Πρωτόκολλο ενεργειών για δημοσιογράφους σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης

Δημοσιογράφοι που δέχονται απειλές μπορεί να χρειαστεί να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους μέσα σε λίγες ώρες. Οι συγκρούσεις, ωστόσο, είναι συχνά εκ των προτέρων προβλέψιμες και γι’ αυτό όσοι βρίσκονται σε ευάλωτες περιοχές θα πρέπει να έχουν ένα σχέδιο διαφυγής και τα απαραίτητα έγγραφα έτοιμα. Τα έγγραφα αυτά δεν βοηθούν τους δημοσιογράφους μόνο όταν χρειαστεί να ταξιδέψουν, αλλά και όταν πρέπει να μετακινηθούν σε μια ασφαλέστερη περιοχή ή χώρα. Παρακάτω, παραθέτουμε μια λίστα με τα έγγραφα που πρέπει να συγκεντρώσετε, καθώς και τους οργανισμούς που συνδράμουν τους δημοσιογράφους σε θέματα μετεγκατάστασης.

Έγγραφα που Πρέπει να Έχετε Έτοιμα 

1. Να έχετε τα πρωτότυπα ή φυσικά αντίγραφα των εγγράφων που παρατίθενται παρακάτω. 

2. Τραβήξτε φωτογραφίες και αποθηκεύστε τα πάντα σε μια κρυπτογραφημένη υπηρεσία υπολογιστικού νέφους που εμπιστεύεστε (Dropbox , Sync.com, για παράδειγμα) ή σε μια δεύτερη συσκευή σε περίπτωση που χάσετε το smartphone σας. Μπορείτε επίσης να τα στείλετε σε συγγενείς ή φίλους που ζουν στο εξωτερικό. 
   

• Διαβατήριο, ταυτότητα, δίπλωμα οδήγησης. 
• Ελέγξτε τις ημερομηνίες λήξης. Εάν πρόκειται να λήξουν μέσα στους επόμενους μήνες ανανεώστε τα αμέσως, εάν αυτό είναι δυνατόν. 

• Εάν διαθέτετε διαφορετικά έγγραφα ταυτοποίησης, φυλάξτε τα σε διαφορετικά μέρη σε περίπτωση που χάσετε κάποιο από αυτά. 
• Πιστοποιητικό γέννησης (ή οποιοδήποτε επίσημο έγγραφο που αποδεικνύει την ημερομηνία και τον τόπο γέννησης). 
• Άλλα: πιστοποιητικό γάμου, πανεπιστημιακά πτυχία (δίπλωμα, αποδεικτικό αποφοίτησης και παρακολούθησης, βαθμοί), δημοσιογραφική ταυτότητα, επαγγελματικά πιστοποιητικά, πιστοποιητικά εμβολιασμού, άλλα ιατρικά έγγραφα. 

Αποθηκεύστε τις ακόλουθες πληροφορίες σε ένα έγγραφο, στα αγγλικά, σε μια υπηρεσία υπολογιστικού νέφους και στο smartphone σας, ώστε να είναι έτοιμες για αντιγραφή και επικόλληση σε περίπτωση που χρειαστεί να τις στείλετε οπουδήποτε: 

• Πλήρες νόμιμο όνομα, τόπος και ημερομηνία γέννησης. 

• Αριθμός διαβατηρίου, καθώς και αριθμός έκδοσης και ημερομηνία λήξης. 
• Τρέχουσα τοποθεσία –αν και πρέπει να είστε προσεκτικοί σχετικά με την κοινοποίησή της σε διαδικτυακά μηνύματα. 
• Διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. 
• Αριθμός τηλεφώνου και, εάν διαφέρει, αριθμοί WhatsApp και Signal. 
• Τόπος εργασίας/αποδεικτικά στοιχεία εργασίας σε εθνικούς και ξένους οργανισμούς. 

Εάν έχετε κάποιον έμπιστο φίλο ή επαφή στο εξωτερικό, εξετάστε το ενδεχόμενο να του στείλετε ψηφιακά αντίγραφα ορισμένων από αυτά τα έγγραφα και τις πληροφορίες για ασφαλή φύλαξη. 

Προσωπικά Έγγραφα

• Δημιουργήστε ψηφιακά αντίγραφα από φωτογραφίες και οτιδήποτε άλλο θεωρείτε σημαντικό και θέλετε να κρατήσετε ως ενθύμιο. 
• Αποθηκεύστε τα πάντα σε μια υπηρεσία υπολογιστικού νέφους που εμπιστεύεστε. 

Προληπτικά Μέτρα

• Υποβάλετε αίτηση για τουριστική βίζα σε μια ασφαλή ξένη χώρα, σε περίπτωση που χρειάζεστε μια εύκολη, προσωρινή διέξοδο. 
• Επικοινωνήστε με διεθνείς οργανισμούς με τους οποίους έχετε συνεργαστεί στο παρελθόν (αίθουσες σύνταξης, διαδικτυακά περιοδικά στα οποία εργαστήκατε ως freelancer, ΜΚΟ στις οποίες έχετε παράσχει συμβουλευτικές υπηρεσίες ή για τις οποίες έχετε εργαστεί). 
• Ζητήστε αρχείο ή αποδεικτικό της εργασίας σας στα αγγλικά (παράδειγμα: ένα υπογεγραμμένο έγγραφο από αρχισυντάκτη ή εκπρόσωπο του τμήματος ανθρώπινου δυναμικού που βεβαιώνει την εργασία που ολοκληρώσατε και τις ημερομηνίες που απασχοληθήκατε ή εργαστήκατε ως freelancer). 
• Ρωτήστε αν διαθέτουν διασυνδέσεις σε επίπεδο εθνικής κυβέρνησης και αν θα μπορούσαν να εγγυηθούν για εσάς σε περίπτωση που υποβάλλετε αίτηση για καθεστώς πρόσφυγα στη χώρα αυτή. 
• Ζητήστε υποστηρικτικά ηλεκτρονικά έγγραφα στα αγγλικά και έναν υπεύθυνο επικοινωνίας στον οργανισμό για να σας βοηθήσει με την υπόθεσή σας καθώς εξελίσσεται η κατάσταση. 

• Επικοινωνήστε με διεθνείς επαγγελματικές οργανώσεις των οποίων είστε μέλος και ζητήστε μια επιστολή υποστήριξης και απόδειξη της ιδιότητας μέλους ή της συμμετοχής σας, στα αγγλικά. 
• Εξετάστε τους τρόπους χορήγησης ασύλου και καθεστώτος πρόσφυγα σε άλλες χώρες, ξεκινώντας από εκείνες στις οποίες κατοικεί κάποιο άμεσο μέλος της οικογένειάς σας (γονέας, παππούς, γιαγιά, αδελφός, σύζυγος, παιδί). 
• Αν δεν είστε σίγουροι από πού να ξεκινήσετε, μπορείτε να επικοινωνήσετε με τις πρεσβείες των χωρών που σας ενδιαφέρουν για να τις ρωτήσετε σχετικά με τις διαδικασίες. 
• Μπορείτε επίσης να επικοινωνήσετε με οργανώσεις παροχής βοήθειας σε πρόσφυγες, ώστε να σας βοηθήσουν να κατανοήσετε το νομικό πλαίσιο για να γίνετε πρόσφυγας σε άλλη χώρα. 

Βήματα Ψηφιακής και Φυσικής Ασφάλειας

• Το φύλλο οδηγιών του GIJN (Digital Safety tipsheet) για την ψηφιακή ασφάλεια καλύπτει τα βασικά και σας παραπέμπει σε οργανισμούς που μπορούν να σας βοηθήσουν σε αυτό το θέμα. 
• Χρησιμοποιήστε το εργαλείο αξιολόγησης της ασφάλειας των δημοσιογράφων του GIJN (Journalism Security Assessment Tool). 
• Οι κρυπτογραφημένες εφαρμογές και τα προγράμματα του GIJN για δημοσιογράφους. 
• Η επιτροπή Committee to Protect Journalists (CPJ) προσφέρει ουσιαστική καθοδήγηση για τη φυσική και ψηφιακή ασφάλεια, καθώς και για την αναζήτηση νομικής βοήθειας.

Οργανισμοί με τους Οποίους Μπορείτε να Επικοινωνήσετε

Ακολουθεί ένας κατάλογος οργανώσεων οι οποίες παρέχουν βοήθεια έκτακτης ανάγκης σε δημοσιογράφους που κινδυνεύουν λόγω της εργασίας τους: 

Η Committee to Protect Journalists (CPJ) «παρέχει υποστήριξη στους δημοσιογράφους πρώτης γραμμής και άμεση βοήθεια σε δημοσιογράφους που τραυματίστηκαν, φυλακίστηκαν ή αναγκάστηκαν να διαφύγουν εξαιτίας της δουλειάς τους». Ο πιο γρήγορος τρόπος για να επικοινωνήσετε μαζί τους είναι μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ([email protected]). 

Ο οργανισμός Canadian Journalists for Free Expression (CJFE) προσφέρει οικονομική υποστήριξη υπό τους παρακάτω όρους:

• «Ο αιτών πρέπει να είναι δημοσιογράφος, πιστοποιημένος είτε από ένα μέλος του οργανισμού IFEX είτε από έναν οργανισμό που παρέχει βοήθεια έκτακτης ανάγκης. 
• Το ποσό που χορηγείται συνήθως κυμαίνεται από 500 έως 1.500 δολάρια Καναδά (400-1.200 δολάρια ΗΠΑ). 

• Οι δημοσιογράφοι δικαιούνται το πολύ δύο ξεχωριστές επιχορηγήσεις από τον οργανισμό CJFE. 
• Ο οργανισμός CJFE δέχεται αιτήσεις μόνο στα αγγλικά». 

Η οικονομική υποστήριξη του οργανισμού CJFE μπορεί να περιλαμβάνει νομικά έξοδα όταν οι δημοσιογράφοι κρατούνται, ιατρικά έξοδα, έξοδα μεταφοράς σε ασφαλές μέρος και έξοδα επανεγκατάστασης σε ασφαλή χώρα. 

Η οργάνωση Free Press Unlimited (FPU) μπορεί να παρέχει βραχυπρόθεσμη υποστήριξη σε δημοσιογράφους που δεν είναι σε θέση να εργαστούν, ή να καλύπτει δαπάνες για την προσωρινή διαφυγή από μια επισφαλή ή επικίνδυνη κατάσταση. Μπορείτε να υποβάλετε αίτηση εδώ. Σύμφωνα με τον ιστότοπο της FPU, οι προϋποθέσεις είναι οι εξής: 

• «Να είστε οργανισμός μέσων ενημέρωσης ή επαγγελματίας που ασχολείται με τα μέσα ενημέρωσης· 

• Η κατάσταση έκτακτης ανάγκης που αντιμετωπίζετε να είναι άμεσο αποτέλεσμα της εργασίας σας ως επαγγελματίας των μέσων ενημέρωσης· 
• Να αναγνωρίζετε ότι η βοήθεια αυτή δεν είναι θεσμική, αλλά παρέχεται περιστασιακά (εφάπαξ)· 
• Να αναγνωρίζετε ότι ο στόχος της υποστήριξής μας είναι να επιστρέψετε στην εργασία σας το συντομότερο δυνατόν· 
• Η κατάστασή σας να μπορεί να επιβεβαιωθεί από τουλάχιστον δύο αξιόπιστες πηγές πλην του εαυτού σας». 

Η οργάνωση Freedom House διαχειρίζεται ένα πρόγραμμα επείγουσας βοήθειας. Για να ενημερωθείτε σχετικά με την υποβολή αίτησης, επικοινωνήστε μαζί τους μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ([email protected]). 

Η International Federation of Journalists (IFJ) προσφέρει ένα Ταμείο Ασφάλειας, για το οποίο μπορείτε να υποβάλετε αίτηση εδώ. 

Η οργάνωση International Media Support (IMS) προσφέρει ένα πακέτο ασφάλειας που περιλαμβάνει «τηλεφωνικές γραμμές 24 ώρες το 24ωρο, ασφαλή σπίτια, ταμείο ασφαλείας, εξοπλισμό ασφαλείας, νομική βοήθεια, βοήθεια έκτακτης ανάγκης» και πολλά άλλα. 

Το ίδρυμα International Women’s Media  Foundation (IWMF) διαθέτει ένα Ταμείο Έκτακτης Ανάγκης, το οποίο παρέχει ψυχολογική και ιατρική περίθαλψη, προσωρινή βοήθεια για μετεγκατάσταση (3 μήνες) και νομική βοήθεια. Μπορείτε να υποβάλετε αίτηση για χρηματοδότηση εδώ. Πρέπει να πληροίτε τα εξής κριτήρια. 

Journalisten helfen Journalisten (Δημοσιογράφοι βοηθούν δημοσιογράφους). Για να υποβάλετε αίτηση για μετεγκατάσταση, σε αυτόν τον οργανισμό με έδρα τη Γερμανία, επικοινωνήστε μαζί τους μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ([email protected]). 

Οι Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα (RSF) ζητούν από τους δημοσιογράφους που διατρέχουν κίνδυνο να στείλουν αιτήματα για βοήθεια στο [email protected] ή να καλέσουν στο +33 1 4483 8466.

• Ο οδηγός των RSF για εξόριστους δημοσιογράφους εξηγεί τη διαδικασία ασύλου και καθορισμού καθεστώτος πρόσφυγα στην Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, σε ορισμένες χώρες της ΕΕ, στις ΗΠΑ και στον Καναδά. 
• Ακολουθήστε τη ρωσική ροή των RSF στο Twitter για ενημέρωση. 
• Το γερμανικό παράρτημα των RSF, Reporter Ohne Grenzen, προσφέρει βοήθεια για την υποβολή αίτησης μετεγκατάστασης. Επικοινωνήστε μαζί τους στο  [email protected] 

Το παρόν άρθρο είναι μετάφραση του πρωτότυπου άρθρου που μπορείτε να βρείτε εδώ.

Μετάφραση: Εβίτα Λύκου