9. Ουκρανία: Οι τελευταίες εξελίξεις και η επόμενη ημέρα

Ποιες είναι οι τελευταίες εξελίξεις στον πόλεμο;

Μετά την ουκρανική αντεπίθεση το περασμένο καλοκαίρι, η οποία είχε περιορισμένα αποτελέσματα, οι ρωσικές δυνάμεις έχουν πάρει την πρωτοβουλία τους τελευταίους μήνες, με μπαράζ επιθέσεων στα ανατολικά, βορειοανατολικά και νοτιοανατολικά της χώρας. Τον Φεβρουάριο η Μόσχα κατέκτησε μετά από σκληρές μάχες την πόλη Αβντιίβκα, στο Ντονέτσκ. Στα ανατολικά, η σημαντικότερη μάχη δίνεται στην πόλη Τσάσιβ Γιαρ, η κατάκτηση της οποίας εκτιμάται ότι θα είναι σημαντικό βήμα για την κατάκτηση ολόκληρου του Ντονμπάς. Στις αρχές Μαϊου, οι ρωσικές δυνάμεις εισέβαλαν στα βορειοανατολικά, στην περιφέρεια του Χαρκόβου. Η κατάκτηση της πόλης του Χαρκόβου, η οποία είναι η δεύτερη μεγαλύτερη στην Ουκρανία, θα είναι σημαντικό στρατηγικό επίτευγμα για τον Πούτιν, αν και σύμφωνα με τον ίδιο δεν είναι στα πλάνα του σε αυτή τη φάση της επίθεσης. Στο νοτιοανατολικό κομμάτι, οι ρωσικές δυνάμεις κατέκτησαν τον οικισμό Ρομπότινε, ο οποίος θεωρείτο βασικό επίτευγμα της ουκρανικής αντεπίθεσης του περασμένου καλοκαιριού. Σύμφωνα με τον Καθηγητή Διεθνών Σχέσεων του Παντείου Πανεπιστημίου, Κώστα Υφαντή, η υφιστάμενη κατάσταση δύσκολα μπορεί να ανατραπεί από τις ουκρανικές δυνάμεις «Η Ρωσία έχει κατοχυρώσει τις περιοχές που έχει καταλάβει και είναι μάλλον απίθανο η Ουκρανία να μπορέσει να ανακαταλάβει αυτά τα εδάφη», είπε στο iMEdD.

Ποιες είναι οι επιδιώξεις της Ρωσίας;

Βασικός στόχος της ρωσικής επίθεσης σε αυτήν τη φάση είναι ο έλεγχος ολόκληρου του Ντονμπάς. Σύμφωνα με ανάλυση του Ινστιτούτου για τη Μελέτη του Πολέμου, οι ρωσικές επιθέσεις στο Χάρκοβο έχουν ως στόχο τη μετακίνηση ουκρανικών δυνάμεων στην περιοχή, ώστε να δημιουργηθούν ευκαιρίες ρωσικής διείσδυσης στο Ντονμπάς. Η ρωσική προώθηση στα βορειοανατολικά ίσως να στοχεύει και στη δημιουργία μιας ζώνης ασφαλείας για ρωσικές περιοχές κοντά στα σύνορα, όπως στην πόλη Μπέλγκοροντ, η οποία έχει δεχτεί πολλές επιθέσεις από ουκρανικά drones και πυραύλους το τελευταίο διάστημα.

Σε τι κατάσταση βρίσκεται η ουκρανική άμυνα;

Σύμφωνα με ανάλυση του International Crisis Group, που δημοσιεύτηκε στα τέλη Μαΐου, η Ουκρανία και οι δυτικοί της σύμμαχοι πρέπει να διδαχθούν από τα λάθη του 2023 και να προετοιμαστούν για έναν μακροχρόνιο πόλεμο. Η ίδια ανάλυση αναφέρει πως η μη επιτυχημένη ουκρανική αντεπίθεση το καλοκαίρι του 2023, σε συνδυασμό με τις ελλείψεις σε μάχιμο στρατιωτικό προσωπικό και πολεμοφόδια και την ολοένα και μεγαλύτερη πίεση και κατάκτηση εδαφών από τη Μόσχα τους τελευταίους μήνες, φαίνεται να έχει εξαντλήσει τις δυνατότητες του Κιέβου. 

Ποια είναι η θέση των ΗΠΑ και της ΕΕ;

Όλες οι παραπάνω αδυναμίες της ουκρανικής πλευράς, ανέδειξαν τη σημασία της βοήθειας των ΗΠΑ και της ΕΕ. Στα τέλη Απριλίου, μετά από μήνες πολιτικών συγκρούσεων εντός του Κογκρέσου, οι ΗΠΑ ενέκριναν ένα πακέτο 61 δισεκατομμυρίων δολαρίων για βοήθεια στην Ουκρανία, ανεβάζοντας το συνολικό ποσό που έχει διαθέσει η Ουάσινγκτον για τον πόλεμο στα 175 δισεκατομμύρια δολάρια. Σύμφωνα με τον Καθηγητή κ. Υφαντή, αυτή η αργοπορία του νέου πακέτου αμερικανικής βοήθειας, αποτυπώνει μια πολιτική «κούραση» στις δυτικές πρωτεύουσες, γύρω από το ζήτημα της στήριξης στην Ουκρανία. Οι εκλογές του Νοεμβρίου φαίνεται πως θα είναι κομβικής σημασίας, καθώς υπάρχουν ανησυχίες σχετικά με τη στάση που θα κρατήσει ο Ντόναλντ Τραμπ όσον αφορά τη βοήθεια στο Κίεβο, εάν εκλεγεί Πρόεδρος. «Δεν υπάρχει καμία βεβαιότητα ότι η δυτική βοήθεια θα συνεχίσει να ρέει» σημείωσε ο κ. Υφαντής στο iMEdD.

Σε επίπεδο ΕΕ, υπολογίζεται ότι η Ένωση και τα κράτη μέλη έχουν χορηγήσει περισσότερα από 156 δισεκατομμύρια δολάρια σε στρατιωτικό, οικονομικό και ανθρωπιστικό επίπεδο. Η Γερμανία είναι το κράτος με τη μεγαλύτερη προσφορά εντός Ευρώπης, ενώ η ΕΕ θα παραμείνει στο πλευρό της Ουκρανίας, σύμφωνα με την Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φορ ντερ Λάιεν. Στην ανάλυσή του το International Crisis Group, προειδοποιεί ότι σε περίπτωση μείωσης της έντασης της βοήθειας των ΗΠΑ προς την Ουκρανία, η Ευρώπη θα πρέπει να είναι έτοιμη να «καλύψει» το κενό.

Ποια θα είναι η επόμενη ημέρα; 

Σύμφωνα με πληροφορίες του πρακτορείου Reuters, ο Πούτιν είναι έτοιμος να δεχτεί μια κατάπαυση του πυρός με ταυτόχρονη αναγνώριση του μετώπου, όπως έχει διαμορφωθεί έως σήμερα. Από την άλλη, ανησυχίες προκάλεσαν οι δηλώσεις του Γάλλου Προέδρου, Εμανουέλ Μακρόν, στις οποίες ανέφερε ότι η Ουκρανία θα πρέπει να έχει το ελεύθερο να πλήττει βάσεις εντός της επικράτειας της Ρωσίας, με όπλα που παρέχονται από τους δυτικούς συμμάχους – ο Πούτιν να έχει δηλώσει επανειλλημένα ότι μια άμεση εμπλοκή της Δύσης στον πόλεμο, θα μπορούσε να οδηγήσει σε έναν πυρηνικό πόλεμο.    

Από την πλευρά του, ο Καθηγητής του Παντείου Πανεπιστημίου κ. Υφαντής, ανέφερε πως αυτήν τη στιγμή το Κίεβο έχει βρεθεί σε έναν πόλεμο φθοράς και εξάντλησης, τον οποίον μακροπρόθεσμα μάλλον δεν θα μπορέσει να αντέξει. Όπως προειδοποιεί και η ανάλυση Μαΐου του International Crisis Group, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μια συνθηκολόγηση της Ουκρανίας υπό τους όρους της Μόσχας, κάτι που εκτιμάται ότι θα πλήξει την ευρωπαϊκή ασφάλεια και θα δημιουργήσει εύφορο έδαφος για περαιτέρω συγκρούσεις τα επόμενα χρόνια. 

Διαβάστε όλα τα Explainer κείμενα της σειράς «Οι 10 Κρίσεις του 2024» εδώ.