Αυτό το άρθρο αναδημοσιεύεται από το The Conversation με άδεια Creative Commons. Διαβάστε το πρωτότυπο άρθρο.
Ο θάνατος του ηγέτη της Χαμάς Γιαχία Σινουάρ, ενός από τους εγκεφάλους πίσω από τη φρικτή επίθεση της οργάνωσης στο νότιο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου 2023, αποτελεί αναμφίβολα μια καθοριστική εξέλιξη στον πόλεμο του Ισραήλ κατά της Χαμάς.
Είναι, όμως, σημείο καμπής;
Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου δήλωσε ότι η δολοφονία του Σινουάρ – που αποτελούσε επί μακρόν σημαντικό στόχο των Ισραηλινών Αμυντικών Δυνάμεων (IDF) – θα σηματοδοτήσει την «αρχή του τέλους» του πολέμου. Ξεκαθάρισε, ωστόσο, ότι ο πόλεμος δεν έχει τελειώσει.
Ο Μπένι Γκαντς, μάλιστα, πρώην υπουργός Άμυνας και μέλος του πολεμικού υπουργικού συμβουλίου, δήλωσε ότι οι IDF θα συνεχίσουν να επιχειρούν στη Γάζα «για τα επόμενα χρόνια».
Ποιος ακριβώς θα είναι, λοιπόν, ο αντίκτυπος του θανάτου του Σινουάρ;
«Είναι επικίνδυνο. Όμως, δεν παραλύεις από τον φόβο» – Πώς κάνεις ρεπορτάζ στον Λίβανο
Έλληνες και ξένοι απεσταλμένοι και ανταποκριτές στη Βηρυτό περιγράφουν όσα πρέπει να γνωρίζουν οι δημοσιογράφοι που σχεδιάζουν να βρεθούν στην εμπόλεμη ζώνη.
Θα αλλάξει κάτι με τον θάνατό του;
Ο θάνατος του Σινουάρ σίγουρα επηρεάζει μια πτυχή του πολέμου. Καλώς ή κακώς, αποτελούσε μια εμβληματική φιγούρα για τους Παλαιστίνιους. Τον θεωρούσαν ως το πρόσωπο που ύψωσε ανάστημα κατά του Ισραήλ.
Όσο ο Σινουάρ ήταν ακόμα ζωντανός και η Χαμάς αντιστεκόταν στον πόλεμο του Ισραήλ στη Γάζα, η οργάνωση γίνονταν όλο και πιο δημοφιλής.
Οι δημοσκοπήσεις στα τέλη Μαΐου έδειξαν ότι η υποστήριξη της Χαμάς μεταξύ των Παλαιστινίων στα κατεχόμενα εδάφη είχε φτάσει το 40%, μια αύξηση έξι μονάδων σε σχέση με τρεις μήνες νωρίτερα. Η υποστήριξη προς την Παλαιστινιακή Αρχή, η οποία ελέγχει τη Δυτική Όχθη, ήταν περίπου η μισή.
Ο θάνατος του Σινουάρ, όμως, αλλάζει το πρόσωπο της Χαμάς. Θα μπορούσε να αποτελέσει σημείο καμπής στη σύγκρουση, μόνο αν η Χαμάς δεν καταφέρει να τον αντικαταστήσει με έναν εξίσου ισχυρό ηγέτη.
Ένα από τα ονόματα που έχουν πέσει στο τραπέζι για τη διαδοχή του φαίνεται να είναι ο Χάλεντ Μασάλ, πρώην επικεφαλής του πολιτικού γραφείου της Χαμάς, ο οποίος εξακολουθεί να έχει επιρροή στην οργάνωση.
Αυτή τη στιγμή προσφέρεται μια ευκαιρία σε έναν νέο ηγέτη της Χαμάς να επιδιώξει κατάπαυση του πυρός με το Ισραήλ, ώστε να μπει ένα τέλος στις άθλιες συνθήκες κάτω από τις οποίες ζουν οι κάτοικοι της Γάζας. Ωστόσο, δεν είναι ξεκάθαρο κατά πόσο ο θάνατος του Σινουάρ επιτυγχάνει τους πολεμικούς στόχους του Ισραήλ.
Τι θα αποτελούσε νίκη για τον Νετανιάχου;
Το βασικό ζήτημα είναι ότι δεν έχουν επιτευχθεί ακόμα οι πολεμικοί στόχοι του Νετανιάχου:
- εξάλειψη της Χαμάς ως πολεμικής δύναμης και απειλής για το Ισραήλ.
- απελευθέρωση των περίπου 100 ισραηλινών ομήρων που πιστεύεται ότι εξακολουθούν να κρατούνται στη Γάζα, από τους οποίους οι μισοί ενδέχεται να είναι ήδη νεκροί.
- ενίσχυση της ικανότητας του Ισραήλ να περιορίσει τις ενέργειες της Χεζμπολάχ στον Λίβανο, ώστε να επιτραπεί στους 60.000 Ισραηλινούς που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν το βόρειο Ισραήλ, να επιστρέψουν στα σπίτια τους.
Παρόλο που η δολοφονία του Σινουάρ είναι ένα σημαντικό βήμα προς τον περιορισμό της πολεμικής ικανότητας της Χαμάς στη σύγκρουσή της με τις IDF στη Γάζα, οι Ισραηλινοί στρατιώτες εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν σημαντικά προβλήματα στην περιοχή.
Κατά τη διάρκεια του περασμένου έτους, η Χαμάς, η οποία ξεκίνησε ως οργανωμένη πολεμική δύναμη, άρχισε να διεξάγει ανταρτοπόλεμο, γεγονός που δυσκολεύει πολύ την εξάλειψη των μαχητών της.
Η κλασική μέθοδος για την αντιμετώπιση του ανταρτοπόλεμου είναι το τρίπτυχο «εκκένωση, έλεγχος, οικοδόμηση». Αυτό σημαίνει ότι εκκενώνεται μια περιοχή με την εξάλειψη των εχθρικών δυνάμεων, τοποθετούνται στρατεύματα για να διατηρήσουν τον έλεγχο της περιοχής και στη συνέχεια οικοδομείται ένα περιβάλλον στο οποίο δεν μπορεί να επιστρέψει ο εχθρός.
Το Ισραήλ μπορεί σίγουρα να πετύχει το κομμάτι της «εκκένωσης» και του «ελέγχου», αλλά δεν έχει καταφέρει να δημιουργήσει ένα περιβάλλον στο οποίο δεν θα μπορεί πλέον να δράσει η Χαμάς.
Ισραηλινοί δημοσιογράφοι που έχουν ενσωματωθεί στις ισραηλινές δυνάμεις επισημαίνουν ότι αρκετοί μαχητές της Χαμάς επιστρέφουν σε περιοχές που είχαν προηγουμένως εκκενωθεί από τις IDF, εν μέρει λόγω του εκτεταμένου δικτύου σηράγγων της οργάνωσης.
Άλλες επιπλοκές για τον Νετανιάχου
Ένα άλλο ζήτημα για τον Νετανιάχου είναι ότι τα δεξιά μέλη του υπουργικού του συμβουλίου έχουν απειλήσει με παραίτηση από τον κυβερνητικό συνασπισμό, σε περίπτωση που συναινέσει σε κατάπαυση του πυρός πριν από την εξάλειψη της Χαμάς. Αυτό, διότι φοβούνται ότι η Χαμάς μπορεί να εκμεταλλευτεί την κατάπαυση του πυρός για να ανασυνταχθεί και να επανέλθει στο προσκήνιο ως σοβαρή απειλή για το Ισραήλ.
Ταυτόχρονα, ο Νετανιάχου δέχεται αυξανόμενες πιέσεις για την τύχη των ομήρων. Αν δεν γίνουν διαπραγματεύσεις για την απελευθέρωσή τους και κατάπαυση του πυρός, οι οικογένειες και οι υποστηρικτές τους θα συνεχίσουν τις μεγάλες διαδηλώσεις που διοργανώνουν στο Ισραήλ τους τελευταίους μήνες, απαιτώντας την επιστροφή όσων ομήρων είναι ακόμα ζωντανοί και τα λείψανα όσων έχουν πεθάνει.
Επιπλέον, ο Νετανιάχου ζυγίζει τη δέσμευση του Ισραήλ να προβεί σε αντίποινα κατά του Ιράν για την πυραυλική επίθεση κατά του εβραϊκού κράτους στις αρχές Οκτωβρίου.
Σε περίπτωση που το Ισραήλ πραγματοποιήσει ένα μεγάλο χτύπημα, πώς θα απαντήσει το Ιράν; Το πρόβλημα του Ιράν είναι ότι -ιστορικά- πάντα βασιζόταν στην ισχυρή παρουσία της Χεζμπολάχ στον Λίβανο, η οποία ανταπέδιδε πυρά κατά του Ισραήλ για λογαριασμό του. Μετά τη σημαντική αποδυνάμωση της Χεζμπολάχ τις τελευταίες εβδομάδες, όμως, φαίνεται πως έχει χάσει αυτό το πλεονέκτημα.
Το Ισραήλ έχει μακρύ παρελθόν αποτυχημένων εισβολών στον Λίβανο. Θα τα καταφέρει αυτή τη φορά;
Το Ισραήλ φαίνεται πως πλέον είναι έτοιμο να επεκτείνει το επιχειρησιακό του πλαίσιο από τη Γάζα στον Λίβανο, με στόχο τη διαμόρφωση ενός νέου τοπίου στη Μέση Ανατολή. Μήπως όμως έχει υπερεκτιμήσει τις δυνατότητές του;
Οι ΗΠΑ διακρίνουν μια ευκαιρία απεμπλοκής
Μια άλλη πτυχή, βέβαια, είναι η θέση που θα πάρουν οι Ηνωμένες Πολιτείες. Οι ΗΠΑ έχουν ξεκαθαρίσει ότι βλέπουν τον θάνατο του Σινουάρ ως ευκαιρία απεμπλοκής του Ισραήλ από τη Γάζα, το οποίο μπορεί να ανακοινώσει τη στρατηγική του νίκη και ουσιαστικά να συμφωνήσει σε κατάπαυση του πυρός.
Επιπλέον, τις προηγούμενες εβδομάδες, οι ΗΠΑ εξέδωσαν τελεσίγραφο στο Ισραήλ, δηλώνοντας ότι, σε περίπτωση που δεν υπάρξει βελτίωση στη ροή ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα μέχρι το τέλος Νοεμβρίου, θα διακοπεί μέρος της στρατιωτικής βοήθειας προς το Ισραήλ.
Οι Δημοκρατικοί πιέζουν για μια γρήγορη επίλυση της σύγκρουσης, η οποία, παρόλο που αποτελεί κυρίαρχο θέμα στα πρωτοσέλιδα των αμερικανικών εφημερίδων, διχάζει το εσωτερικό του κόμματος και ενδέχεται να μειώσει την προσέλευση των ψηφοφόρων στις προεδρικές εκλογές.
Είναι πολύ σημαντικό, λοιπόν, για την υποψήφια των Δημοκρατικών, αντιπρόεδρο Κάμαλα Χάρις, να υπάρξει κατάπαυση του πυρός το συντομότερο δυνατό, κάτι που παραδέχτηκε και η ίδια σε δηλώσεις που έκανε σήμερα:
«Η Χαμάς αποδεκατίστηκε και η ηγεσία της εξαλείφθηκε. Αυτή τη στιγμή παρουσιάζεται μια ευκαιρία να τερματιστεί επιτέλους ο πόλεμος στη Γάζα».
Παρόλα αυτά, ο Νετανιάχου έχει αποδείξει στο παρελθόν ότι δεν διστάζει να πηγαίνει κόντρα στις επιθυμίες των ΗΠΑ όταν τον συμφέρει. Και μια κατάπαυση του πυρός δεν εξυπηρετεί τους σκοπούς του σε αυτό το σημείο.
Δεδομένης της σταθερής υποστήριξης του υποψήφιου των Ρεπουμπλικανών Ντόναλντ Τραμπ προς τον Νετανιάχου, ο Ισραηλινός ηγέτης οπωσδήποτε θα καλωσόριζε την επιστροφή του στον Λευκό Οίκο.
Τι είναι πιο πιθανό να συμβεί
Λαμβάνοντας υπόψη όλους αυτούς τους παράγοντες, ο Νετανιάχου είναι πιθανό να δώσει προτεραιότητα στη διατήρηση τη συνοχή της κυβέρνησής του.
Κατά συνέπεια, θα επηρεαστεί περισσότερο από τα υπερσυντηρητικά μέλη της κυβέρνησής του – τον υπουργό Οικονομικών Μπεζαλέλ Σμότριχ και τον υπουργό Εθνικής Ασφάλειας Ιταμάρ Μπεν-Γκβίρ – και όχι από τις ΗΠΑ ή τις οικογένειες των ομήρων.
Μετά τον θάνατο του Σινουάρ, ο Σμότριχ δήλωσε ότι οι IDF «πρέπει να κλιμακώσουν τη στρατιωτική πίεση στη Λωρίδα της Γάζας», ενώ ο Μπεν-Γκβίρ κάλεσε το Ισραήλ να «συνεχίσει με όλες του τις δυνάμεις μέχρι την απόλυτη νίκη».
Σε αυτό το στάδιο, λοιπόν, φαίνεται πιθανό ότι η σύγκρουση θα συνεχιστεί, έως ότου ο Νετανιάχου μπορέσει να ισχυριστεί ότι η Χαμάς εξουδετερώθηκε, καθώς αυτό είναι που απαιτεί το υπουργικό του συμβούλιο για να επιτευχθούν οι πολεμικοί στόχοι της κυβέρνησης.
