Εργαλεια & Πρακτικες

Ρεπορτάζ στην πύρινη ζώνη: Συμβουλές από ειδικούς για έκτακτα προβλήματα και μόνιμους κινδύνους 

Αυτό το άρθρο δημοσιεύθηκε αρχικά στις 15/5/2025 από το GIJN και αναδημοσιεύεται από το iMEdD με άδεια Creative Commons. Διαβάστε το αρχικό άρθρο εδώ.

Οι φονικές πυρκαγιές που κατέκαψαν το Λος Άντζελες τον Ιανουάριο έχουν σβήσει προ πολλού. Όμως τα ρεπορτάζ για τον αντίκτυπό τους συνεχίζονται, ενώ οι δημοσιογράφοι προετοιμάζονται για τις επόμενες καταστροφικές φωτιές. 

Δημοσιογράφοι από όλες τις δυτικές ΗΠΑ συγκεντρώθηκαν νωρίτερα φέτος για ένα διαδικτυακό σεμινάριο της Εταιρείας Περιβαλλοντικών Δημοσιογράφων σχετικά με τις πυρκαγιές και τα νέα ακραία φαινόμενα, όπου ανταλλάχθηκαν απόψεις σχετικά με το ρεπορτάζ επί του πεδίου και συζητήθηκε ο τρόπος με τον οποίο αλλάζει η δημοσιογραφική κάλυψη. 

Στην άτυπη ενημέρωση συμμετείχαν έμπειροι δημοσιογράφοι που ασχολούνται με τις πυρκαγιές, ένας επικεφαλής αίθουσας σύνταξης που είναι υπέρμαχος της προετοιμασίας απέναντι στις καταστροφές και ένας ερευνητής, προσφέροντας υποστήριξη και συμβουλές τόσο στους υπαλλήλους δημοσιογράφους όσο και στους ελεύθερους επαγγελματίες. 

Ακολουθούν οι καλύτερες συμβουλές που προέκυψαν από τη συζήτηση. 

Πριν ξεκινήσετε 

Οι κατάλογοι ελέγχου συνιστούν τα θεμέλια της προετοιμασίας στο ρεπορτάζ για τις πυρκαγιές, αλλά είναι μόνο η αρχή. 

Και όπως επεσήμανε η Kate Maxwell, η ιδρύτρια του Local News Go Bag, μιας υπηρεσίας για αίθουσες σύνταξης με βάση την κοινότητα, και ανεξάρτητους δημοσιογράφους που καλύπτουν καταστάσεις έκτακτης ανάγκης και καταστροφές, οι κατάλογοι ελέγχου πρέπει να προσαρμόζονται στις συγκεκριμένες συνθήκες. 

«Κάτι που έχει βοηθήσει εμένα είναι να βεβαιώνομαι ότι σκέφτομαι τον εαυτό μου και ως άνθρωπο και ως επαγγελματία που εκτελώ την όποια τρέχουσα εργασία μου», δήλωσε η Maxwell. 

Ο Adam Rose, γραμματέας της Ένωσης Τύπου του Λος Άντζελες, έδωσε μια συμβουλή για να διαμορφώσετε κατάλληλα την προετοιμασία σας. «Σκεφτείτε όλα όσα βρίσκονται στο σώμα σας, ακόμα και τα προϊόντα υγιεινής και τα καλλυντικά που χρησιμοποιείτε», είπε. «Κάντε μερικές πρόβες κουβαλώντας όλο αυτόν τον εξοπλισμό και βεβαιωθείτε ότι είστε προετοιμασμένοι εσείς οι ίδιοι». 

Και όταν μετά από μια αποστολή διαπιστώσετε την ανάγκη για περισσότερες προμήθειες –ίσως επιπλέον μπαταρίες, μια καλύτερη μάσκα, μερικούς ξηρούς καρπούς ή μια πρωτεϊνούχα μπάρα, φάρμακα τα οποία έχετε ανάγκη– σημειώστε τα για την επόμενη φορά, είπε η Maxwell. 

Μάσκες, γυαλιά, άλλος προστατευτικός εξοπλισμός 

Δεν αναλαμβάνουν όλοι αποστολές κατά τη διάρκεια μιας ενεργής πυρκαγιάς, αλλά οι δημοσιογράφοι που το κάνουν συμφωνούν ότι η εξασφάλιση και η χρήση προστατευτικού εξοπλισμού είναι απαραίτητη. 

Η Erin Stone, η οποία καλύπτει την κλιματική κρίση για την αίθουσα σύνταξης LAist, δήλωσε ότι η δημοσιογραφική της ομάδα έχει πάντα τον εξοπλισμό διαθέσιμο. 

Η Colleen Hagerty, ανεξάρτητη δημοσιογράφος που καλύπτει καταστροφές με έδρα το Λος Άντζελες, δήλωσε ότι είναι δύσκολο για τους ελεύθερους επαγγελματίες να βασιστούν σε κάτι τέτοιο. «Σίγουρα αξίζει να το συζητήσετε με έναν εκδότη», είπε, ειδικά αν έχετε κάνει κάποια ανεπίσημη συμφωνία και αναλαμβάνετε τακτικά να καλύψετε το ρεπορτάζ σε ενεργές πυρκαγιές. «Είναι καλή ιδέα να πείτε κάτι σαν: “Ωραία, λοιπόν, έχετε γραφεία σε αυτήν την περιοχή; Αν ισχύει αυτό, μπορώ να πάω εκεί και να παραλάβω κάποια πράγματα;”». 

Η Hagerty πρόσθεσε επίσης ότι είναι χρήσιμο να συμφωνήσετε με έναν εκδότη ποιοι κίνδυνοι είναι αποδεκτοί επί του πεδίου και ποιοι όχι. «Νομίζω ότι ακόμη και αυτές οι ανεπίσημες συζητήσεις για την αξιολόγηση κινδύνου μπορεί να είναι πραγματικά χρήσιμες για τον καθορισμό των προσδοκιών», είπε, συμπεριλαμβάνοντας μεταξύ άλλων στη συζήτηση και τις προθεσμίες. 

Φωτογραφία που τραβήχτηκε με drone δείχνει μια γειτονιά η οποία καταστράφηκε από την πυρκαγιά Palisades στο Μαλιμπού, Καλιφόρνια, ΗΠΑ, 15 Ιανουαρίου 2025. EPA/TED SOQUI

Η Stone συνιστά στους δημοσιογράφους να φορούν μάσκες και γυαλιά διαρκώς όταν βρίσκονται σε συνθήκες ενεργής πυρκαγιάς. Παραδέχτηκε, ωστόσο, ότι όταν παίρνει συνεντεύξεις δεν ακολουθεί τις συμβουλές που δίνει η ίδια. 

«Όταν προσπαθώ να ενισχύσω την κατανόηση απέναντι στους ανθρώπους, ειδικά σε ανθρώπους που μόλις έχασαν τα πάντα, θέλω να μπορούν να δουν το πρόσωπό μου», είπε. «Βγάζω για λίγο τη μάσκα μου, και ξέρω ότι το ρισκάρω, και δεν το προτείνω σε άλλους». 

Το ερώτημα σχετικά με το είδος του προστατευτικού εξοπλισμού που πρέπει να χρησιμοποιείται προκάλεσε μεγάλη συζήτηση μεταξύ των δημοσιογράφων. Κάποιος διατυμπάνιζε την αντοχή των δερμάτινων ειδών απέναντι στη φωτιά –κάποιος άλλος πρότεινε ο εξοπλισμός να μένει έξω από το σπίτι, ώστε να μη μεταφέρονται τα υπολείμματα της φωτιάς στην κανονική ζωή σου. 

Η κατανόηση έχει σημασία καθώς πλησιάζετε το πύρινο μέτωπο 

Οι δημοσιογράφοι ξέρουν πολύ καλά ότι πρέπει να έχουν στον νου τους τις ανακοινώσεις των αρχών σε μια ενεργή δασική πυρκαγιά, σύμφωνα με τον ανεξάρτητο δημοσιογράφο Jurgen Hess. 

Ωστόσο, τον Ιανουάριο, καθώς το ξηρό περιβάλλον και οι θυελλώδεις άνεμοι συγκρούστηκαν στη Νότια Καλιφόρνια και δημιούργησαν απρόβλεπτες συνθήκες, οι αξιωματούχοι έκλεισαν τους δρόμους και περιφρούρησαν τις περιοχές που ήταν ακόμη ενεργές –μια νέα ανατροπή για το ρεπορτάζ επί του πεδίου. 

Κατά τη διάρκεια εκείνων των πυρκαγιών, οι διαρκείς στάσεις για έλεγχο των αδειών από τους αξιωματούχους της πυροσβεστικής και της αστυνομίας ήταν μια εμπειρία κοινή για πολλούς δημοσιογράφους. 

«Είστε όλοι επαγγελματίες επικοινωνιολόγοι», δήλωσε ο Rose της Ένωσης Τύπου του Λος Άντζελες, ο οποίος μελετά την αλληλεπίδραση μεταξύ αστυνομίας και Τύπου. «Θα πρέπει να κάνετε την έρευνά σας». 

Στην Καλιφόρνια, είπε ο Rose, αυτό σημαίνει ότι πρέπει να γνωρίζετε πώς να παραθέσετε τον Ποινικό Κώδικα της Καλιφόρνιας 409.7(a), ο οποίος ορίζει τις νόμιμες άδειες που δικαιούνται οι δημοσιογράφοι για να κάνουν τη δουλειά τους. 

Οι ελεύθεροι επαγγελματίες μπορεί να συναντήσουν επιπλέον δυσκολίες για να αποδείξουν ότι βρίσκονται σε αποστολή, πρόσθεσε η Hagerty. Η ίδια έχει ζητήσει από τους εκδότες να της δίνουν επιστολές, στις οποίες να αναγράφονται και τα τηλέφωνά τους, ώστε να μπορεί να αποδείξει ποια είναι η δουλειά της σε αξιωματούχους της αστυνομίας και σε πηγές. 

Ο Rose επισήμανε ότι ενώ οι δημοσιογράφοι μπορεί να συναντήσουν τόσο αξιωματούχους της πυροσβεστικής όσο και της αστυνομίας, κάθε υπηρεσία διαχειρίζεται τα σημεία ελέγχου με διαφορετικό τρόπο. 

«Οι πυροσβεστικές υπηρεσίες τείνουν να επικροτούν την άφιξη του Τύπου, επειδή αντιλαμβάνονται ότι έτσι ενημερώνεται το κοινό για το πόσο επικίνδυνη είναι η κατάσταση και ενθαρρύνονται οι εκκενώσεις», είπε. «Συνήθως, ο πονοκέφαλος είναι η αστυνομία». 

Και επεσήμανε ένα πρακτικό πρόβλημα: ότι οι δημοσιογράφοι που φτάνουν στα σημεία ελέγχου μπορεί να μη συναντούν τους ίδιους ανθρώπους κάθε μέρα. 

«Σκεφτείτε πόσες εναλλαγές μπορεί να υπάρχουν στη δική σας αίθουσα σύνταξης», είπε. «Το 21χρονο παιδί στην πρώτη γραμμή που μόλις βγήκε από τη σχολή μπορεί να μην έχει μεγάλη εμπειρία. Οι προϊστάμενοι μπορεί να μη βρίσκονταν σε αυτήν τη θέση όταν το τελευταίο μεγάλο περιστατικό σημειώθηκε πριν από είκοσι χρόνια. Το πρώτο πράγμα που πρέπει να καταλάβει κανείς μπαίνοντας μέσα είναι ότι συνήθως οι περισσότεροι δεν ξέρουν τι κάνουν». 

«Λίγη κατανόηση μπορεί να βοηθήσει πολύ», πρόσθεσε ο Rose. 

Πυροσβέστης προσπαθεί να σβήσει την πυρκαγιά Palisades στην γειτονια Πασίφικ Παλισέιντς του Λος Άντζελες, Καλιφόρνια, ΗΠΑ, 08 Ιανουαρίου 2025. EPA/ALLISON DINNER

Και η κατανόηση έχει σημασία καθώς προσεγγίζετε τους επιζώντες της πυρκαγιάς 

Όταν η Stone της LAist άρχισε να προσεγγίζει τους κατοίκους της Αλταντένα μετά την πυρκαγιά, είχε βρεθεί και η ίδια χωρίς ρεύμα και είχε εκκενωθεί –μια εμπειρία που ενίσχυσε την τακτική της να επιδεικνύει ενδιαφέρον προς τους επιζώντες. 

Η Stone είπε ότι το πρώτο πράγμα που κάνει όταν πλησιάζει κάποιον, ειδικά κάποιον που στέκεται μπροστά από το καμένο σπίτι του, είναι να τον ρωτάει πώς αισθάνεται και να του λέει ότι λυπάται για την απώλειά του. «Τότε συστήνομαι πολύ ευγενικά και λέω, πολύ ξεκάθαρα από την αρχή, “Μπορείτε να μου πείτε να φύγω αμέσως και θα το σεβαστώ”.» 

«Είναι σημαντικό να δώσουμε στους επιζώντες να καταλάβουν ότι αυτοί έχουν τον έλεγχο», πρόσθεσε. «Δεν είμαι εδώ μόνο για να πάρω την πληροφορία και να φύγω». 

Η Hagerty τόνισε πόσο σημαντικό είναι να ακούς πότε η ιστορία ενός επιζώντα παίρνει διαφορετική κατεύθυνση από την αναμενόμενη. 

«Κάτι άλλο που προσπαθώ να κάνω, ειδικά στις μέρες μας που κάτι μπορεί να δημοσιευτεί και μετά να βγει σε διάφορες πλατφόρμες, είναι να τους δώσω μια ιδέα για το πού θα καταλήξει το θέμα» είπε. 

Η εξέλιξη του ρεπορτάζ για τις πυρκαγιές 

Η κλιματική αλλαγή μεταβάλλει τον ρυθμό της ειδησεογραφικής κάλυψης των πυρκαγιών, ενώ η παραπληροφόρηση αλλάζει το τοπίο του ρεπορτάζ, σύμφωνα με όσους βρίσκονται στην πρώτη γραμμή. 

Η Kylie Mohr, δημοσιογράφος που καλύπτει πυρκαγιές στη Μοντάνα, η δουλειά της οποίας δημοσιεύεται συχνά στο περιοδικό High Country News, υπενθύμισε στους άλλους ότι οι δασικές πυρκαγιές είναι ένα θέμα που διαρκεί όλο τον χρόνο. «Δεν είναι απαραίτητο να περιορίζεται σε αυτές τις μεμονωμένες καταστροφές» είπε, ιδίως επειδή η κάλυψη αυτών των ειδήσεων γίνεται σταδιακά όλο και πιο περίπλοκη. 

«Όταν είναι δυνατόν, φυσικά, η σύνδεση των πυρκαγιών με την κλιματική αλλαγή είναι πολύ σημαντική, αλλά και η σύνδεσή τους με όλους τους άλλους παράγοντες που παίζουν ρόλο», δήλωσε η Mohr. «Αν κάποιος σας πει ότι είναι μόνο ένα πράγμα, μάλλον κάνει λάθος». 

Η Mohr και άλλοι δημοσιογράφοι δήλωσαν ότι έγραψαν άρθρα για την αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης σύντομα μετά τις πυρκαγιές του Ιανουαρίου. Ωστόσο, πρόσθεσε, οι πηγές της δήλωσαν μερικές φορές ότι μπερδεύονται σχετικά με το γιατί οι δημοσιογράφοι καλούνται να καταρρίψουν δηλώσεις ή υποτιθέμενα θέματα που αποκαλούν «μη θέματα», όπως αυτά που αφορούν την ύδρευση. 

«Εκ των υστέρων, αναρωτιέμαι σχεδόν αν, καταρρίπτοντάς το θέμα τόσο διεξοδικά, δώσαμε στην πραγματικότητα πολύ οξυγόνο σε αυτήν τη θεωρία και την παραπληροφόρηση», δήλωσε η Mohr. «Δεν έχω την απάντηση σ’ αυτό, αλλά μπήκα σε σκέψεις». 

Η Hagerty συνέκρινε την παραπληροφόρηση μετά τις πυρκαγιές του Λος Άντζελες με αυτό που συνέβη μετά τις πυρκαγιές στο Μάουι, όταν ο κόσμος ανησυχούσε ότι η FEMA θα αρπάξει τη γη τους. Πιστεύει ότι είναι χρήσιμο να αναγνωρίζουμε το πλαίσιο γύρω από μια τέτοια ανησυχία και «τον πυρήνα της αλήθειας, που μπορεί να υποκινήσει αυτήν τη μεγαλύτερη θεωρία συνωμοσίας ή παραπληροφόρηση». 

Η ενημέρωση σχετικά με τους κλιματικούς παράγοντες των πυρκαγιών μιας περιοχής και το πλαίσιο της παραπληροφόρησης γύρω από αυτές τις πυρκαγιές μπορούν να βοηθήσουν τους δημοσιογράφους να εξασφαλίσουν την καλύτερη δυνατή κάλυψη, όπως υποστήριξαν οι ειδικοί του διαδικτυακού σεμιναρίου. Είναι ένας τρόπος να σκεφτούμε το πρόβλημα από μέσα προς τα έξω. 

Η προετοιμασία σας για την πυρκαγιά, από την αρχή μέχρι το τέλος, διανοητικά και σωματικά, προστατεύει την ποιότητα της δουλειάς σας. 

«Βρίσκεστε εκεί για να επιτελέσετε μια πράξη, να ενημερώσετε το κοινό», δήλωσε ο Rose. «Και αυτήν την πράξη προσπαθούμε να προστατεύσουμε ως κοινότητα». 

[Σημείωση του Εκδότη: Αυτό το άρθρο δημοσιεύθηκε αρχικά από το περιοδικό SEJournal και αναδημοσιεύεται εδώ με άδεια. Το υλικό γι’ αυτό το άρθρο αντλήθηκε από ένα διαδικτυακό σεμινάριο του SEJ, το οποίο συντόνισαν οι συντάκτριες. Παρακολουθήστε εδώ το βίντεο και αναζητήστε τις πηγές και τις σημειώσεις της συζήτησης εδώ. Και για περισσότερα σχετικά με αυτό το θέμα, δείτε τα Θέματα στο Beat: Σελίδα για τις πυρκαγιές, με περισσότερα από δεκαπέντε άρθρα του SEJournal, καθώς και πρωτοσέλιδα για τις πυρκαγιές από το EJToday.]

Μετάφραση: Εβίτα Λύκου