Οι influencers γίνονται δημοσιογράφοι 

Πέρυσι εδώ, προέβλεψα ότι οι τηλεοπτικοί δημοσιογράφοι θα γίνονταν influencer. Ισχυρίστηκα ότι με την ενθάρρυνση από τους σταθμούς να χρησιμοποιούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να δημιουργήσουν εμπορικά σήματα και να προσελκύσουν τηλεθέαση, οι δημοσιογράφοι θα βιώσουν κάτι που αποκαλούμε «influencer creep» –πώς η παρουσία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης επιβάλλει σε κάποιον να ενεργεί ως influencer, ακόμη και αν δεν θεωρεί απαραίτητα τον εαυτό του ως τέτοιο. Ωστόσο, φέτος, προβλέπω μια σύγκλιση προς την αντίθετη κατεύθυνση: οι influencers θα γίνουν δημοσιογράφοι. 

Κατά κάποιον τρόπο, αυτή μου η δήλωση είναι παραπλανητική, επειδή πολλοί από τους influencer είναι ήδη δημοσιογράφοι. Σύμφωνα με μια μελέτη του Pew Research Center τον Νοέμβριο του 2024, το 21% των ενηλίκων στις ΗΠΑ βασίζονται σε influencer της επικαιρότητας για την ενημέρωσή τους, ενώ πολλοί δήλωσαν ότι οι διαδικτυακοί δημιουργοί «τους βοήθησαν να κατανοήσουν καλύτερα τα τρέχοντα γεγονότα και τα πολιτικά ζητήματα». Αυτό συνάδει με ήδη υπάρχουσες έρευνες που έδειξαν ότι νωρίτερα το 2024, πάνω από τους μισούς ενήλικες των ΗΠΑ (54%) δήλωναν ότι τουλάχιστον μερικές φορές αντλούσαν ειδήσεις από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Τα σημάδια υπήρχαν –αλλά πολύ λίγοι άκουγαν, προσκολλημένοι σε ξεπερασμένες αντιλήψεις όχι μόνο για τις ειδήσεις, αλλά και για τη δύναμη των influencer των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. 

Πριν καν καταλαγιάσει η σκόνη για τα αποτελέσματα των αμερικανικών προεδρικών εκλογών, άρχισαν οι αλληλοκατηγορίες. Οι influencer αποτέλεσαν ένα καυτό θέμα των προεδρικών εκλογών του 2024 στις ΗΠΑ, αλλά ο αντίκτυπός τους είχε υποτιμηθεί σοβαρά. Αντί να προσπαθήσουμε να καταλάβουμε γιατί η Εθνική Επιτροπή των Δημοκρατικών είχε προσκαλέσει πάνω από 200 TikTokkers και YouTubers στο συνέδριό της, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που δεν μιλούσαν ποτέ για πολιτική στους λογαριασμούς τους, υπήρξαν ειρωνείες και αρνητικές αντιδράσεις. Στη συνέχεια, όμως, όταν τα αποτελέσματα σόκαραν με την επανεκλογή του Donald Trump, πολλοί συνειδητοποίησαν τελικά ότι είχαν παραβλέψει τη δύναμη των influencer. 

Ένας influencer δεν μπορεί να αναγκάσει κανέναν να σκεφτεί τίποτα. Αλλά όσοι μελετούν την κουλτούρα του διαδικτύου, το fandom, τις παρακοινωνικές σχέσεις, την κοινωνιολογία και πολλά άλλα, μπορούν να σας πουν γιατί οι influencer ήταν τόσο επιτυχημένοι φορείς διάδοσης της επικοινωνίας κατά τη διάρκεια των εκλογών του 2024 στις ΗΠΑ. Για παράδειγμα, πάρτε το podcast του Joe Rogan. Το podcast του Rogan, The Joe Rogan Experience, κατατάσσεται σταθερά ως ένα από τα podcast με τη μεγαλύτερη ακροαματικότητα στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ο Rogan, κωμικός και σχολιαστής του UFC, έχει γίνει πρότυπο για νέους και μεσήλικες άνδρες σε όλη την Αμερική. Και τα καταφέρνει, επειδή ο κύριος όγκος των τρίωρων επεισοδίων του podcast του δεν είναι ρητά πολιτικός. Ο Ρόγκαν «λέει καμιά σαχλαμάρα» με αυτό το ακροατήριο, κάνει αστεία, καπνίζει μαριχουάνα και μετά ίσως αρχίζει να σχολιάζει πως είναι σκεπτικιστής απέναντι στα εμβόλια ή πως δεν χρειάζεται να προσέχει τη φρασεολογία του στο δικό του podcast. Σίγουρα, φιλοξενεί πολιτικούς και αμφιλεγόμενες προσωπικότητες, αλλά ο Rogan προσφέρει στο κοινό του, που αποτελείται από νέους άνδρες, ένα μέρος όπου μπορούν να νιώσουν πιο δυνατοί. Ο Rogan είναι ένας influencer, και επηρεάζει πρωτίστως έναν τρόπο ζωής –και αν η πολιτική κινητοποίηση και η ενημέρωση συμβαδίζουν με αυτόν, τόσο το καλύτερο. 

Το ίδιο μπορεί να ειπωθεί και για influencer όπως οι παραδοσιακές σύζυγοι (trad wives), οι νοικοκυραίοι (homesteaders), ή όσοι προωθούν την «αθόρυβη πολυτέλεια» –όλα έχουν να κάνουν με την προώθηση ενός συναισθήματος ή ενός τύπου νοσταλγίας, έστω και προβληματικής. Το δόλωμα των παραδοσιακών συζύγων και των νοικοκυραίων που θέλουν να ξεφύγουν από τις πιέσεις της σύγχρονης ζωής μπορεί να είναι δελεαστικό, αλλά η νοσταλγία είναι σχεδόν πάντα οπισθοδρομική. Η προώθηση ενός τρόπου ζωής μπορεί να μοιάζει σαν προώθηση μόνο αισθητικής, αλλά αφορά επίσης τις πεποιθήσεις, τις πρακτικές και τις πληροφορίες που τον συνοδεύουν. 

Είτε πρόκειται για περιεχόμενο μεγάλης διάρκειας, όπως το podcast του Joe Rogan, είτε για βίντεο μικρής διάρκειας του TikTok με influencer που κάνουν το μακιγιάζ τους ή φτιάχνουν ψωμί από το μηδέν, ενώ μιλούν για ένα πολιτικό θέμα, το χαλαρό, οικείο στιλ συζήτησης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης κάνει τα άτομα να αισθάνονται ότι κάποιος τα καταλαβαίνει, ακόμη και αν το περιεχόμενο απευθύνεται σε μεγάλες μάζες. Γι’ αυτόν τον λόγο η κοινή επωδός των τελευταίων εβδομάδων «βρείτε έναν αριστερό Rogan» είναι κοντόφθαλμη. Είναι μια λάθος προσέγγιση που δεν αντιλαμβάνεται ότι ο Joe Rogan είναι ένα σύμπτωμα των μεταβαλλόμενων συστημάτων των μέσων ενημέρωσης και όχι η βασική αιτία. Και προς τιμήν της, η Εθνική Επιτροπή των Δημοκρατικών δοκίμασε αυτήν τη στρατηγική με την πρόσκληση δημιουργών στο DNC –και λοιδορήθηκε γι’ αυτό. 

Αλλά είναι σαν να ακούω την κριτική τώρα: αυτοί είναι influencer, όχι δημοσιογράφοι. Ωστόσο, καθώς οι βιομηχανίες των μέσων ενημέρωσης έχουν συγκλίνει σε όλο το φάσμα, πρέπει να επανεξετάσουμε την αντίληψή μας για το πώς ο καθένας αντλεί και προσλαμβάνει πληροφορίες. Πρέπει να σκεφτούμε πώς τα όρια μεταξύ ψυχαγωγίας και πληροφόρησης συνεχίζουν να θολώνουν με προβληματικούς και γρήγορους ρυθμούς. Δεν πρόκειται απλώς για το αν παρακολουθούμε τις βραδινές ειδήσεις ή αν χαρακτηρίζουμε κάτι ως παραπληροφόρηση ή εσφαλμένη πληροφόρηση. Οι δημοσιογράφοι είναι influencer και οι influencer είναι δημοσιογράφοι, αλλά αν αυτό σας είναι δύσκολο να το καταπιείτε, σκεφτείτε τους ως αρθρογράφους ή πολιτιστικούς αναλυτές. Οι δημιουργοί περιεχομένου και οι influencer είναι πύλες για πληροφορίες και ιδέες, και το ασταθές πολιτικό και μιντιακό τοπίο μας δημιουργεί το δέλεαρ για το κοινό να τις διαβεί. 

Η Jessica Maddox είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια και συν-διευθύντρια του Γραφείου Πολιτικής, Επικοινωνίας και Μέσων Ενημέρωσης στο Πανεπιστήμιο της Αλαμπάμα. 

Βρείτε μια επιλογή από τις προβλέψεις του Nieman Journalism Lab για τη δημοσιογραφία το 2025 εδώ.