέχνασμα είναι ο εντοπισμός προφίλ που χρησιμοποιούν το ίδιο ψευδώνυμο σε διάφορες πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης, τα οποία μπορεί να μην έχουν τόσο αυστηρές ρυθμίσεις απορρήτου. Τις περισσότερες φορές, οι εγκληματίες πολέμου δεν συνειδητοποιούν τη φύση του εγκλήματος που έχουν διαπράξει ή δεν φοβούνται τις συνέπειές του, επομένως δεν μπαίνουν καν στον κόπο να το κρύψουν.
Σε έρευνα για τη Λιβύη που έκανα για το BBC, αποκάλυψα τη βεβήλωση νεκρών αιχμάλωτων μαχητών και αμάχων από μέλη ταξιαρχίας των ειδικών δυνάμεων του Λιβυκού Εθνικού Στρατού, αντλώντας πληροφορίες από τα δημόσια προφίλ τους στο Facebook και από βίντεο συνοπτικών εκτελέσεων στο Twitter. Τα αποδεικτικά στοιχεία ανέβαιναν στις πλατφόρμες ως προπαγάνδα και χρησιμοποιούνταν για να υποκινήσουν τη βία μεταξύ των υποστηρικτών των δραστών στο διαδίκτυο.
3. Επαλήθευση
Τις περισσότερες φορές, τα βίντεο που θα εντοπίσετε είναι απομονωμένα και δεν βρίσκονται στο προφίλ ενός ατόμου στα social media. Το πρώτο βήμα είναι να τα επαληθεύσετε, χρησιμοποιώντας ένα εργαλείο μεταδεδομένων για να βεβαιωθείτε ότι ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Ορισμένα εργαλεία που μπορούν να σας βοηθήσουν είναι τα InVid, Google Reverse Image Search, TinEye, RevEye, Yandex, Baidu, Google Lens, Exiftool, Redfin, Amnesty Video verification και Trulymedia.
4. Αρχειοθετήστε τα Πάντα
Το επόμενο βήμα μετά την επαλήθευση είναι η αρχειοθέτηση. Η σημασία της είναι εξαιρετική, καθώς υπάρχει πιθανότητα το υλικό να σταματήσει να είναι δημόσια προσβάσιμο ή να διαγραφεί από τον χρήστη που το ανέβασε. Σε άλλες περιπτώσεις, όπως στη Συρία και τη Μιανμάρ, εταιρείες όπως το Facebook ευθύνονται για την αφαίρεση υλικού με φρικαλεότητες και εγκλήματα πολέμου που σε άλλη περίπτωση θα αποτελούσε το απαραίτητο αποδεικτικό στοιχείο που θα οδηγούσε σε διεθνείς διώξεις. Για όλους αυτούς τους λόγους, υπάρχει μεγάλη ανάγκη να αποθηκεύονται οι αποδείξεις το συντομότερο δυνατό.
Κατά τη διερεύνηση ενός συγκεκριμένου περιστατικού ή ατόμου, η ιδανική πρακτική είναι πάντα η αρχειοθέτηση οποιουδήποτε υλικού σχετίζεται με το περιστατικό ή με το προφίλ του ατόμου. Για τα προφίλ μαχητών στα social media, είναι χρήσιμη η αρχειοθέτηση ολόκληρου του προφίλ και η έρευνα στις ανοιχτές λίστες φίλων για τον εντοπισμό συμπολεμιστών. Συχνά, αν έχετε το όνομα κάποιου μαχητή με “κλειστό” προφίλ, υπάρχουν δημόσια προφίλ που συνδέονται με αυτό, τα οποία μπορείτε στη συνέχεια να χρησιμοποιήσετε για επαλήθευση ταυτότητας.
Το εργαλείο που χρησιμοποιώ για την αρχειοθέτηση είναι το Hunchly, το οποίο λειτουργεί αυτόματα και εξοικονομεί χρόνο. Το Wayback Machine είναι επίσης χρήσιμο για online αρχειοθέτηση. Τις περισσότερες φορές ξεκινάω ανοίγοντας ένα Google spreadsheet για την καταγραφή των link, δημιουργώ έναν ξεχωριστό φάκελο για τη λήψη αντίγραφων αρχείων υψηλής ανάλυσης και αφήνω το Hunchly να “τρέχει” στο background για να αρχειοθετήσει αυτόματα τις ιστοσελίδες σε πραγματικό χρόνο.
5. Επαλήθευση με Αυτόπτες Μάρτυρες
Η επαλήθευση των αποδεικτικών στοιχείων μέσω ανθρώπων που βρίσκονται στην περιοχή είναι ένα πολύ σημαντικό βήμα που συχνά παραβλέπεται.
Η συγκεκριμένη διαδικασία δεν βασίζεται αμιγώς σε πληροφορίες ανοιχτού κώδικα, καθώς προτιμώ τη δημιουργία μιας υβριδικής προσέγγισης, ώστε να εξασφαλίσω ότι καλύπτονται όλες οι βάσεις. Μερικές φορές, μέσω αυτής της διαδικασίας, έρχονται στην επιφάνεια νέες πληροφορίες, καθώς προκύπτουν αυτόπτες μάρτυρες που παρέχουν πρόσθετες λεπτομέρειες για την ενίσχυση της έρευνας.
Σε άλλη έρευνα του BBC, για παράδειγμα, γύρω από τη δολοφονία της μοναδικής γυναίκας Κούρδισσας πολιτικού (Hevrin Khalaf ) στη Συρία από πολιτοφυλακή που δρούσε με υποστήριξη της Τουρκίας, καταφέραμε να εντοπίσουμε αυτόπτη μάρτυρα που είχε βρει το πτώμα αμέσως μετά τη δολοφονία, η μαρτυρία του οποίου βοήθησε ώστε να συμπληρωθούν κρίσιμα κενά.
6. Αναγνώριση
Αν ένα βίντεο απεικονίζει κάποιον μαχητή να διαπράττει έγκλημα πολέμου, η ταυτοποίησή του είναι ζωτικής σημασίας. Τα εργαλεία αναγνώρισης προσώπου όπως το Pimeyes είναι ιδιαίτερα χρήσιμα, αλλά, για τις έρευνες στον πόλεμο Ρωσίας-Ουκρανίας, το FindClone έχει αποδειχθεί εξαιρετικό.
Χάρη στην απίστευτη ακρίβειά του, με βοήθησε να ταυτοποιήσω σχεδόν όλους τους μισθοφόρους “Wagner” που βρέθηκαν να αλωνίζουν στη Λιβύη, στα πλαίσια άλλης έρευνας για το BBC.
7. Εξ Αποστάσεως Παρακολούθηση Κινήσεων
Η παρακολούθηση των στρατιωτικών κινήσεων από απόσταση με τη χρήση εργαλείων παρακολούθησης όπως το Marine Traffic, το Flightradar24 και το ADSB Exchange μπορεί επίσης να βοηθήσει στον εντοπισμό παραβιάσεων που επιχειρείται να διαψευσθούν.»
Για παράδειγμα, αν ένας αξιωματικός του στρατού αρνείται ότι κάποιο από τα αεροσκάφη του βομβάρδισε έναν συγκεκριμένο στόχο, τα δεδομένα του αναμεταδότη του μπορούν να αντικρούσουν τον ισχυρισμό, τοποθετώντας το αεροσκάφος στο συγκεκριμένο σημείο τη στιγμή της επίθεσης. (Σημείωση: οι πιλότοι μπορούν να απενεργοποιήσουν τους αναμεταδότες για να αποφύγουν τον εντοπισμό κατά τη διάπραξη πιθανών εγκλημάτων).
8. Εξειδικευμένη Ανάλυση: Στρατιωτικές Μονάδες
Κατά τη διερεύνηση παραβιάσεων σε συγκρούσεις όπου οι δράστες είναι ορατοί στην κάμερα, δύο ακόμα βασικά στοιχεία που πρέπει να προσέξετε είναι τα διακριτικά και τα όπλα. Τα διάφορα σήματα, άλλα διακριτικά της στολής και οι σημάνσεις των οχημάτων χρησιμεύουν στην ανάδειξη ενός προτύπου συμπεριφοράς εντός μιας συγκεκριμένης στρατιωτικής μονάδας, πράγμα που θα μπορούσε να ενοχοποιήσει την ανώτερη ιεραρχία για διάπραξη εγκλημάτων πολέμου. Όταν οι στρατιώτες μιας συγκεκριμένης μονάδας αναρτούν συχνά υλικό με σκηνές απροκάλυπτης βίας, αυτό συνήθως υποδηλώνει ότι δρουν υπό καθεστώς ατιμωρησίας. Η σελίδα της Wikipedia για τα στρατιωτικά διακριτικά είναι αρκετά χρήσιμη.
Κατά την έρευνα εγκλημάτων πολέμου στη Λιβύη που έκανα για το BBC, διακριτικά της ταξιαρχίας Αλ Σάικα εμφανίζονταν επανειλημμένα σε βίντεο με σκηνές ωμής βίας. Η Αλ Σάικα είναι μια ταξιαρχία ειδικών δυνάμεων του Εθνικού Στρατού της Λιβύης, με επικεφαλής τον Mahmoud al-Werfalli (διοικητή της ταξιαρχίας), ο οποίος καταζητείται από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο για 33 κατηγορίες εγκλημάτων πολέμου, μεταξύ των οποίων αυτή της δολοφονίας και της έκδοσης διαταγής για τη δολοφονία αμάχων. Όταν δημοσιοποιήθηκε το ένταλμα χωρίς να ακολουθήσει σύλληψη, αντιλήφθηκα ότι επικρατούσε καθεστώς ατιμωρησίας, πράγμα που με έκανε να ερευνήσω τα εγκλήματα της μονάδας του.
9. Εξειδικευμένη Ανάλυση: Όπλα
Τα όπλα είναι ένα άλλο βασικό στοιχείο που πρέπει να προσέξετε: ποια όπλα χρησιμοποιούνται, πού και από ποιον.
Ορισμένα πυρομαχικά, όπως τα πυρομαχικά διασποράς, έχουν απαγορευτεί με διεθνή σύμβαση του ΟΗΕ. Αποτελούνται από μικρότερα υπο-πυρομαχικά που εκρήγνυνται όταν ρίπτονται από αέρος και πλήττουν άμαχους πληθυσμούς. Η χρήση τους έχει τεκμηριωθεί στη Συρία και πιο πρόσφατα στην Ουκρανία από τον ρωσικό στρατό με τη χρήση πυραύλων BM-21 Grad. Ορισμένες βάσεις δεδομένων όπλων που είναι χρήσιμες για την παρακολούθηση των κινήσεων των όπλων περιλαμβάνουν το Jane’s database, τη βάση δεδομένων του Πανεπιστημίου της Γενεύης για τα φορητά όπλα, το SIPRI και τη Συνθήκη για το Εμπόριο Όπλων (ATT).
Σε άλλες περιπτώσεις, η χρήση συγκεκριμένων όπλων υποδεικνύει παραβιάσεις κυρώσεων και εμπάργκο όπλων. Σε παλιότερη έρευνα του BBC στη Λιβύη που πραγματοποίησα με συναδέλφους διαπιστώσαμε ότι, πίσω από μια επίθεση που κόστισε τη ζωή σε 26 άοπλους δόκιμους, βρισκόταν στην πραγματικότητα ένα κινεζικό μη επανδρωμένο αεροσκάφος που χειρίζονταν τα ΗΑΕ – μια απρόσμενη συμμαχία δύο χωρών που παραβίασαν το εμπάργκο όπλων του ΟΗΕ, ενώ δεν θα έπρεπε καν να συμμετέχουν στον πόλεμο.
10. Σεξουαλική Βία
Η σεξουαλική βία, όπως ο βιασμός, όταν διαπράττεται από μαχητές σε καιρό πολέμου αποτελεί επίσης έγκλημα πολέμου. Συχνά παραβλέπεται και προς το παρόν δεν υπάρχει ομοφωνία ως προς το τι συνιστά σεξουαλική βία εν καιρώ πολέμου, ωστόσο είναι ένα από τα εγκλήματα πολέμου που διαπράττονται με τη μεγαλύτερη συχνότητα.
Πρόσφατο παράδειγμα είναι η χρήση του βιασμού ως όπλο από τις Δυνάμεις Εθνικής Άμυνας της Αιθιοπίας στον πόλεμο στην επαρχία Τιγκράι, αλλά και ο βιασμός των μουσουλμάνων γυναικών Rohingya από τους στρατιώτες της Βιρμανίας κατά τη γενοκτονία των Rohingya.
Μια πολύ χρήσιμη πηγή για την αναφορά της σεξουαλικής βίας σε συγκρούσεις είναι αυτός ο οδηγός από το Dart Center Europe. Περιλαμβάνει συμβουλές για την εργασία σε καιρό πολέμου και έχει ενότητες αφιερωμένες στην αυτοφροντίδα και στον τρόπο συνέντευξης και απεικόνισης των θυμάτων με κατάλληλο τρόπο. Και προσφέρει συμβουλές σχετικά με την εξ αποστάσεως ενημέρωση και τον τρόπο διασύνδεσης με επιτόπιους fixers ή πηγές.
11. Έχετε πάντα υπόψη σας νοσοκομεία, σχολεία και στόχους αμάχων
Τα νοσοκομεία και τα σχολεία λαμβάνουν ειδική προστασία σε καιρό πολέμου, όπως και οι άμαχοι. Οι άμαχοι δεν πρέπει να γίνονται στόχος μιας επίθεσης, και ο γεωγραφικός εντοπισμός του υλικού ανοιχτής πηγής μπορεί να είναι ένα χρήσιμο εργαλείο για να προσδιοριστεί αυτό. Εργαλεία γεωεντοπισμού όπως τα Google Earth, Yandex Maps, Sentinel Hub, Echosec και Wikimapia μπορούν να βοηθήσουν στην επαλήθευση των τοποθεσιών, ενώ το Suncalc είναι ένα χρήσιμο εργαλείο χρονοεντοπισμού για τον προσδιορισμό της ώρας μιας επίθεσης (όταν οι σκιές είναι ορατές). Το Liveuamap, το οποίο παρέχει συντεταγμένες, είναι μια καλή αφετηρία για τέτοιου είδους έρευνες, ενώ στη συνέχεια μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το Google Earth για πρόσβαση σε δορυφορικές εικόνες. Το Bellingcat διαθέτει χρήσιμους οδηγούς και εξαιρετικά παραδείγματα γεωεντοπισμού.
Ένα παράδειγμα αυτού του είδους έρευνας είναι ο βομβαρδισμός κέντρου κράτησης μεταναστών στη Λιβύη. Τα πλάνα εδάφους που αναρτήθηκαν στα social media και ο γεωεντοπισμός έδειξαν ότι το κέντρο κράτησης βρισκόταν δίπλα σε μια αποθήκη όπλων που είχε πληγεί δύο μήνες νωρίτερα, κάτι που επιβεβαιώθηκε από τους New York Times. Ωστόσο, σε έρευνα που έκανα αργότερα για το BBC Arabic, διαπίστωσα ότι ο βομβαρδισμός είχε γίνει από ξένο αεροσκάφος που παραβίασε το εμπάργκο όπλων που είχε επιβάλει ο ΟΗΕ στη Λιβύη – κάτι που συνιστά έγκλημα πολέμου.
12. Ο Χρόνος Είναι το Κλειδί
Το ιατρικό προσωπικό και τα νοσοκομεία, όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, προστατεύονται από το διεθνές δίκαιο. Επομένως, η στοχοποίηση των πρώτων ανταποκριτών αποτελεί έγκλημα πολέμου – όπως συμβαίνει με τα “διπλά χτυπήματα”, όπου ο αρχικός βομβαρδισμός ή η επιδρομή ακολουθείται από έναν δεύτερο, που στοχεύει ειδικά στους διασώστες που περιθάλπουν τους τραυματίες. Η Ρωσία έχει κατηγορηθεί για “διπλές αεροπορικές επιδρομές” στη Συρία, με πιο χαρακτηριστική την επίθεση σε λαϊκή αγορά στην Ιντλίμπ το 2019, την οποία διερεύνησα για λογαριασμό του BBC.
Κάτι ακόμα που πρέπει πάντα να διερευνάται είναι οι περιπτώσεις όπου ο στρατός εισβολής δεν δείχνει κανέναν οίκτο κατά την παράδοση των αμυνόμενων δυνάμεων.
13. Επικοινωνία
Τις περισσότερες φορές, οι στρατιώτες που διαπράττουν και τεκμηριώνουν τα δικά τους εγκλήματα πολέμου το κάνουν επειδή αισθάνονται ότι χαίρουν προστασίας. Αυτό σημαίνει ότι ενδέχεται να είναι δυνατή η επικοινωνία μαζί τους, κάτι που ορισμένες φορές οδηγεί στην παραδοχή του εγκλήματος.
Κατά τη διερεύνηση της σφαγής στη Ganfouda της Λιβύης, αφού ολοκλήρωσα τη συλλογή αποδεικτικών στοιχείων για βεβήλωση νεκρών, η ομάδα μας προσέγγισε κάποιους από τους μαχητές που είχα αναγνωρίσει ως δράστες, προκειμένου να τους δώσουμε την ευκαιρία να υπερασπιστούν τους εαυτούς τους. Ένας εξ αυτών, καυχιόταν για τα κατορθώματά του, ισχυριζόμενος ότι κανείς δεν μπορεί να τον αγγίξει.
14. Ασφάλεια Πληροφοριών
Προτού επικοινωνήσετε με έναν μαχητή τον οποίο κατηγορείτε για έγκλημα πολέμου, είναι σημαντικό να βεβαιωθείτε ότι τα αποδεικτικά στοιχεία έχουν αποθηκευτεί με ασφάλεια και ότι οι συσκευές που χρησιμοποιούνται για την έρευνα και την επικοινωνία είναι ασφαλείς. Στο ίντερνετ υπάρχουν πολλές πηγές πληροφοριών για το πώς εξασφαλίζεται η ψηφιακή ασφάλεια, αλλά τα βασικά συνοψίζονται στη διαχείριση κωδικών πρόσβασης, στη χρήση ελέγχου ταυτότητας δύο παραγόντων, τη χρήση VPN και τη δημιουργία ψεύτικων προφίλ για τη διεξαγωγή ερευνών στα social media. Το GIJN διαθέτει κατάλογο βέλτιστων πρακτικών.
15. Ενημέρωση για τα ψυχικά τραύματα
Η σημασία της ενημέρωσης γύρω από τα ψυχικά τραύματα συχνά παραβλέπεται, ωστόσο είναι απαραίτητη κατά τη διεξαγωγή ερευνών για εγκλήματα πολέμου, οι οποίες συχνά περιλαμβάνουν πολύωρη εξέταση εικόνων σκληρής βίας στο διαδίκτυο. Ανάμεσα στις βέλτιστες πρακτικές περιλαμβάνονται τα τακτικά διαλείμματα, η συζήτηση των επιπτώσεων αυτής της δουλειάς με τους συναδέλφους και η απενεργοποίηση του ήχου κατά τη διερεύνηση βίντεο δολοφονιών.
Για τους ειδησεογραφικούς οργανισμούς των οποίων το προσωπικό έρχεται αντιμέτωπο με έντονα και βίαια θέματα, το Κέντρο Dart έχει αναπτύξει μια λεπτομερή, βήμα προς βήμα διαδικασία που έχει σχεδιαστεί για να βοηθήσει στον μετριασμό του στρες και της ψυχικής οδύνης.
Ο κίνδυνος απόκτησης ψυχικού τραύματος από τη διεξαγωγή τέτοιων ερευνών είναι μεγάλος
κάτι που επαληθεύτηκε και κατά τη διδακτορική μου έρευνα, στα πλαίσια της οποίας πήρα συνεντεύξεις από 30 ειδικούς στον τομέα του ανοικτού κώδικα και διαπίστωσα ότι το 90% των ερευνητών ανέφεραν επιπτώσεις στην ψυχική τους υγεία – από εφιάλτες, αϋπνία, κατάθλιψη, άγχος, και κοινωνική απομόνωση, έως σοβαρές διαταραχές, όπως η διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD), και αυτοκτονικό ιδεασμό. Οι υπεύθυνοι αυτού του είδους των ερευνών πρέπει να υποστηρίζουν τους ερευνητές που χρειάζονται βοήθεια και να παρέχουν ειδική εκπαίδευση στο προσωπικό, ενώ οι ελεύθεροι επαγγελματίες πρέπει να κάνουν σωστή διαχείριση του έργου τους και να έχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες υποστήριξης ψυχικής υγείας. Έρευνες έχουν δείξει ότι οι δημοσιογράφοι που διεξάγουν τέτοιου είδους έρευνες έχουν συνήθως πολύ μεγάλη ανοχή σε εικόνες ωμής βίας και είναι από τη φύση τους πιο σκληραγωγημένοι, επομένως αυτό που χρειάζονται είναι ένα υποστηρικτικό περιβάλλον ούτως ώστε να κάνουν την καλύτερη δυνατή δουλειά.
Το παρόν άρθρο είναι μετάφραση του πρωτότυπου άρθρου που μπορείτε να βρείτε εδώ.
Μετάφραση: Ανατολή Σταυροπουλοπούλου
