Πώς μια οργάνωση ανταρτών με μεσαιωνική περιβολή και τεχνολογικά προηγμένο οπλοστάσιο παρέλυσε την παγκόσμια οικονομία 

“Το καταπληκτικό στην υπόθεση είναι ότι οι Χούθι έχουν επιδείξει υπολογίσιμη ναυτική ισχύ, χωρίς να έχουν ούτε ένα σκάφος στο όνομά τους,” δήλωσε ο Sal Mercogliano, ναυτικός ιστορικός και ειδικός στη ναυτιλιακή βιομηχανία. “Έχουν καταφέρει να διαταράξουν την παγκόσμια ναυτιλία με τρόπο που μέχρι πρότινος παρατηρούνταν μόνο μεταξύ των μεγάλων παγκόσμιων δυνάμεων”. 

Οι πύραυλοι που χρησιμοποίησαν οι Χούθι για να καταρρίψουν τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη MQ-9 είναι τα ρωσικής προέλευσης SA-5, SA-6 και SA-7. Με τις ΗΠΑ να δρομολογούν τώρα μια συμμαχία περισσότερων από 20 (πολλά από αυτά ανώνυμα λόγω εντάσεων στην περιοχή) κρατών για να διασφαλίσουν τη διέλευση εμπορικών πλοίων στην Ερυθρά Θάλασσα, το είδος και η ποιότητα των πυραύλων που διαθέτουν οι Χούθι θα καθορίσει το κατά πόσο οι ΗΠΑ θα μπορέσουν να σπάσουν τον αποκλεισμό που έχουν επιβάλλει οι αντάρτες. 

“Τα τελευταία δέκα χρόνια, το Ιράν παρέχει εκπαίδευση και εξοπλισμό στους Χούθι και αυτή τη στιγμή πολλά από τα πυραυλικά τους συστήματα χρησιμοποιούνται από τη δύναμη Quds του IRGC”, δήλωσε ο Omid Souresrafil, Ιρανός δημοσιογράφος και συγγραφέας ενός επερχόμενου βιβλίου για τις περιφερειακές πολιτοφυλακές και τους αντιπροσώπους της Τεχεράνης. “Το Ιράν τούς έχει δώσει πρόσβαση σε εξελιγμένη πυραυλική τεχνολογία, συμπεριλαμβανομένων των συστημάτων SAM και BAVAR, και τους έχει εκπαιδεύσει στη χρήση τους”. 

Στις 3 Ιανουαρίου 2020, οι ΗΠΑ επιχείρησαν να δολοφονήσουν τον Abdolreza Shahlaei, τον διοικητή του IRGC στην Υεμένη, στο πλαίσιο επίθεσης με drone στη Σαναά. Η επίθεση πραγματοποιήθηκε ταυτόχρονα με την επιχείρηση που σκότωσε τον επικεφαλής του IRGC Σουλεϊμανί στη Βαγδάτη. Η απόπειρα δολοφονίας απέτυχε, αλλά είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο ενός χαμηλόβαθμου στελέχους του IRGC, σηματοδοτώντας τον πρώτο επίσημα αναγνωρισμένο θάνατο μέλους της δύναμης Quds στην Υεμένη. Στις 23 Δεκεμβρίου, η απειλή για τη ναυτιλία επεκτάθηκε καθώς μία επίθεση με drone που φέρεται να εξαπολύθηκε από το Ιράν, χτύπησε ένα τάνκερ στον Ινδικό Ωκεανό. Η κατάσταση κλιμακώθηκε περαιτέρω όταν ένας Ιρανός στρατηγός δολοφονήθηκε στη Δαμασκό από ισραηλινή επιδρομή επό αέρος, δύο μέρες αργότερα. 

Όλα τα βλέμματα στραμμένα στην Tihama 

Η παράκτια πεδιάδα Tihama της Υεμένης συγκαταλέγεται στις πιο απομακρυσμένες και φτωχοποιημένες περιοχές του κόσμου, ενώ τα πολυεθνικά εμπορικά πληρώματα των πλοίων που διασχίζουν τη θάλασσά της συμβολίζουν τις ακραίες αντιθέσεις της εποχής μας. Στη μία πλευρά βρίσκονται οι Ανσάρ Αλλάχ – οι φαινομενικά απαρχαιωμένοι σανδαλοφόροι πολεμιστές που έχουν εμπλακεί σε έναν εμφύλιο σε ένα από τα φτωχότερα μέρη του πλανήτη, εκπροσωπώντας μια χώρα της οποίας το ετήσιο κατά κεφαλήν εισόδημα είναι μεταξύ των χαμηλότερων παγκοσμίως και ανέρχεται μόλις στα 700 δολάρια. Από την άλλη, τα πλοία που στοχοποιούν οι αντάρτες κοστίζουν πάνω από 100 εκατομμύρια δολάρια το καθένα και μεταφέρουν χιλιάδες τόνους προϊόντων στις πλουσιότερες αγορές της παγκόσμιας καπιταλιστικής οικονομίας. 

Εξάλλου, οι Ανσάρ Αλλάχ είναι ένα κράμα 21^ου αιώνα και Μεσαίωνα, καθώς αποτελούνται από πολεμιστές με κουρελιασμένη περιβολή και τεχνολογικά προηγμένο οπλοστάσιο. Οι χαμηλόβαθμοι μαχητές τους είναι ντυμένοι με fauta, το παραδοσιακό σαρόνγκ που φοριέται στις περιοχές του Ινδικού Ωκεανού, κρατούν στον ώμο AK-47 και μασάνε qat, ένα ήπιο ναρκωτικό που αποτελεί καθημερινή ιεροτελεστία της Υεμένης. Ωστόσο η οργάνωση διοργανώνει παράλληλα εθνικές παρελάσεις και έχει αξιοποιήσει τα οπλισμένα drone και τους πυραύλους που έχει αναπτύξει το Ιράν για να προκαλέσει το Ισραήλ, έναν εξαιρετικά σημαντικό περιφερειακό παίκτη. Χάρη στο επίτευγμα αυτό, η οργάνωση αποτελεί αυτή τη στιγμή την τρίτη μη κρατική αραβική οντότητα που εμπλέκεται σε στρατιωτική αντιπαράθεση με το Τελ Αβίβ, μετά τη λιβανέζικη Χεζμπολάχ και την παλαιστινιακή Χαμάς. Η διαφορά με άλλες, πιο περιορισμένες περιφερειακά συγκρούσεις, είναι η εγγύτητα των Ανσάρ Αλλάχ στα στενά του Μαντέμπ, έναν γεωπολιτικό άξονα που αποτελεί ένα από τα κομβικότερα στρατηγικά σημεία. Η πλεονεκτική τους θέση τούς επιτρέπει να παραλύουν την κίνηση στην πιο κρίσιμη εμπορική οδό του πλανήτη, από όπου διακινείται το 12% του παγκόσμιου εμπορίου. 

Από τα μέσα Οκτωβρίου, οι Ανσάρ Αλλάχ έχουν πραγματοποιήσει δεκάδες επιθέσεις με πυραύλους και drone εναντίον του Ισραήλ και πλοίων που διέρχονται από την Ερυθρά Θάλασσα, επιχειρώντας από τοποθεσίες κατά μήκος της μακράς, άγονης ακτογραμμής της δυτικής Υεμένης. Οι επιχειρήσεις τους αποτελούν αντίδραση στην στρατιωτική επιχείρηση του Ισραήλ στη Γάζα, που έχει ως αποτέλεσμα πάνω από 20.000 θανάτους Παλαιστινίων, στην πλειονότητά τους αμάχων. Οι επιθέσεις ξεκίνησαν με στόχους ισραηλινά πλοία, πριν κλιμακωθεί σε επίθεση προς όλα τα πλοία που δένουν σε ισραηλινά λιμάνια, αν και ναυτιλιακές πηγές αναφέρουν πως η στόχευση έχει υπάρξει τυχαία. Πολεμικά πλοία των ΗΠΑ και της Γαλλίας στην Ερυθρά Θάλασσα και αντιπυραυλικές συστοιχίες στη Σαουδική Αραβία και το Ισραήλ αναχαίτισαν ορισμένους πυραύλους, ενώ άλλοι βρήκαν τους στόχους τους, με αποτέλεσμα να εκτραπεί η πορεία σημαντικού αριθμού πλοίων, τα οποία αναγκάστηκαν να κάνουν τον περίπλου της Αφρικής προκειμένου να αποφύγουν το πέρασμα από τη διώρυγα του Σουέζ. Αυτό με τη σειρά του οδήγησε σε δεκαπλασιασμό των ασφάλιστρων, φέρνοντας αντιμέτωπες τις δυτικές οικονομίες με το ενδεχόμενο νέας έκρηξης του πληθωρισμού, σε μια περίοδο όπου οι τελευταίες είχαν μόλις ολοκληρώσει μια συγχρονισμένη, πολυετή εκστρατεία σύσφιξης των επιτοκίων ως απάντηση στην πανδημία της COVID-19. Το hotspot των Ανσάρ Αλλάχ στην Ερυθρά Θάλασσα έχει πυροδοτήσει μια τρίτη κρίση κατά μήκος του θαλάσσιου άξονα Βορρά-Νότου, καθώς έρχεται να προστεθεί στις περιπλοκές που έχουν δημιουργηθεί στη Μαύρη Θάλασσα και τη Μεσόγειο, και από τη διώρυγα του Παναμά στην Ερυθρά Θάλασσα, λόγω του πολέμου Ουκρανίας-Ρωσίας και της σύγκρουσης στη Γάζα αντίστοιχα. 

Οι εντάσεις στην περιοχή ήρθαν στο προσκήνιο στις 19 Νοεμβρίου, όταν κομάντος των Ανσάρ Αλλάχ πραγματοποίησαν επιδρομή με στρατιωτικό ελικόπτερο της Υεμένης προκειμένου να προσγειωθούν σε ισραηλινό μεταγωγικό πλοίο μεταφοράς αυτοκινήτων, το οποίο κατέλαβαν με επιτυχία. Τις επόμενες ημέρες και εβδομάδες, και κατόπιν αιτήματος της Σαουδικής Αραβίας, τα αμερικανικά πολεμικά πλοία που διεξήγαγαν περιπολίες στην περιοχή απέφυγαν να αντιδράσουν. Ανεβάζοντας τους τόνους, οι Χούθι κλιμάκωσαν τις επιθέσεις τους, στοχοποιώντας όχι μόνο πλοία ισραηλινής ιδιοκτησίας, αλλά και πλεούμενα που πραγματοποιούσαν επισκέψεις σε λιμάνια του Ισραήλ. Οι ΗΠΑ από την πλευρά τους διατήρησαν και πάλι παθητική στάση, παρόλο που είχαν δείξει γρήγορα αντανακλαστικά σε περιστατικό πειρατείας που σχετιζόταν με τη Σομαλία τον Νοέμβριο, κάτι που οι Χούθι εξέλαβαν ως επιβεβαίωση της ισχύος τους.   

Οι εντάσεις αυξήθηκαν περαιτέρω όταν μια μυστηριώδης έκρηξη, πιθανώς ισραηλινής προέλευσης, έπληξε μια φερόμενη ως αποθήκη όπλων των Χούθι στην πρωτεύουσα της Υεμένης στις 30 Νοεμβρίου. Στις 7 Δεκεμβρίου, ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών επικαλέστηκε το άρθρο 99 του Καταστατικού Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, ένα εξαιρετικά ασυνήθιστο μέτρο που έχει να παρατηρηθεί από τον παρατεταμένο εμφύλιο πόλεμο του Λιβάνου το 1989. Η επίκληση του εν λόγω άρθρου γίνεται μόνο όταν ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ κρίνει ότι απειλείται η διεθνής ειρήνη και ασφάλεια. Τον Δεκέμβριο, τέσσερα από τα μεγαλύτερα πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων στον κόσμο ανέστειλαν τη διέλευσή τους από την Ερυθρά Θάλασσα, εν μέσω προετοιμασιών σύναψης στρατιωτικού συνασπισμού από τις ΗΠΑ για την καταπολέμηση των Χούθι.  

Πέρα από το γεγονός ότι συντηρεί την παγκόσμια οικονομία με 33.000 διελεύσεις ετησίως μέσω του Κόλπου του Άντεν, η Ερυθρά θάλασσα είναι μια ιδιαίτερα ευαίσθητη περιοχή, καθώς τα νερά της αποτελούν θέατρα συγκρούσεων δι’ αντιπροσώπων μεταξύ Σαουδικής Αραβίας-Ιράν και Ισραήλ-Ιράν. Πρόκειται για μια “εκρηκτική” περιοχή που ελέγχεται από ένα πολύπλοκο δίκτυο, στο οποίο εμπλέκονται τρεις οργανώσεις (Χαμάς, Χιζμπολάχ και Χούθι), δώδεκα περιφερειακά κράτη και το σύνολο των μόνιμων μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Η απρόσκοπτη διέλευση από την Ερυθρά Θάλασσα είναι ζωτικής σημασίας για τους τρεις μεγάλους παίκτες της τρέχουσας κρίσης: Οι ΗΠΑ τη χρειάζονται για να διασφαλίσουν τη συνεχή ροή πετρελαίου και τις παγκόσμιες εμπορικές συναλλαγές που διεξάγονται σε αμερικανικά δολάρια. Η Ρωσία την έχει ανάγκη για να εξασφαλίσει την επικοινωνία των λιμανιών της Μαύρης Θάλασσας με την Άπω Ανατολική Ρωσία, ενώ το Ισραήλ τη χρειάζεται καθώς το 90% των αναγκών του καλύπτεται από το θαλάσσιο εμπόριο. 

Χτυπώντας τους Χούθι 

Οι Χούθι ισχυρίζονται ο αποκλεισμός που έχουν επιβάλλει στην περιοχή είναι απάντηση στην αδιαφορία των αραβικών κρατών για την εξελισσόμενη ανθρωπιστική κρίση στη Γάζα, ενώ λένε ότι η άρση του εξαρτάται από το κατά πόσο θα επιτραπεί η είσοδος τροφίμων και φαρμάκων στη Λωρίδα της Γάζας από το Ισραήλ. Η Ουάσιγκτον, από την πλευρά της, διατείνεται ότι η ναυτική δύναμη Prosperity Guardian (Διαφύλαξη της Ευημερίας) που συνέστησαν αποτελεί μέσο για τη διασφάλιση της ελευθερίας της ναυσιπλοΐας στις διεθνείς υδάτινες οδούς. 

“Οι Χούθι δεν επιτίθενται μόνο σε μια χώρα, αλλά σε ολόκληρη τη διεθνή κοινότητα”, δήλωσε ο υποστράτηγος Pat Ryder της Πολεμικής Αεροπορίας των ΗΠΑ σε ενημέρωση Τύπου που έκανε το Πεντάγωνο. “Απειλούν την οικονομική ευημερία των εθνών σε όλο τον κόσμο… (είναι) ληστές που έχουν στήσει καρτέρι σε μια διεθνή λεωφόρο όπως η Ερυθρά Θάλασσα… και πρέπει να αναρωτηθούν μήπως στήνουν παιχνίδι εκεί που δεν τους παίρνει”. 

Και οι δύο πλευρές, ωστόσο, παραλείπουν να αναφέρουν ότι ο απώτερος στόχος τους είναι ο έλεγχος μερικών εκ των σημαντικότερων υδάτινων οδών του κόσμου, με φόντο την ευρύτερη προσπάθεια Ρωσίας και Κίνας για αμφισβήτηση της αμερικανικής κυριαρχίας. Η Κίνα αρνήθηκε να συνδράμει με οποιοδήποτε από τα στρατιωτικά της σκάφη που σταθμεύουν στο Τζιμπουτί στην επιχείρηση υπό την ηγεσία των ΗΠΑ και φέρεται να μην ανταποκρίθηκε σε σήμα κινδύνου που εξέπεμψε εμπορικό πλοίο που δεχόταν επίθεση. 

Ο στόχος της επιχείρησης με τα πάνω από 20 συμμετέχοντα κράτη (η πλειονότητα ανώνυμη) είναι να σπάσει τον ασφυκτικό κλοιό που έχουν επιβάλλει οι Ανσαρ Αλλάχ στην Ερυθρά Θάλασσα, μια κομβική διεθνή υδάτινη οδό που είναι ζωτικής σημασίας για τη μεταφορά του 12-15% του παγκόσμιου εμπορίου από τον Ινδικό Ωκεανό στη Μεσόγειο μέσω της Διώρυγας του Σουέζ. Η επιχείρηση θα τελεί υπό τη διοίκηση της βάσης του 5ου Στόλου των ΗΠΑ στο Μπαχρέιν, η οποία ανήκει στη μόνη συμμετέχουσα αραβική χώρα. Παρά το γεγονός ότι επηρεάζονται άμεσα από την αναστολή του εμπορίου, η Αίγυπτος, η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα δεν θα συμμετάσχουν – τουλάχιστον ανοιχτά – στην επιχείρηση, μετά τις απειλές των Ανσάρ Αλλάχ για στοχοποιήσεις οποιουδήποτε κρίνουν ότι ενεργεί προς υποστήριξη του Ισραήλ. Το 2019, μια συνδυασμένη επίθεση μη επανδρωμένων αεροσκαφών και πυραύλων των Ανσάρ Αλλάχ στις πετρελαϊκές εγκαταστάσεις της Σαουδικής Αραβίας στο Abqaiq και το Khurais έβγαλε εκτός αγοράς τη μισή παραγωγή πετρελαίου της χώρας. 

Η Ελλάδα προσχώρησε επίσημα στην επιχείρηση Prosperity Guardian την Τετάρτη, αποτελώντας έτσι το ενδέκατο έθνος του συνασπισμού, και συνεισέφερε μια γερασμένη, πλην όμως εξοπλισμένη με σύστημα Phalanx, φρεγάτα. “Η Ελλάδα έχει πρωταρχικό συμφέρον για τη διατήρηση της ελευθερίας των θαλάσσιων οδών και της προστασίας της ζωής των ναυτικών”, δήλωσε ο Έλληνας υπουργός Εθνικής Άμυνας Νίκος Δένδιας. Η Αυστραλία προσχώρησε επίσης στην επιχείρηση, χωρίς ωστόσο να συνεισφέρει κάποιο σκάφος, διατηρώντας επιφυλακτική στάση απέναντι στη γειτονική Κίνα. 

“Πάντα, όπου πηγαίναμε, το κάναμε στο πλαίσιο διεθνών οργανισμών και συμφωνιών”, δήλωσε ο Έλληνας πρώην αρχηγός ΓΕΣ Γεώργιος Καμπάς, επικριτής της πρωτοβουλίας. “Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο δεν συμμετείχαμε στο Ιράκ. Μέχρι στιγμής, αυτή η επιχείρηση δεν έχει ενταχθεί στο πλαίσιο κάποιων από τους διεθνείς οργανισμούς, είναι απλώς μια κατάσταση που δημιουργήθηκε από κάποια πρόθυμα κράτη”. 

Με μόλις τρεις μη νατοϊκούς συμμετέχοντες και με τις ΗΠΑ να μην προτίθενται να αναπτύξουν χερσαίες δυνάμεις στην Tihama, αλλά ούτε και να συνοδεύσουν εμπορικά πλοία είτε μεμονωμένα είτε σε νηοπομπή, τίθεται το ερώτημα του κατά πόσο η επιχείρηση θα καταφέρει να μειώσει επαρκώς το κόστος των ασφάλιστρων ώστε να καταστήσει και πάλι τα θαλάσσια περάσματα οικονομικά βιώσιμα για τους πλοιοκτήτες. Προς το παρόν, οι εισηγμένες ναυτιλιακές εταιρείες κάθονται με σταυρωμένα τα χέρια και βλέπουν τις μετοχές τους να ανεβαίνουν, καθώς οι μεγαλύτεροι χρόνοι ταξιδιού και ο μειωμένος αριθμός πλοίων ανεβάζουν τις τιμές ενοικίασης εμπορευματοκιβωτίων. Σε περίπτωση που η αντιπυραυλική ομπρέλα αποδειχθεί ανεπαρκής και δεν καταφέρει να επαναφέρει τη θαλάσσια κυκλοφορία στην Ερυθρά Θάλασσα, η επιχείρηση υπό την ηγεσία των ΗΠΑ θα περιέλθει ενδεχομένως σε τέλμα λόγω του πληθωρισμού που θα προκύψει, καθιστώντας αναγκαία την κλιμάκωση των ενεργειών, είτε με χρήση εναέριων μέσων πάνω από την Υεμένη είτε με αποβίβαση στρατευμάτων για τη διασφάλιση της παράκτιας ζώνης. 

“Ο ανεπαρκής αριθμός πολεμικών πλοίων, ο τεράστιος όγκος της κυκλοφορίας που πρέπει να θωρακιστεί και η πολυπλοκότητα της διασύνδεσης εμπορικού και στρατιωτικού τομέα είναι τρεις λόγοι για τους οποίους πιστεύω ότι η επιχείρηση Prosperity Guardian δεν θα μπορέσει να λειτουργήσει από μόνη της”, έγραψε ο πρώην αξιωματικός του Βασιλικού Ναυτικού Tom Sharpe στην Daily Telegraph. “(Η επιχείρηση) έχει αποκλειστικά αμυντικό χαρακτήρα, ενώ η αποδεδειγμένη μέθοδος διασφάλισης της ασφάλειας των πλοίων στη θάλασσα είναι η εκμηδένιση της ικανότητας του εχθρού να αποτελεί απειλή”. 

Ο χρόνος, πάντως, είναι με το μέρος των Ανσάρ Αλλάχ, καθώς η δυνατότητα και μόνο να αποτελούν απειλή για τη ναυσιπλοΐα στην Ερυθρά Θάλασσα αποτελεί νίκη για αυτούς, ενώ ο συνασπισμός υπό την ηγεσία των ΗΠΑ κινδυνεύει με οικονομική αφαίμαξη τόσο από τη διατήρηση δαπανηρής παρουσίας στην περιοχή όσο και από την αναχαίτιση πυραύλων και drone που κοστίζουν μερικές χιλιάδες δολάρια με χρήση πυραύλων αξίας άνω του 1 εκατ. δολαρίων. 

“Οι Χούθι ελέγχουν τα στρατηγικότερα σημεία της περιοχής, ιδίως τα στενά του Μαντέμπ και το λιμάνι της Hudeida, και λαμβάνουν καλή πληροφόρηση από το Ιράν σχετικά με τις κινήσεις των εχθρικών πλοίων”, δήλωσε ο Souresrafil στο iMEdD. “Οι ΗΠΑ θα έπαιρναν τεράστιο ρίσκο αν επιχειρούσαν να αποβιβάσουν στρατεύματα και θα είχαν σοβαρές απώλειες”. 

Αλλά ακόμη και αν πραγματοποιηθούν αεροπορικές επιδρομές ή αποβιβάσεις στρατευμάτων στις ακτές της Υεμένης στα πλαίσια της επιχείρησης Prosperity Guardian, είναι απίθανο να εξουδετερωθούν όλοι οι εκτοξευτές κατά μήκος της παράκτιας Tihama, η οποία εκτείνεται σε μήκος 330 χιλιομέτρων. Όπως και το Αφγανιστάν, η Υεμένη έχει αποδειχθεί νεκροταφείο για τους ξένους στρατούς. Και παρόλο που οι Βρετανοί και οι Οθωμανοί απέσυραν τις δυνάμεις τους από την περιοχή στο παρελθόν, τα 55.000 στρατεύματα των Αιγυπτίων που στάλθηκαν εκεί τη δεκαετία του 1960 από τον Αιγύπτιο πρόεδρο Γκαμάλ Αμπντέλ Νάσερ δεν είχαν την ίδια τύχη. Αντίστοιχη ήττα υπέστησαν και τη δεκαετία του 2010 οι μικτές δυνάμεις των καλά χρηματοδοτούμενων, πλην όμως ανεκπαίδευτων, μισθοφόρων της Σαουδικής Αραβίας και των Εμιράτων, ενώ οι ΗΠΑ σίγουρα δεν θα είναι πρόθυμες να εμπλακούν σε άλλη μια μουσουλμανική χώρα μετά την πανωλεθρία που υπέστησαν στο Ιράκ, τη Λιβύη και το Αφγανιστάν. 

Οι σκιώδεις πόλεμοι του Ιράν 

Οι αυξημένες εντάσεις στην Ερυθρά Θάλασσα δημιουργούν ένα ιδιαίτερα επισφαλές περιβάλλον, σηματοδοτώντας την κλιμάκωση δύο σκιωδών πολέμων στους οποίους εμπλέκεται το Ιράν: Από τη μία, η Υεμένη, το Ιράκ και η Συρία έχουν μετατραπεί σε πεδία χερσαίων συγκρούσεων μεταξύ σιιτικών πολιτοφυλακών προσκείμενων στην Τεχεράνη και του σαουδαραβικού στρατού και ομάδων υπό την καθοδήγησή του, ενώ – από το 2019 – η Ερυθρά θάλασσα έχει μετατραπεί σε θέατρο ενός σκιώδους ναυτικού πολέμου μεταξύ του Ισραήλ και του Ιράν. Οι ναυτικές δυνάμεις του Ισραήλ έχουν βάλει στο στόχαστρο περίπου δέκα έως είκοσι ιρανικά πλοία, για τα οποία υπήρχαν υποψίες ότι μετέφεραν πετρέλαιο και όπλα στους συμμάχους της Τεχεράνης στη Συρία, την Υεμένη και το Σουδάν, ενώ το Ιράν πιστεύεται ότι έχει ενορχηστρώσει τουλάχιστον τρεις επιθέσεις εναντίον ισραηλινών πλοίων. 

Στην ξηρά, η σύγκρουση μεταξύ Τελ Αβίβ και Τεχεράνης μαίνεται από τα μέσα της δεκαετίας του 2000, εκτεινόμενη ακόμα και στη σφαίρα του ψυχολογικού πολέμου, μέσω βίντεο κινουμένων σχεδίων που απεικονίζουν τη δολοφονία του Ισραηλινού πρωθυπουργού Μπέντζαμιν Νετανιάχου. Επιδιώκοντας να παρεμποδίσει τη στρατηγική εμβέλεια του Ιράν και να διαταράξει το πυρηνικό του πρόγραμμα, το Ισραήλ έχει χρησιμοποιήσει διάφορες τακτικές, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται μυστικές επιχειρήσεις όπως δολοφονίες και απαγωγές Ιρανών πυρηνικών επιστημόνων, η μόλυνση ιρανικών υπολογιστών με έναν εξελιγμένο ιό, οι βομβαρδισμοί φίλα προκείμενων δυνάμεων και αποστολών όπλων σε Λίβανο, Συρία και Σουδάν, και το σαμποτάζ πλοίου που φέρεται να ανήκε στις ιρανικές μυστικές υπηρεσίες στην Ερυθρά Θάλασσα. Στον αντίποδα, το Ιράν κατηγορείται ότι σχεδιάζει δολοφονίες Ισραηλινών στο εξωτερικό, ενώ ταυτόχρονα διάφορες οργανώσεις που πρόσκεινται στην Ισλαμική Δημοκρατία έχουν εξαπολύσει επιθέσεις κατά του Ισραήλ, χρησιμοποιώντας πυραύλους και όπλα που παρείχε η Τεχεράνη.  

Αυτός ο μυστικός πόλεμος εκτείνεται πλέον από τις πεδιάδες του Ιράκ, τις κατεστραμμένες πόλεις της Συρίας και τις υπόγειες στρατιωτικές σήραγγες του Λιβάνου και της Γάζας, μέχρι τα ομιχλώδη βουνά της Υεμένης. Συνέπειά του είναι η σύσφιξη των σχέσεων του Τελ Αβίβ και του Ριάντ, καθένα από τα οποία εμπλέκεται σε ξεχωριστές, μακροχρόνιες διαμάχες με το Ιράν. Καθώς το Ιράν κυριαρχεί ήδη σε ένα από τα πιο ευαίσθητα περάσματα του κόσμου, τα Στενά του Ορμούζ, είναι σε θέση να παρεμποδίζει τις εξαγωγές πετρελαίου της Σαουδικής Αραβίας από την πετρελαιοπαραγωγό ανατολική πλευρά του, ενώ μέσω της συμμαχίας του με τους Χούθι, οι οποίοι ελέγχουν τα Στενά του Μαντέμπ, το Ιράν μπορεί πλέον να υπερφαλαγγίσει τη Σαουδική Αραβία από το δυτικό μέτωπο και ταυτόχρονα να διαταράξει τις εμπορικές δραστηριότητες του Ισραήλ στην Ερυθρά Θάλασσα. Πρόκειται για μια στρατηγική που έρχεται να “κουμπώσει” στο ευρύτερο πλαίσιο ανταγωνισμού των ΗΠΑ με την Κίνα και τη Ρωσία για την κυριαρχία επί των διεθνών εμπορικών οδών. 

“Το Ισραήλ είχε ως στόχο να μετατρέψει το λιμάνι της Χάιφα σε διεθνή κόμβο και σημείο επανεξαγωγών για την Ευρώπη”, δήλωσε ο Karim Shami, αναλυτής από την Υεμένη. “Αυτό που πέτυχε η Υεμένη δεν επηρεάζει μόνο βραχυπρόθεσμα το Ισραήλ, αλλά γεννά αμφιβολίες στους μεγάλους επενδυτές όπως η Κίνα, οι οποίοι θα σκεφτούν διπλά πριν επενδύσουν σε λιμάνια όπως το Εϊλάτ”. 

Η πίεση έχει γίνει αισθητή στο Ισραήλ, το οποίο προειδοποιεί ότι ενδέχεται να καταφύγει σε μονομερείς ενέργειες ικανές να προκαλέσουν περιφερειακό πόλεμο. Οι ΗΠΑ τηρούν την πολιτική της αναχαίτισης πυραύλων και μη επανδρωμένων αεροσκαφών από αέρος, ενώ αξιωματούχος της κυβέρνησης Μπάιντεν παραδέχτηκε: “Αισθανόμαστε πολύ πιο άνετα να στρέψουμε τις δυνάμεις μας κατά των αντιπροσώπων του Ιράν στο Ιράκ και τη Συρία παρά στην Υεμένη”. Η απροθυμία των Ηνωμένων Πολιτειών (και της Σαουδικής Αραβίας) να αντιμετωπίσουν τους Χούθι, (παρά το γεγονός ότι οι ΗΠΑ βομβάρδισαν τις εγκαταστάσεις των ραντάρ τους το 2016), απορρέει από τα αποτελέσματα του συνδυασμένου χτυπήματος με πυραύλους και drone που κατάφεραν οι αντάρτες στο μεγαλύτερο εργοστάσιο επεξεργασίας πετρελαίου της Σαουδικής Αραβίας το 2019. Η επιδρομή, η οποία εξάλειψε το 5% των καθημερινών παγκόσμιων ενεργειακών αναγκών, επιβεβαίωσε τον ρόλο των Χούθι ως σημαντικό παίκτη και έφερε τους Σαουδάραβες στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Με τον αποκλεισμό της Ερυθράς Θάλασσας για το ισραηλινό εμπόριο, ο προστάτης των Χούθι, η Τεχεράνη, φάνηκε να κερδίζει αυτόν τον γύρο μιας πολύπλοκης σύγκρουσης δι’ αντιπροσώπων. Αποκάλυψε επίσης τους περιορισμούς της αμερικανικής στήριξης προς τους στενότερους συμμάχους των ΗΠΑ, όποτε το πρωταρχικό εθνικό τους συμφέρον, η ηγεμονία μέσω της διαιώνισης του διεθνούς εμπορίου σε δολάρια, θίγεται.

Συμπέρασμα 

Οι Ανσάρ Αλλάχ και το Ιράν “χτύπησαν” το Ισραήλ, τους Άραβες συμμάχους του και τα αμερικανικά συμφέροντα με καθαρά επιχειρηματικούς όρους. Διαταράσσοντας το διεθνές εμπόριο, μετέτρεψαν τον πόνο των Παλαιστινίων σε υπολογίσιμη αξία, με στόχο να πετύχουν αυτό που δεν κατάφεραν οι εκκλήσεις στο συναίσθημα και τον ανθρωπισμό – την ανάληψη δράσης. Οι ενέργειες της Υεμένης είχαν ως αποτέλεσμα το κλείσιμο των ισραηλινών λιμανιών, την απώλεια εσόδων από τη Διώρυγα του Σουέζ για την Αίγυπτο, την αναστολή των προσπαθειών εξομάλυνσης των σχέσεων μεταξύ του Ισραήλ, της Σαουδικής Αραβίας και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και τη διατάραξη του παγκόσμιου εμπορίου που διεξάγεται σε αμερικανικά δολάρια. Ταυτόχρονα, ο μεγάλος κερδισμένος από το κλείσιμο της Ερυθράς Θάλασσας είναι ο νέος διεθνής διάδρομος μεταφορών Βορρά-Νότου που εγκαινίασε το Ιράν, ο οποίος συνδέει τη Βομβάη με τη Μόσχα μέσω του Ιράν και της Κασπίας Θάλασσας και ελαττώνει το ταξίδι κατά δύο εβδομάδες, σε σχέση με τη συμβατική διέλευση από τη Διώρυγα του Σουέζ. Με τα ιρανικά σιδηροδρομικά δίκτυα να επεκτείνουν τους προορισμούς προς την Τουρκία, την Ανατολική και Βόρεια Ευρώπη και την Κεντρική Ασία, η νέα διαδρομή θα μπορούσε σύντομα να προσελκύσει νέους πελάτες που δεν επιθυμούν να κάνουν τον περίπλου της Αφρικής.