Δύο δημοσιογράφοι, ο Γιάννης Σουλιώτης και ο Γιάννης Τσακαρισιάνος, που ανήκουν σε διαφορετικές γενιές και καλύπτουν τη λεγόμενη «Greek Mafia», μίλησαν στο Διεθνές Forum Δημοσιογραφίας του iMEdD.
Φωτογραφίες: Άλεξ Γρυμάνης, Χρήστος Καραγιωργάκης/ iMEdD
«Βρίσκοντας τον δρόμο μας στην εποχή της αμφιβολίας»: Δημοσιογράφοι συζητούν για την επιβίωση, την εμπιστοσύνη και το μέλλον της αποστολής τους
Το εναρκτήριο πάνελ του Διεθνούς Forum Δημοσιογραφίας του iMEdD επικεντρώθηκε σε ένα επάγγελμα που ισορροπεί αβέβαια ανάμεσα σε απειλές και ευκαιρίες, στην τεχνολογία και στις ανθρώπινες αξίες, στον σκεπτικισμό και στην εξυπηρέτηση του δημόσιου συμφέροντος.
«Στον πόλεμο της Greek Mafia παίρνουν μέρος κατά κύριο λόγο μπράβοι. Έχουν πρατήρια υγρών καυσίμων και άλλες νόμιμες εμπορικές δραστηριότητες, κάνουν φορολογικές δηλώσεις, όμως ταυτόχρονα έχουν και παράνομες δραστηριότητες —λαθρεμπόριο τσιγάρων, λαθρεμπόριο καυσίμων, σε κάποιες περιπτώσεις και διακίνηση ναρκωτικών […] Ταυτόχρονα, έχουν ισχυρά ερείσματα στην Ελληνική Αστυνομία και τις διωκτικές Aρχές και ενδεχομένως, σε κάποιες περιπτώσεις, έχουν ερείσματα και στην πολιτική εξουσία».
Ο Γιάννης Σουλιώτης, δημοσιογράφος στην εφημερίδα Καθημερινή και τον τηλεοπτικό σταθμό ΣΚΑΪ, έθεσε το στίγμα της συζήτησης στο πάνελ με τίτλο «Καλύπτοντας την Greek Mafia», τη δεύτερη μέρα του φετινού Διεθνούς Φόρουμ Δημοσιογραφίας του iMEdD. «Ένας παλιός σωφρονιστικός [υπάλληλος] μου είχε πει ότι καμιά φορά στη νύχτα δεν έχει σημασία γιατί πραγματικά κάποιος δολοφονείται, αλλά γιατί θεωρεί [ο κόσμος της] νύχτας ότι δολοφονήθηκε».
Τι είναι αυτό που τα ΜΜΕ αποκαλούν «Greek Mafia»; Γιατί έχουν γίνει , τα τελευταία πέντε χρόνια στην Αθήνα, περισσότερα από 25 συμβόλαια θανάτου, μεταξύ αυτών και ένα με θύμα τον δημοσιογράφο Γιώργο Καραϊβάζ; Πώς διαχειρίζονται οι δημοσιογράφοι την πρόσβαση στις πηγές και τι συμβαίνει με τη δημοσιογραφική δεοντολογία, όταν οι ίδιοι καλούνται να πάρουν δύσκολες αποφάσεις; Αυτά ήταν μερικά από τα βασικά ερωτήματα που συζητήθηκαν στο πάνελ.
Σύμφωνα με μια παλαιότερη τοποθέτηση του Μιχάλη Χρυσοχοΐδη, Υπουργού Προστασίας του Πολίτη, το οργανωμένο έγκλημα δεν έχει ιδεολογικές αναφορές, αλλά έχει πολλά χρήματα και τα νομιμοποιεί σε επιχειρηματικές δραστηριότητες. Εάν έτσι εισέλθει στους θεσμούς θα έχουμε ζήτημα κανονικής μαφίας. Και οι δύο ομιλητές του πάνελ συμφώνησαν ότι σε κάποιες περιπτώσεις έχουμε περάσει αυτήν την κόκκινη γραμμή.
Οι «κατάλληλες άκρες στην Αστυνομία»
Ο Γιάννης Τσακαρισιάνος, δημοσιογράφος στην εφημερίδα Documento, επιμένει στα ρεπορτάζ για το οργανωμένο έγκλημα να χρησιμοποιεί τον όρο «Greek Police Mafia»: «Οποιοσδήποτε θέλει να κάνει δουλειές στο ανώτατο επίπεδο, αυτή του οργανωμένου εγκλήματος, χρειάζεται τις κατάλληλες άκρες στην Αστυνομία, στα τελωνεία, στην εφορία και άλλους μηχανισμούς του κράτους», ανέφερε κατά τη διάρκεια του πάνελ.
Στα 25 συμβόλαια θανάτου τα τελευταία χρόνια στην Αθήνα, ένα θύμα ήταν πρώην αστυνομικός που θεωρούνταν ότι λειτουργούσε ως ισορροπιστής μεταξύ των διωκτικών Αρχών, των παρανόμων, της πολιτικής εξουσίας και επιχειρηματιών.
«Όπως προβλέπεται σε αυτές τις περιπτώσεις, η Αστυνομία πήρε το τηλέφωνό του, έκανε άρση και είδε τα μηνύματά του», περιέγραψε ο Γιάννης Σουλιώτης. «Προκύπτει ότι, με υπόδειξη ενός συγκεκριμένου επιχειρηματία, τοποθετήθηκαν σε δύο πολύ κομβικές υπηρεσίες της Αστυνομίας άνθρωποι της αρεσκείας του —τα “πιστόλια του Πόντου” (σ.σ.: όπως βρέθηκαν να ονομάζονται σε μηνύματα στο κατασχεμένο κινητό του θύματος). Με αυτόν τον τρόπο, οι συγκεκριμένοι άνθρωποι εξασφαλίζουν ότι κανείς δεν θα τους ενοχλήσει τώρα […] Αυτή η κουλτούρα στο εσωτερικό της Αστυνομίας υπήρχε για πολλά χρόνια».
Το ανησυχητικό, σύμφωνα με τους Γιάννη Σουλιώτη και Γιάννη Τσακαρισιάνο, είναι ότι δεν υπάρχει η συνείδηση στον απλό άνθρωπο πως το οργανωμένο έγκλημα είναι κάτι που τον αφορά. «Υπάρχουν αυτές οι ιστορίες ότι ο “Θαμνάκιας” σκότωσε τον “Μπούμπι” κλπ. Μιλάμε με όρους Netflix, Sopranos, δηλαδή με όρους χαριτωμένους για κάτι το οποίο είναι σκοτεινό και επικίνδυνο», λέει ο δημοσιογράφος της Καθημερινής.
Το σκάνδαλο των υποκλοπών και το ποδόσφαιρο
Η συζήτηση πέρασε από την Αστυνομία στην πολιτική και το σκάνδαλο των τηλεφωνικών υποκλοπών. Όπως ειπώθηκε, το δίκτυο των ανθρώπων που ενδιαφερόταν να παγιδεύσει τηλέφωνα υπουργών, ανώτατων στρατιωτικών, επιχειρηματιών και δημοσιογράφων, φέρεται να χρησιμοποίησε έναν συγκεκριμένο μηχανισμό υποστήριξης παλιών γνώριμων. «Έγιναν αλλαγές στο εσωτερικό της Αστυνομίας που φαινομενικά δεν έβγαζαν νόημα», σημείωσε ο Σουλιώτης.
Κατηγορούμενος για την υπόθεση των υποκλοπών, που εκκρεμεί στη Δικαιοσύνη, είναι ένας επιχειρηματίας ο οποίος φέρεται να συνδέεται με την εμπορία του παράνομου λογισμικού Predator. «Το ίδιο πρόσωπο υπήρξε, για σειρά ετών, βασικός προμηθευτής της Αστυνομίας και του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη. Αυτό έχει μια σημασία, γιατί συζητάμε για το οργανωμένο έγκλημα που απλώνεται παντού», ανέφερε, επίσης, ο Σουλιώτης.
Το οργανωμένο έγκλημα διαβρώνει και το ποδόσφαιρο. Σε αυτό το σημείο της συζήτησης, το κοινό χαλάρωσε, σαν να φαινόταν ότι παραβιάζουμε ανοιχτές πόρτες. «Οι σύνδεσμοι των οπαδών έχουν φτάσει σε ένα σημείο που είναι ένα φυτώριο για τις ομάδες του οργανωμένου εγκλήματος», είπε σε πρώτη ανάγνωση ο Γιάννης Τσακαρισιάνος. Ο ίδιος συνυπέγραψε μια έρευνα στο Reporters United, με τίτλο «ΕΛΑΣ – Μαφία – Ολιγαρχία», αφετηρία της οποίας ήταν μία μεγάλη δικογραφία της Greek Mafia.
«Υπήρχε ένας αστυνομικός, ο οποίος αναφερόταν ως το “αφεντικό της Μυκόνου”. Ο ίδιος, μετά από μια καραμπόλα (σ.σ.: αλληλουχία μεταθέσεων εντός της Αστυνομίας), κατέληξε να κάνει την έρευνα για την κάθοδο των Κροατών», σημείωσε ο ίδιος, αναφερόμενος στον θανάσιμο τραυματισμό του οπαδού της ΑΕΚ, Μιχάλη Κατσούρη, στη Νέα Φιλαδέλφεια τον Αύγουστο του 2023. Το ίδιο βράδυ, στο Κέντρο Επιχειρήσεων της ΓΑΔΑ βρισκόταν ανώτερος αξιωματικός, κατηγορούμενος σε δικογραφία της Greek Mafia, όπως ανέφερε ο Τσακαρισιάνος.
Ο Γιάννης Σουλιώτης μοιράστηκε μια ωραία ιστορία: Είχε γράψει ένα ρεπορτάζ για κάποιον άνθρωπο που είχε συλληφθεί στη Βόρεια Ελλάδα για εμπόριο υλικών «διττής χρήσης», όπως ονομάζονται τα αγαθά και οι τεχνολογίες, που έχουν νόμιμες εμπορικές χρήσεις, αλλά μπορούν, επίσης, να χρησιμοποιηθούν καταχρηστικά για την κατασκευή στρατιωτικού υλικού. Το κεντρικό πρόσωπο του ρεπορτάζ έκανε αγωγή στον Σουλιώτη, όχι όταν έγραψε το παραπάνω ρεπορτάζ, αλλά σε μεταγενέστερο χρόνο, που συνέπεσε με την αγορά από τον ίδιο μιας ποδοσφαιρικής ομάδας.
Τα media δεν αγαπούν τις ιστορίες για το οργανωμένο έγκλημα, γιατί είναι λίγο δυσνόητες και απαιτούν διάβασμα και προσοχή.
Γιάννης Σουλιώτης, δημοσιογράφος στην εφημερίδα Καθημερινή και τον τηλεοπτικό σταθμό ΣΚΑΪ
Η διαχείριση των πηγών
Πώς, όμως, ένας δημοσιογράφος χειρίζεται τέτοια θέματα; Πόσο εύκολο, από άποψη πόρων και χρόνου, είναι να κάνεις ερευνητικό ρεπορτάζ για το οργανωμένο έγκλημα; Οι δύο ομιλητές του πάνελ εξήγησαν ότι τα σημερινά newsrooms το θεωρούν πολυτέλεια. «Τα media δεν αγαπούν τις ιστορίες για το οργανωμένο έγκλημα, γιατί είναι λίγο δυσνόητες και απαιτούν διάβασμα και προσοχή», σημείωσε ο Γιάννης Σουλιώτης.
Επιπλέον, όπως είπε, οι αρχισυνταξίες σε εφημερίδες και τηλεόραση ζητούν «το θέμα», για να κλείσουν άμεσα την ύλη ή να βγει το δελτίο ειδήσεων. Οι νεότεροι δημοσιογράφοι έχουν ακόμα λιγότερο χώρο και χρόνο, ώστε να κάνουν τη δουλειά καλύτερα.
«Προσπαθούμε να καταλάβουμε τι γίνεται με το οργανωμένο έγκλημα στον δικό μας προσωπικό χρόνο», είπε ο Γιάννης Τσακαρισιάνος. «Θα καθίσουμε να διαβάσουμε μόνοι μας πολλά πράγματα. Κάθεσαι, μετράς τις πηγές σου, μετράς τα έγγραφά σου και οργανώνεις τη δουλειά, αλλά στον δικό σου ελεύθερο χρόνο».
Η συζήτηση έκλεισε περίπου όπως είχε ξεκινήσει: με τις δολοφονίες που αποδίδονται στην Greek Mafia. Μία από αυτές ήταν του δημοσιογράφου Γιώργου Καραϊβάζ, τον Απρίλιο του 2021, έξω από το σπίτι του στον Άλιμο. Ο Καραϊβάζ έλεγε ότι δουλειά τού δημοσιογράφου είναι να μιλά με όλους. Ο ίδιος δεν είχε κρύψει ότι μιλούσε με κεντρικά πρόσωπα στο οργανωμένο έγκλημα.
Υπάρχουν περιπτώσεις που ο “καλός” μπορεί να είναι “κακός” και το αντίστροφο. Εμένα πάντοτε με τρόμαζε το να κάνω αυτό το λάθος.
Γιάννης Τσακαρισιάνος, δημοσιογράφος στην εφημερίδα Documento
«Κάθε πλευρά μπορεί να ανατρέψει την άλλη και αυτό νομίζω ότι είναι το ωραίο στη δική μας δουλειά, ότι δεν είναι μια ευθεία γραμμή, ένα ρεπορτάζ, ένα έγγραφο, 500 λέξεις κι έφυγε», σημείωσε ο Γιάννης Τσακαρισιάνος. «Υπάρχουν περιπτώσεις που ο “καλός” μπορεί να είναι “κακός” και το αντίστροφο. Εμένα πάντοτε με τρόμαζε το να κάνω αυτό το λάθος», είπε ο ίδιος.
Και έπειτα, οι δημοσιογράφοι που καλύπτουν τέτοια θέματα, φοβούνται; Πώς προστατεύονται; Ο Γιάννης Σουλιώτης είπε ότι υπάρχει μια συνταγή που φαίνεται να λειτουργεί. «Έχω καταλήξει ότι ένας τρόπος για να προστατευτείς είναι να μην είσαι εμμονικός. Εάν συνεχίσεις να είσαι, ενδεχομένως να βάλεις τον εαυτό σου σε μια πιο δύσκολη θέση, γιατί θεωρεί ο άμεσα ενδιαφερόμενος ότι έχεις εμμονή μαζί του και θέλεις να εξυπηρετήσεις μια ατζέντα. Οπότε, το να φεύγεις για λίγο και να γυρνάς μετά, είτε το κάνεις υποσυνείδητα είτε το κάνεις ως τακτική, νομίζω ότι λειτουργεί».
Παρακολουθήστε ολόκληρη τη συζήτηση εδώ
