Ο βραβευμένος δημοσιογράφος και συγγραφέας Πολ Καρουάνα Γκαλίτσια, γιος της αείμνηστης Ντάφνι Καρουάνα Γκαλίτσια –η οποία σκοτώθηκε σε βομβιστική επίθεση στο αυτοκίνητό της το 2017– μιλά για το επικίνδυνο κλίμα που αντιμετωπίζουν οι ερευνητές δημοσιογράφοι στη Μάλτα και τις αυξανόμενες νομικές υποχρεώσεις της δημοσιογραφίας στο Ηνωμένο Βασίλειο. Μιλώντας μας, κατά τη διάρκεια του φετινού Διεθνούς Φόρουμ Δημοσιογραφίας του iMEdD, τόνισε ότι η αποκάλυψη της κατάχρησης εξουσίας και η εξυπηρέτηση του δημοσίου συμφέροντος παραμένουν ο πυρήνας της αποστολής των ερευνητών δημοσιογράφων που αγωνίζονται να σταθούν στο πλευρό του κοινού.
«Έχουμε μόλις αρχίσει»: μια συζήτηση με τον ερευνητή δημοσιογράφο Paul Radu
Στο πλαίσιο του Διεθνούς Forum Δημοσιογραφίας 2024, το iMEdD συζητά με τον Paul Radu, Συνιδρυτή και Εκτελεστικό Διευθυντή του Organized Crime and Corruption Reporting Project (ΟCCRP), για τον ρόλο των μεγάλων δεδομένων (big data) στην αποκάλυψη του διασυνοριακού οργανωμένου εγκλήματος, το «ξέπλυμα» μαύρου χρήματος καθώς και το πόσο αναγκαίο είναι να μοιραζόνται οι δημοσιογράφοι ερευνητικά εργαλεία με το κοινό, χωρίς ωστόσο να καταπατώνται οι θεμελιώδεις αρχές της δημοσιογραφίας.
Πραότητα και μια πηγαία, φυσική ευγένεια είναι ό,τι κρατά κανείς, ως πρώτη εντύπωση, μόλις συναντήσει δια ζώσης τον Πολ Καρουάνα Γκαλίτσια (Paul Caruana Galizia), o οποίος ασχολήθηκε επαγγελματικά με τη δημοσιογραφία μετά τον θάνατο της –επίσης δημοσιογράφου– μητέρας του, Ντάφνι (Daphne Caruana Galizia), σε βομβιστική επίθεση στο αυτοκίνητό της, στη Μάλτα, το 2017. Σήμερα, ο ίδιος είναι βραβευμένος ρεπόρτερ και συγγραφέας του βιβλίου «A death in Malta: An assassination and a family’s quest for justice» («Ένας θάνατος στη Μάλτα: Μια δολοφονία και η αναζήτηση δικαιοσύνης από μια οικογένεια»), το οποίο τιμήθηκε με το βραβείο Cornelius Ryan για το 2023. Ως πρόεδρος της κριτικής επιτροπής για το IJ4EU Impact Award 2024, που τιμά τη διασυνοριακή ερευνητική δημοσιογραφία, βρέθηκε στην Αθήνα για την απονομή του φετινού βραβείου, η οποία έγινε στις 26 Σεπτεμβρίου 2024, στο πλαίσιο του ετήσιου συνεδρίου «UNCOVERED» και του Διεθνούς Φόρουμ Δημοσιογραφίας του iMEdD.
Τον συναντήσαμε στο περιθώριο του Φόρουμ, μόλις λίγες ημέρες μετά τη γενική απαγόρευση δημόσιων συζητήσεων ή μεταδόσεων σχετικά με την υπόθεση της μητέρας του, που επέβαλε η πρόεδρος του, εν εξελίξει, δικαστηρίου στη Μάλτα. Πριν από τον θάνατο της μητέρας του, ο ίδιος εργαζόταν ως ερευνητής σε πανεπιστήμια και ως οικονομολόγος. «Μετά, το 2018, αποφάσισα ότι ήθελα να κάνω κάτι διαφορετικό. Μετά τον θάνατό της, ένιωθα πολύ περίεργα να επιστρέψω στη δουλειά που έκανα νωρίτερα», εξηγεί πριν να ανακαλέσει πώς ο θάνατος της μητέρας του επηρέασε τη δική του διαδρομή στη δημοσιογραφία: «Η δουλειά που έκανε η μητέρα μου, ιδίως τα τελευταία τέσσερα χρόνια της ζωής της, αφορούσε πραγματικά πολύ τη διαφθορά στον δημόσιο τομέα –διαφθορά που ξεκινούσε από το γραφείο του Πρωθυπουργού στη Μάλτα και επεκτεινόταν, πραγματικά, σε όλες τις πτυχές του Κράτους. Για παράδειγμα, αποκάλυψε σχήματα διαφθοράς που αφορούσαν μεγάλα έργα ιδιωτικοποιήσεων. Όταν πήγα να δουλέψω ως δημοσιογράφος στο Λονδίνο, ήταν μια πολύ ενδιαφέρουσα περίοδος, διότι ήταν περίπου τότε που ο Μπόρις Τζόνσον είχε γίνει Πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου. Και, έτσι, οι άνθρωποι εκεί άρχισαν να σκέφτονται και να μιλούν για τη διαφθορά στην κυβέρνηση, κάτι που ήταν πολύ καινούριο για εκείνους. Δεν το είχαν αντιμετωπίσει ποτέ ή δεν είχαν αναγκαστεί να το αντιμετωπίσουν με αυτόν τον τρόπο. Γινόταν πολλή συζήτηση για τους διορισμούς που έκανε ο Πρωθυπουργός στη Βουλή των Λόρδων, στην κυβέρνηση, για αναθέσεις που έκανε, σε ποιους και με ποιον τρόπο. Αυτό άρχισε να με ενδιαφέρει πολύ, διότι ξεκίνησα να βλέπω κάποιες αντιστοιχίες ανάμεσα στη Μάλτα και στο Ηνωμένο Βασίλειο. Δεν εννοώ ότι υπάρχουν ιδιαίτερες ομοιότητες –πραγματικά, δεν υπάρχουν. Μπορούσες, όμως, να δεις τις ίδιες δυνάμεις να δρουν: ξέρετε, έναν πολύ ισχυρό Πρωθυπουργό που χρησιμοποιεί την εξουσία του για προσωπικά ανταλλάγματα, για παράδειγμα».
Άλλωστε, όπως τονίζει ο Γκαλίτσια, η κατάχρηση εξουσίας και η μετάδοση της αλήθειας για την προάσπιση του δημοσίου συμφέροντος είναι οι κινητήριες δυνάμεις για κάθε δημοσιογραφική έρευνα. Σε αυτά ακριβώς τα θέματα, επικεντρώνεται και η συζήτησή μας μαζί του. Ο ίδιος δεν παραλείπει, μάλιστα, να αναφερθεί στο ζήτημα της εμπιστοσύνης του κοινού: για να την επιτύχουμε, οι δημοσιογράφοι θα πρέπει να ξεφύγουμε από το μάλλον «εγωιστικό» αίτημα να μας πιστεύει το κοινό και να μεριμνούμε, ώστε να εξηγούμε καλύτερα πώς δουλέψαμε για το εκάστοτε ρεπορτάζ.
