Tο 2023 καταγράφηκαν παγκοσμίως 59 ένοπλες συγκρούσεις -ο μεγαλύτερος αριθμός από το 1946, σύμφωνα με έρευνα του Peace Research Institute Oslo (PRIO), βασισμένη σε στοιχεία από το Πανεπιστήμιο της Ουψάλα. Από τις συγκρούσεις προέκυψαν περισσότεροι από 120.000 θάνατοι, κάτι που καθιστά τη χρονιά που μας πέρασε μια από τις βιαιότερες στην πρόσφατη ιστορία. To iMEdD συζήτησε με τη Siri Aas Rustad, διευθύντρια ερευνών του PRIO για τα στατιστικά, τις τάσεις και το μέλλον των ένοπλων συγκρούσεων ανά τον κόσμο.
Περίπου 122.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους ως αποτέλεσμα ένοπλων συγκρούσεων το 2023. Καθοριστικό ρόλο σε αυτόν τον αριθμό είχαν οι πόλεμοι στην Ουκρανία και τη Γάζα, που στοίχισαν 71.000 και 23.000 ζωές, αντίστοιχα, τη χρονιά που πέρασε. Με βάση τα παραπάνω στοιχεία, το 2023 κατατάσσεται ως το έτος με τον τρίτο μεγαλύτερο αριθμό ανθρώπινων απωλειών από το 1989, με τη πρώτη και δεύτερη θέση να ανήκουν στο 2022 και 2021 αντίστοιχα.
Αυτά είναι τα βασικά ευρήματα έκθεσης του Peace Research Institute Oslo (PRIO), που δημοσιεύτηκε τον Ιούνιο του 2024 και βασίζεται σε δεδομένα του Τμήματος Ειρήνης και Έρευνας Συγκρούσεων του Πανεπιστημίου της Ουψάλα. Το Πρόγραμμα Δεδομένων για Συγκρούσεις (Conflict Data Program) του σουηδικού Πανεπιστημίου μετράει πάνω από 40 χρόνια ζωής και αποτελεί μια από τις πιο αξιόπιστες βάσεις δεδομένων για ένοπλες συγκρούσεις ανά τον κόσμο.
«Όταν λέμε 59 ένοπλες συγκρούσεις, αναφερόμαστε είτε σε διακρατικές διαμάχες, δηλαδή ένα κράτος εναντίον ενός άλλου, είτε σε εμφυλίους πολέμους», εξηγεί στο iMEdD η Siri Aas Rustad, συγγραφέας της αναφοράς και διευθύντρια ερευνών στο PRIO. Με βάση τα στοιχεία της αναφοράς, πάνω από 50 ένοπλες συγκρούσεις παρατηρούνται σε ετήσια βάση τα τελευταία οκτώ χρόνια.
Οι 10 Κρίσεις του 2024 – Explained
Από το μικρό κρατίδιο της Υπερδνειστερίας, μέχρι την έρημο Σαχάρα και από περιφερειακές συγκρούσεις, όπως του Ναγκόρνο Καρμπάχ, μέχρι τις σχέσεις των υπερδυνάμεων ΗΠΑ – Κίνας, το iMEdD εξήγησε τις κρίσεις που μπορεί να μας απασχολήσουν μέσα στο 2024.
Σύμφωνα με την έρευνα του PRIO, για το 2023, ο μεγαλύτερος αριθμός ένοπλων συγκρούσεων παρατηρήθηκε στην Αφρική, ενώ ο μεγαλύτερος αριθμός θυμάτων στην Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή.
Αναφερόμενη στην αύξηση των θυμάτων τα τελευταία τρία χρόνια, η Rustad σημειώνει ότι είναι ακόμα νωρίς για να κρίνουμε εάν πρόκειται για τυχαίο γεγονός ή μια συγκεκριμένη τάση κατά την οποία ο κόσμος γίνεται πιο βίαιος. «Το 2021 είχαμε τις συγκρούσεις στην Αιθιοπία, την αποχώρηση των δυνάμεων των ΗΠΑ από το Αφγανιστάν και την Υεμένη. Το 2022 ήταν η Ουκρανία και ξανά η Αιθιοπία και το 2023 η Ουκρανία και η Γάζα», επισημαίνει.
Η ίδια προσθέτει ότι αυτά τα τρία χρόνια παρατηρήθηκε κάτι μοναδικό στην πρόσφατη ιστορία. «Είχαμε εξαιρετικά βίαιες συγκρούσεις, οι οποίες συνέβαιναν την ίδια στιγμή και οδήγησαν σε αυτήν την αύξηση (σημ. των ανθρώπινων απωλειών)».
Δεν είναι βέβαιο ότι οι συγκρούσεις θα γίνονται όλο και πιο θανατηφόρες στο μέλλον, σύμφωνα όμως με τη Rustad θα γίνονται όλο και πιο σύνθετες.
Στην αναφορά του PRIO σημειώνεται πως, παρότι ο αριθμός των συγκρούσεων αυξήθηκε τη χρονιά που πέρασε, ο αριθμός των χωρών στις οποίες οι συγκρούσεις λαμβάνουν χώρα μειώθηκε. Συγκεκριμένα, το 2023 οι 59 συγκρούσεις καταγράφηκαν σε 34 χώρες, ενώ το 2022 είχαν καταγραφεί 56 συγκρούσεις σε 39 χώρες. Αυτό συμβαίνει γιατί πολλές από τις χώρες – τουλάχιστον οι μισές – είχαν περισσότερες από μια ενεργές συγκρούσεις στο εσωτερικό τους. Την ίδια στιγμή, σε επτά χώρες καταγράφηκαν ταυτόχρονα τρεις ή και περισσότερες ενεργές συγκρούσεις.
«Μπορεί να έχεις διαφορετικές ένοπλες ομάδες να μάχονται κατά της κεντρικής κυβέρνησης. Συνεπώς, η κυβέρνηση μάχεται σε πολλές διαφορετικές συγκρούσεις. Η Συρία είναι ένα καλό παράδειγμα», επισημαίνει η Rustad, προσθέτοντας πως αυτή η κατάσταση κάνει το παγκόσμιο οικοσύστημα συγκρούσεων πολύ πιο σύνθετο.
