Γιατί ο Τζο Μπάιντεν ζήτησε την απαγόρευση μιας κοινωνικής πλατφόρμας; Σε τι βαθμό απειλείται η εθνική ασφάλεια των Ηνωμένων Πολιτειών από το TikTok και τι θα σημαίνει η εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ; Τι λέει στο iMEdD η κινέζικη ιδιοκτήτρια εταιρεία του TikTok.
Λίγες ώρες μετά την απόπειρα δολοφονίας του Ντόναλντ Τραμπ, σε ανοιχτή προεκλογική ομιλία στην Πενσυλβάνια το περασμένο Σάββατο, έγινε viral στο TikΤok ένα απόσπασμα παλαιότερης συνέντευξής του, στο οποίο λέει ότι οπλοφορεί νόμιμα και επίσης ότι δεν υποστηρίζει την αυστηροποίηση της νομοθεσίας για την αγορά όπλων στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Στην ίδια πλατφόρμα, το TikTok, οπαδοί του Τραμπ ανεβάζουν τα τελευταία 24ωρα με καταιγιστικό ρυθμό βιντεάκια, ανακυκλώνοντας σε διαφορετικές παραλλαγές τη θεωρία συνωμοσίας σύμφωνα με την οποία, επειδή το «κατεστημένο» δεν κατάφερε να εμποδίσει την υποψηφιότητά του στις προεδρικές εκλογές, είχε μόνο μία λύση -να προσπαθήσει να τον δολοφονήσει.
Την άνοιξη του 2024 ο Τζο Μπάιντεν υπέγραψε νόμο που αναγκάζει την κινεζική εταιρεία ByteDance, στην οποία ανήκει το TikTok, να πουλήσει την εφαρμογή σε αμερικανικό επενδυτικό όμιλο, ειδάλλως θα πρέπει να απαγορευτεί εντός εννέα μηνών – σημειώνεται ότι μέρος της προεκλογικής καμπάνιας του Μπάιντεν γίνεται μέσω του TikTok. Αντίστοιχη απόφαση για μπλοκάρισμα της πλατφόρμας είχε λάβει το 2020 και ο Ντόναλντ Τραμπ, παρότι αργότερα άλλαξε γνώμη.
Στις ΗΠΑ οι χρήστες του TikTok αγγίζουν τα 170 εκατομμύρια και το πολιτικό κόστος μια τέτοιας απόφασης είναι κάτι που λαμβάνεται σοβαρά υπόψη. Ωστόσο, το βασικό επιχείρημα για το αμερικανικό μπλόκο στο TikTok είναι ότι η κινεζική κυβέρνηση μπορεί μέσω της μητρικής εταιρείας να αποκτήσει πρόσβαση σε ευαίσθητες πληροφορίες και εντέλει να απειληθεί η αμερικανική εθνική ασφάλεια.
«Δεν είναι εντελώς αβάσιμες οι ανησυχίες», λέει στο iMEdD o Plamen Tonchev, επικεφαλής του Τμήματος Ασιατικών Σπουδών στο Ινστιτούτο Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων στην Αθήνα. «Τα οικονομικά της εταιρείας ByteDance δεν είναι δημόσια, γεγονός που τροφοδοτεί την υποψία πως ενδεχομένως ενισχύεται από τις κινεζικές Αρχές», προσθέτει ο ίδιος. «Η επίσημη θέση του Πεκίνου είναι ότι αντιτίθεται σε αναγκαστική πώληση της ByteDance. Για την Κίνα η υπόθεση είναι και θέμα πολιτικού γοήτρου».
Η σύγκρουση ΗΠΑ-Κίνας για τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα
Προστασία της Οικονομίας ή του Περιβάλλοντος; Ποιος θα κερδίσει στην κούρσα των EV; Και γιατί ανησυχούν οι Γάλλοι παραγωγοί κονιάκ; Μιλά στο iMEdD από την Ουάσινγκτον ο Νίκολας Λάρντι, senior fellow στο Ινστιτούτο Peterson για τη Διεθνή Οικονομία και αντιπρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου της Εθνικής Επιτροπής Σχέσεων ΗΠΑ-Κίνας.
Η εθνική ασφάλεια
Πώς έφτασε, όμως, μια κυρίως ψυχαγωγική εφαρμογή, η οποία εκτοξεύτηκε τον καιρό της πανδημίας και σήμερα θεωρείται μία από τις start-up με τη μεγαλύτερη αξία διεθνώς, να βρίσκεται στο επίκεντρο του ανταγωνισμού μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας; Τον Αύγουστο το 2020 ο Τραμπ εξέδωσε προεδρικό διάταγμα, με οποίο έδινε στη ByteDance προθεσμία να πουλήσει τις μετοχές της σε αμερικανικές εταιρείες. «Σε γενικές γραμμές, η ίδια πολιτική συνεχίστηκε και επί Μπάιντεν», σημειώνει στο iMEdD ο Plamen Tonchev.
Τον περασμένο Δεκέμβριο ο διευθυντής του FBI δήλωσε ότι το TikTok εγείρει κινδύνους για την εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ. Την ίδια εποχή περίπου, το Κογκρέσο ψήφισε νόμο για την απαγόρευση του TikTok σε ομοσπονδιακές δημόσιες υπηρεσίες. Ορισμένες αμερικανικές Πολιτείες έχουν απαγορεύσει τη χρήση του σε υπολογιστές και smartphones στις δικές τους δημόσιες υπηρεσίες.
Ο «ψυχροπολεμικός» ανταγωνισμός ΗΠΑ-Κίνας, τουλάχιστον σε επίπεδο Οικονομίας, αφορά τον έλεγχο για τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα, τα μικροτσίπ και τα ορυκτά. Η σύγκρουση για το TikTok, η οποία ανάγεται σε θέμα μείζονος εθνικής σημασίας από την Ουάσιγκτον, τι βαρύτητα μπορεί να έχει σε αυτόν τον ανταγωνισμό;
«Ενώ ο σινο-αμερικανικός ανταγωνισμός είναι γεγονός, θα ήταν ανακριβές να αποδώσει κανείς την σύγκρουση για το TikTok αποκλειστικά και μόνο σε κάποια εμμονή των αμερικανικών αρχών», εξηγεί ο Tonchev. «Ο προβληματισμός για τη διαχείριση και την ασφάλεια δεδομένων δεν είναι ούτε τυχαίος ούτε πρόσκαιρος – η διαμάχη γύρω από το TikTok εντάσσεται σε μια ευρύτερη συζήτηση που εντείνεται διεθνώς».
Ο ίδιος θυμίζει τις ενστάσεις που έχουν διατυπωθεί για την συμμετοχή της Huawei σε δίκτυα 5G σε δυτικές χώρες κι έπειτα σημειώνει ότι η Ελλάδα δεν μένει έξω από αυτήν την συζήτηση. «Δεν είναι ιδιαίτερα γνωστό ότι το 2020 η εταιρεία COSCO πρότεινε την κατασκευή ενός ηλεκτρονική συστήματος διαχείρισης δεδομένων στο λιμάνι του Πειραιά και – σε βάθος χρόνου – σε όλα τα ελληνικά λιμάνια», σημειώνει.
«Ενώ αρχικά το ελληνικό κράτος δεν αντιλήφθηκε τους δυνητικούς κινδύνους και συμφώνησε με αυτήν την πρωτοβουλία, αντέδρασε έντονα η επιχειρηματική κοινότητα του Πειραιά που αρνήθηκε να διαθέσει στην COSCO ευαίσθητα οικονομικά δεδομένα, τα οποία πιθανότατα θα κατέληγαν στα χέρια Κινέζων ανταγωνιστών», περιγράφει ο ίδιος. Η κυβέρνηση τελικά αποφάσισε το ηλεκτρονικό σύστημα να κατασκευαστεί από ελληνικούς φορείς.
Η ελευθερία του λόγου
Σημαίνουν όλα τα παραπάνω ότι το TikTok θα αφαιρεθεί από τα κινητά τηλέφωνα των Αμερικανών πολιτών; «Όχι άμεσα», έγραψαν τον περασμένο Ιούνιο οι New York Times σε ανάλυση για το θέμα. «Ο ακριβής μηχανισμός που θα επέτρεπε την απαγόρευση μιας εφαρμογής σε ιδιωτικά τηλέφωνα δεν είναι σαφής».
«Η Apple και άλλες εταιρείες που διαθέτουν καταστήματα εφαρμογών έχουν τη δυνατότητα να εμποδίζουν τη λήψη εφαρμογών που δεν λειτουργούν πλέον. Επίσης, απαγορεύουν εφαρμογές που περιέχουν ακατάλληλο ή παράνομο περιεχόμενο», είπε στην αμερικανική εφημερίδα ο Justin Cappos, καθηγητής στη Σχολή Μηχανικών Tandon του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης. Οι ίδιες εταιρείες έχουν επίσης τη δυνατότητα να αφαιρούν εφαρμογές που είναι εγκατεστημένες στο τηλέφωνο ενός χρήστη. «Αυτό συνήθως δεν συμβαίνει», σημείωσε ο καθηγητής Cappos στους NYT.
Εκπρόσωπος της κινέζικης εταιρείας ByteDance είπε τον Απρίλιο στο BBC ότι η εταιρεία έχει προσφύγει στη Δικαιοσύνη κατά του τελεσιγράφου των αμερικανικών Αρχών, διότι «θα καταπατούσε το δικαίωμα 170 εκατομμυρίων Αμερικανών στην ελευθερία του λόγου, θα έπληττε επτά εκατομμύρια επιχειρήσεις και θα έκλεινε μια πλατφόρμα που συνεισφέρει 24 δισ. δολάρια (19,4 δισ. λίρες) στην οικονομία των ΗΠΑ ετησίως». Ο ίδιος εκπρόσωπος ανέφερε ότι η ByteDance δεν είναι πράκτορας της Κίνας ή άλλης χώρας και επιπλέον σημείωσε ότι η εταιρεία δεν είναι κινεζική, καθώς το 60% κατέχουν ξένοι επενδυτές.
Διαβάστε ολόκληρη την προσφυγή του TikTok στο δικαστήριο εδώ.
«Η παραβίαση της ελευθερίας του λόγου είναι κεντρικό επιχείρημα της ByteDance, αλλά αυτό σηκώνει αντίλογο», λέει στο iMEdD o Plamen Tonchev, επικεφαλής του Τμήματος Ασιατικών Σπουδών στο Ινστιτούτο Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων στην Αθήνα.
«Πρώτον, γιατί η κινεζική εταιρεία έχει σαφή επιχειρηματική λογική και η επίκληση της ελευθερίας του λόγου μοιάζει ανειλικρινής. Δεύτερον, γιατί στην ίδια την Κίνα τα social media είναι αυστηρά ελεγχόμενα και το ζήτημα της ελευθερίας του λόγου δεν τίθεται καν. Είναι τουλάχιστον ειρωνικό το γεγονός ότι η κινεζική εταιρεία ξεκίνησε νομική διαμάχη στις ΗΠΑ βάσει του εγχώριου κράτους δικαίου, το οποίο όμως είναι ανύπαρκτο στην Κίνα, έδρα της ByteDance».
Το Ανώτατο Δικαστήριο
Είναι δύσκολο να προδικάσει κανείς την έκβαση αυτής της νομικής και πολιτικής διαμάχης. Το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ παραδοσιακά υπερασπίζεται τις διατάξεις της Πρώτης Τροποποίησης του Αμερικανικού Συντάγματος που κατοχυρώνουν την ελευθερία του λόγου.
«Την ίδια στιγμή, όμως, δεδομένης της συντηρητικής σύνθεσης του σημερινού Ανώτατου Δικαστηρίου, δεν αποκλείεται να συνυπολογιστούν οι παράμετροι που σχετίζονται με την εθνική ασφάλεια και συγκεκριμένα με την ασφάλεια δεδομένων. Προς αυτήν την κατεύθυνση, είναι πιθανό να διαδραματίσει ρόλο και η οξύτητα της σινο-αμερικανικής αντιπαράθεσης», σημειώνει ο κ. Tonchev.
Η συζήτηση επιστρέφει στον Τραμπ. Ποια μπορεί να είναι η εξέλιξη της υπόθεσης αν κερδίσει τις προεδρικές εκλογές – κάτι εξαιρετικά πιθανό μετά την απόπειρα δολοφονίας του, σε ζωντανή σύνδεση. H αρχική θέση του Τραμπ ήταν ότι το TikTok πρέπει να απαγορευτεί στις ΗΠΑ. Τον περασμένο Μάρτιο, ωστόσο, μετέβαλε τη θέση του και ισχυρίστηκε το ακριβώς αντίθετο, με το επιχείρημα ότι η απαγόρευση του TikTok θα ενίσχυε το Facebook, το οποίο αποκαλεί «εχθρό του λαού».
Το TikTok στο iMEdD
To iMEdD ζήτησε μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ένα σχόλιο για τα παραπάνω από την εταιρεία ByteDance. Η απάντηση εκπροσώπου του τμήματος επικοινωνίας της εταιρείας είναι η εξής:
«Αυτός ο αντισυνταγματικός νόμος συνιστά αποκλεισμό του TikTok και θα τον προσβάλουμε δικαστικά. Πιστεύουμε ότι τα γεγονότα και ο νόμος είναι ξεκάθαρα με το μέρος μας και τελικά θα υπερισχύσουμε.
Το σίγουρο είναι ότι έχουμε επενδύσει δισεκατομμύρια δολάρια για να διατηρήσουμε τα δεδομένα των ΗΠΑ ασφαλή και την πλατφόρμα μας ελεύθερη από εξωτερική επιρροή και χειραγώγηση. Αυτός ο αποκλεισμός θα καταστρέψει επτά εκατομμύρια επιχειρήσεις και θα φιμώσει 170 εκατομμύρια Αμερικανούς.
Καθώς συνεχίζουμε να αμφισβητούμε αυτόν τον αντισυνταγματικό αποκλεισμό, θα συνεχίσουμε να επενδύουμε και να καινοτομούμε για να διασφαλίσουμε ότι το TikTok θα παραμείνει ένας χώρος όπου οι Αμερικανοί όλων των κοινωνικών στρωμάτων μπορούν να εισέρχονται με ασφάλεια για να μοιράζονται τις εμπειρίες τους, να βρίσκουν χαρά και να εμπνέονται».
Διαβάστε όλα τα άρθρα και τις αναλύσεις του Φακέλου: «Ο Εμπορικός Πόλεμος ΗΠΑ-Κίνας» εδώ.
