Τρεις δημοσιογράφοι και μία ειδικός σε θέματα ψυχικής υγείας συζητούν την ευθύνη των μέσων ενημέρωσης στη διαμόρφωση των αντιλήψεων του κοινού σχετικά με την ψυχική υγεία, δίνοντας έμφαση στον τρόπο με τον οποίο η γλώσσα και η αφήγηση μπορούν να μειώσουν το στίγμα και να προωθήσουν την καλύτερη κατανόηση των ψυχικών διαταραχών.
H πρόσβαση των παιδιών στην ψυχική υγεία: Από τον Φρόιντ στο ChatGPT
Η μη πρόσβαση των νέων στις υπηρεσίες ψυχικής υγείας, το στίγμα και η απόσταση μεταξύ των μηχανών τεχνητής νοημοσύνης και της ανθρώπινης φροντίδας.
Η αλλαγή στον δημόσιο λόγο για την ψυχική υγεία ξεκινά από τις λέξεις που επιλέγουμε και τον τρόπο που αφηγούμαστε τις ιστορίες των ανθρώπων.
Σε αυτό συμφώνησαν τρείς δημοσιογράφοι και μία ειδικός ψυχικής υγείας, που συναντήθηκαν μετά από πρόσκληση του iMEdD για να συζητήσουν τον ρόλο, των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης για την ψυχική υγεία στο πλαίσιο του 2ου Συνεδρίου για την Ψυχική Υγεία Παιδιών και Εφήβων (CAMHI) στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΚΠΙΣΝ).
«Οι δημοσιογράφοι παίζουμε κομβικό ρόλο», είπε ανοίγοντας τη συζήτηση η συνιδρύτρια και Διευθύνουσα Σύμβουλος του iMEdD, Εκτελεστική Διευθύντρια «ΙΣΝ Διάλογοι» και δημοσιογράφος Άννα Kύνθια Μπουσδούκου εστιάζοντας σε όσα καλύπτουν τα μέσα, αλλά και στα συχνά αδιερεύνητα θέματα.
Δείτε ολόκληρη την συζήτηση εδώ:
«Εμείς είμαστε αυτοί που καλούμε τους πολιτικούς ή δεν καλούμε τους ειδικούς. Που εστιάζουμε – με τον τρόπο που εστιάζουμε – στις περιπτώσεις που κουβαλούν την αξία της εμπειρίας. Και αυτοί που σε κάποιες περιπτώσεις χαρακτηρίζουμε χωρίς να γνωρίζουμε καλλιεργώντας λανθασμένη κουλτούρα που ενισχύει το στίγμα».
«Η ανάγκη μου είναι να μιλήσω», είπε από την πλευρά της η δημοσιογράφος και δημιουργός του newsletter “Don’t tell me how it ends” Βάλια Δημητρακοπούλου που στα 21 της διαγνώστηκε με διπολική διαταραχή, υπογραμμίζοντας τη δύναμη της πρωτογενούς μαρτυρίας στη δημόσια σφαίρα.
«Ο λόγος που τα κάνω όλα αυτά είναι γιατί πραγματικά πιστεύω πως οι άνθρωποι με ψυχικές διαταραχές είναι εν δυνάμει λειτουργικοί άνθρωποι. Και είναι λόγος ύπαρξης των μέσων (μαζικής ενημέρωσης) να μπορέσουν να εκπαιδεύσουν το κοινό».
Η Δημητρακοπούλου, που στις 15 Μαρτίου στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης θα παρουσιάσει το podcast παραγωγής iMEdD “Bipolar Opposites” μίλησε για τις δυσκολίες που αντιμετώπισε κατά τη διάρκεια της έρευνας και ηχογράφησης.
«Όταν ένας διπολικός μιλάει πολύ για τη διπολική διαταραχή, μπορεί να προκληθεί επεισόδιο μανίας», εξήγησε. Παρ’ όλα αυτά προσέθεσε πως η αποστιγματοποίηση είναι εξαιρετικά σημαντική ως επακόλουθο της δημοσιοποίησης.
«Στόχος μου είναι να υπάρξει ένα ‘Μe Too’ στην ψυχική διαταραχή. Να μην υπάρχει αυτό το στίγμα».
Τη διεθνή οπτική για τον ρόλο της δημοσιογραφίας και των μέσων ενημέρωσης προσέφερε η Irene Caselli, Ανώτερη Σύμβουλος στο Early Childhood Journalism Initiative του Dart Center for Journalism and Trauma του Πανεπιστημίου Columbia.
«Νομίζω ότι όλοι παλεύουμε να βρούμε τις σωστές λέξεις», είπε αναφερόμενη στις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι δημοσιογράφοι – είτε πρόκειται για την έλλειψη χρόνου, είτε για την έλλειψη εκπαίδευσης – να προσεγγίσουν θέματα ψυχικής υγείας, ιδιαίτερα παιδιών και εφήβων.
«Αν συνεχίσουμε να προπαγανδίζουμε για το τι είναι φυσιολογικό και τι όχι, αν πάντοτε κάνουμε ρεπορτάζ για τα παιδιά ως χαριτωμένους ανθρώπους, δεν θα βλέπουμε τα παιδιά ως ενεργά μέλη της ζωής», υπογράμμισε.
Την αξία της συνεργασίας όλων των εμπλεκομένων τόνισε η Ομότιμη Καθηγήτρια Ψυχιατρικής στην Ιατρική Σχολή του ΕΚΠΑ Μαρίνα Οικονόμου-Λαλιώτη.
«Είμαστε σύμμαχοι – οι ειδικοί ψυχικής υγείας, οι ασθενείς, τα σχολεία, οι οικογένειες», ανέφερε διαγράφοντας έναν κύκλο στήριξης που μπορεί να σπάσει τον φαύλο κύκλο του κοινωνικού στιγματισμού.
«Πολλές φορές στην όποια ταμπέλα μπει, συνδέεται η ψυχική νόσος με τη βία», σημείωσε η Άννα Κύνθια Μπουσδούκου. «Φοβόμαστε τους ανθρώπους με ψυχική πάθηση. Ή φοβόμαστε να πούμε ότι πάμε στον ψυχολόγο».
«Η βία είναι σαν να έχει αγκιστρωθεί παρασιτικά πάνω στην έννοια της ψυχικής νόσου», συμπλήρωσε η Οικονόμου-Λαλιώτη θίγοντας τη συνολική «εξοικείωση» του κοινού με τη βία εξαιτίας των ερεθισμάτων που προβάλλουν τα ΜΜΕ.
«Αν οι δημοσιογράφοι καλύπτουμε την ψυχική υγεία ως πρόβλημα…είναι πολύ δύσκολο για έναν γονέα να αντιληφθεί ‘που θα πρέπει να στραφώ για να βοηθήσω το παιδί μου’», τόνισε η Caselli εξηγώντας τη σχέση του στίγματος στον δημόσιο λόγο με την πρόσβαση στις υπηρεσίες ψυχικής υγείας.
Μάλιστα ανέφερε το παράδειγμα μιας δημοσιογράφου από τη Βραζιλία, η οποία παρότι καλύπτει θέματα ψυχικής υγείας, δεν μπόρεσε να αναγνωρίσει τα σημάδια στην ίδια της την κόρη, μέχρι τη στιγμή που κλήθηκε να την μεταφέρει στο τμήμα επειγόντων ενός νοσοκομείου.
«Έχουμε αυτές τις αναπαραστάσεις τόσο εσωτερικευμένες», είπε η Caselli, που ακοή και στο δικό μας σπίτι, στο δικό μας παιδί, δεν μπορούμε να το δούμε.
«Η ψυχική ασθένεια είναι μια διαφορετική πτυχή της ανθρώπινης εμπειρίας – δεν είναι αδυναμία, είναι πλούτος», συμπλήρωσε η Βάλια Δημητρακοπούλου.«Έχει πολλή σημασία να δούμε τον άνθρωπο που πάσχει από ψυχιατρικό νόσημα ως άλλον έναν άνθρωπο που η ουσία του είναι η ίδια. Ας τον αφήσουμε να πει την ιστορία του».
*Το Bipolar Opposites είναι το ηχητικό ντοκιμαντέρ που προέκυψε από το δεύτερο open call σε δημιουργούς podcasts που απηύθυνε το iMEdD και το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, κατά τη διάρκεια του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ 2024. Το podcast θα παρουσιαστεί στις 15 Μαρτίου 2025 στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ και σύντομα θα είναι διαθέσιμο στο podcast.imedd.org και σε Spotify, Apple και YouTube podcasts.
ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΓΙΑ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΥΣ
