Πήρε το όνομά της από τη Σαγκάη και έχει χρησιμοποιηθεί από το Ιντλίμπ ως το Χάρκοβο, με στόχο τον πολλαπλασιασμό των θυμάτων των στρατιωτικών χτυπημάτων. Τι είναι η τακτική «double tap», από ποιους χρησιμοποιείται και ποιους στοχεύει; Γιατί μπορεί να θεωρηθεί παράνομη, βάσει του Διεθνούς Δικαίου; Εξηγεί στο iMEdD η Δρ. Μανίσα Γκανγκούλι, επικεφαλής οπτικών ερευνών στον Guardian και ειδική στην έρευνα εγκλημάτων πολέμου με τη χρήση ανοικτών δεδομένων (OSINT).
Στις 21 Ιουνίου 2024, ο ισραηλινός στρατός φέρεται να βομβάρδισε έναν καταυλισμό εκτοπισμένων Παλαιστινίων στη Ράφα, στη Νότια Λωρίδα της Γάζας. Σύμφωνα με τις τοπικές αρχές, η επίθεση στοίχισε τη ζωή σε 25 ανθρώπους, ενώ τραυμάτισε άλλους 50. Αυτόπτες μάρτυρες ανέφεραν στο Associated Press ότι το πρώτο χτύπημα ακολούθησε ένα δεύτερο, με αποτέλεσμα πολλοί άνθρωποι που έφτασαν στο σημείο για βοήθεια, να χάσουν τη ζωή τους από τη δεύτερη έκρηξη. Οι παραπάνω μαρτυρίες είναι ενδείξεις για ένα χτύπημα τύπου «double tap», μιας πρακτικής που θεωρείται παράνομη βάσει του Διεθνούς Δικαίου.
«Οι αναφορές είναι εξαιρετικά ανησυχητικές και σίγουρα χρήζουν περαιτέρω διερεύνησης», σχολίασε η Δρ. Μανίσα Γκανγκούλι στο iMEdD, σχετικά με το περιστατικό, διευκρινίζοντας πως χρειάζονται πολλά ακόμα στοιχεία για να μπορεί να γίνει λόγος για χτύπημα double tap. Τι είναι όμως η τακτική double tap, η οποία έχει χρησιμοποιηθεί, μεταξύ άλλων, από τις ρωσικές δυνάμεις στη Συρία και την Ουκρανία, και γιατί θεωρείται παράνομη;
Ερευνώντας εγκλήματα πολέμου με χρήση OSINT: Ένας οδηγός για δημοσιογράφους
Η Δρ. Μανίσα Γκανγκούλι παρουσίασε στο Διεθνές Φόρουμ Δημοσιογραφίας του iMEdD πώς μπορούν οι δημοσιογράφοι σήμερα να ερευνήσουν πιθανά εκγλήματα πολέμου χρησιμοποιώντας πληροφορίες από δημόσια διαθέσιμες πηγές.
«Ο στόχος είναι ο πολλαπλασιασμός των θυμάτων»
Τη δεκαετία του 1930, δύο Βρετανοί αστυνομικοί στη Σαγκάη ανέπτυξαν μια τεχνική πυροβολισμού, όπου το πρώτο πάτημα της σκανδάλης διαδεχόταν σχεδόν αμέσως ένα δεύτερο. Στόχος τους ήταν να αυξήσουν την ακρίβεια και την φονικότητα του χτυπήματος. Ονόμασαν την τεχνική «double tap», η οποία φέρεται να χρησιμοποιείται έως σήμερα από στρατιωτικές και αστυνομικές δυνάμεις ανά τον κόσμο. Οι δύο αστυνομικοί δεν γνώριζαν ότι δεκαετίες αργότερα το ίδιο όνομα θα δινόταν σε μια άλλη, πολύ πιο φονική πολεμική τακτική.
Στις 22 Ιουλίου του 2019 στο Ιντλίμπ της Βορειοδυτικής Συρίας, η ρωσική αεροπορία φέρεται να βομβάρδισε δύο φορές το ίδιο σημείο -μια λαϊκή αγορά – με διαφορά περίπου μισής ώρας. Από την επίθεση σκοτώθηκαν 39 άτομα, ενώ τραυματίστηκαν πολλά περισσότερα. «Η Συρία αποτέλεσε το πεδίο δοκιμών για τις περισσότερες από τις τεχνικές που βλέπουμε σήμερα να χρησιμοποιεί η Ρωσία στην Ουκρανία», αναφέρει η Δρ. Γκανγκούλι, αναδεικνύοντας επιθέσεις τύπου double tap από ρωσικά αεροπλάνα και στην Ουκρανία. Δεν είναι όμως μόνο η Ρωσία. Υπάρχουν επίσης αναφορές για χρήση της τακτικής double tap από αμερικανικές δυνάμεις στο Πακιστάν, το 2012.
Η Δρ. Γκανγκούλι ήταν μέλος της βραβευμένης ομάδας του BBC που έφερε το θέμα του βομβαρδισμού στην αγορά του Ιντλίμπ στο προσκήνιο. «Ουσιαστικά, ο τρόπος με τον οποίο λειτουργεί (σ.σ. ένα χτύπημα double tap) είναι ένα στοχευμένο χτύπημα σε ένα συγκεκριμένο σημείο και, στη συνέχεια, 30 λεπτά έως μία ώρα αργότερα, ένα δεύτερο χτύπημα».
Γιατί όμως χρησιμοποιείται μια τέτοια τακτική; Σύμφωνα με την ερευνήτρια εγκλημάτων πολέμου με τη χρήση OSINT, στόχος είναι ο πολλαπλασιασμός των θυμάτων και η επίδραση στην ψυχολογία των first responders. «Δεν υπάρχει σχεδόν καμία στρατιωτική ανάγκη για να γίνει το δεύτερο χτύπημα. Εκτός, βέβαια, αν στοχεύει ειδικά τους πρώτους που φτάνουν στο σημείο», επισημαίνει.
«Μόλις συμβεί ένα χτύπημα, συνήθως οι γιατροί και τα ασθενοφόρα, εμφανίζονται στο σημείο για να προσπαθήσουν να βοηθήσουν τους ανθρώπους. Και σε πολλές περιπτώσεις, υπάρχουν και δημοσιογράφοι στο σημείο». Η ίδια εξηγεί ότι επιθέσεις τύπου double tap στοχοποιούν αυτές ακριβώς τις ομάδες first responders.
Το νομικό πλαίσιο
To Διεθνές Ανθρωπιστικό Δίκαιο αποτελεί το νομικό πλαίσιο κατά τη διάρκεια ένοπλων συγκρούσεων. Σύμφωνα με αυτό, το ιατρικό προσωπικό έχει ειδική προστασία κατά τη διάρκεια ενός πολέμου, ενώ οι δημοσιογράφοι και άλλοι first responders προστατεύονται ως πολίτες. «Αυτό σημαίνει ότι εάν γίνεται σκόπιμα μια στοχευμένη επίθεση στο ίδιο σημείο για να πλήξει γιατρούς και δημοσιογράφους, θα μπορούσε να θεωρηθεί έγκλημα πολέμου», εξηγεί η Δρ. Γκανγκούλι.
Η τακτική χρήση χτυπημάτων double tap επιδρά και ψυχολογικά σε επαγγελματίες και πολίτες που βρίσκονται σε μια εμπόλεμη ζώνη. Ουσιαστικά, πρέπει να υπολογίζουν ότι μπορεί και οι ίδιοι να ρισκάρουν τη ζωή τους όταν πηγαίνουν για βοήθεια ή για να καλύψουν μια επίθεση. «Αυτοί οι άνθρωποι πρέπει να κάνουν τον υπολογισμό λέγοντας, ναι, μπορώ να πάω μέσα και να σώσω τη ζωή αυτού του ατόμου, ωστόσο, μπορεί να πεθάνω στην πορεία», αναφέρει η δημοσιογράφος του Guardian, προσθέτοντας πως αυτός ο υπολογισμός ρίσκου έχει ως αποτέλεσμα μια πολύ σοβαρή ψυχολογική επίπτωση σε γιατρούς, νοσηλευτικό προσωπικό, δημοσιογράφους και πολίτες.
Γυρνώντας στην επίθεση στη Ράφα, η δρ. Γκανκγούλι αναφέρει ότι είναι βασικό το ζήτημα της σκοπιμότητας. «Είχε πρόθεση ο ισραηλινός στρατός να χτυπήσει συγκεκριμένα γιατρούς και πολίτες ή ήταν απλώς ένας στρατιωτικός στόχος που προσπαθούσαν να πετύχουν και είχε μετακινηθεί;», αναρωτιέται η ίδια. Σύμφωνα με αναφορές, ο ισραηλινός στρατός φέρεται να είχε χρησιμοποιήσει επιθέσεις τύπου double tap στη Γάζα, το 2014.
Σήμερα όμως, το παραπάνω ερώτημα ίσως αποδειχθεί δύσκολο να απαντηθεί με βεβαιότητα. «Το πρόβλημα με το ρεπορτάζ στη Γάζα είναι ότι το Ισραήλ και η Αίγυπτος έχουν αποκλείσει όλους τους ξένους δημοσιογράφους, την ίδια στιγμή που οι Παλαιστίνιοι δημοσιογράφοι πεθαίνουν στα σπίτια τους και στη δουλειά τους. Σε συνδυασμό με αυτό, υπάρχει ένας μαζικός αποκλεισμός των τηλεπικοινωνιών, πράγμα που σημαίνει ότι οι επαληθεύσεις και έλεγχοι που θα μπορούσαμε να κάνουμε σε οποιαδήποτε άλλη εμπόλεμη ζώνη, είναι απλά αδύνατο να γίνουν σε αυτή την κατάσταση», λέει η δρ. Γκανγκούλι.
«Επομένως είναι πολύ πιο δύσκολο να λογοδοτήσει το Ισραήλ για τα όποια πιθανά εγκλήματα πολέμου μπορεί να έχει διαπράξει σε αυτή την περίπτωση».
