Η πλατφόρμα ανταλλαγής κρυπτογραφημένων μηνυμάτων δείχνει να αναθεωρεί την πολιτική συνεργασίας με τις διωκτικές Αρχές. Τα τελευταία στοιχεία για την Ελλάδα.
Τον Σεπτέμβριο του 2023 αστυνομικοί της Δίωξης Ναρκωτικών συνέλαβαν πέντε άντρες στην ανατολική Θεσσαλονίκη. Κατηγορήθηκαν ως μέλη διεθνούς κυκλώματος που παρασκεύαζε συνθετικά ναρκωτικά, τα οποία πωλούνταν σε ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Ήταν το ελληνικό κομμάτι μιας έρευνας, την οποία διηύθυναν οι διωκτικές αρχές της Λιθουανίας, με τη συνδρομή της Europol και του γραφείου της DEA στην Αθήνα.
Στα σπίτια των συλληφθέντων στη Θεσσαλονίκη βρέθηκαν σημαντικά χρηματικά ποσά και ναρκωτικά. Στα δικαστικά έγγραφα, που είδε το iMEdD, σημειώνεται ότι «οι παραγγελίες των ναρκωτικών γίνονταν μέσω εφαρμογής ανταλλαγής κρυπτογραφημένων μηνυμάτων». Στον φάκελο δεν αναφέρεται ονομαστικά, όμως στη δίκη που ακολούθησε ακούστηκε πολλές φορές μόνο μία εφαρμογή – το Telegram.
H πλατφόρμα ιδρύθηκε το 2013 και έγινε ιδιαίτερα δημοφιλής σε όσους ήθελαν – για διαφορετικούς λόγους – να επικοινωνούν κάτω από το ραντάρ των υπηρεσιών ασφαλείας. Δημοσιογράφοι και ακτιβιστές χρησιμοποίησαν την πλατφόρμα σε χώρες με ιστορικό παραβιάσεων ατομικών δικαιωμάτων, όπως η Ρωσία, η Λευκορωσία το Ιράν και η Μιανμάρ.
Τα επόμενα χρόνια, όμως, το Telegram δέχτηκε επικρίσεις για την άρνησή του να συνεργαστεί ακόμη και με τις διωκτικές Αρχές Ευρωπαϊκών κρατών σε σοβαρές υποθέσεις διακίνησης ναρκωτικών, διακίνησης υλικού παιδικής σεξουαλικής κακοποίησης και απάτες. «Μέχρι πρόσφατα, το Telegram θεωρείτο το νέο dark web», περιγράφει αξιωματικός της Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος στον 13ο όροφο της ΓΑΔΑ, ο οποίος ζήτησε να μιλήσει ανώνυμα.
Στα τέλη του περασμένου Αυγούστου ο Ρώσος δισεκατομμυριούχος και αμφιλεγόμενος ιδρυτής της πλατφόρμας Pavel Durov συνελήφθη στο Παρίσι. Κατηγορήθηκε από τις γαλλικές Αρχές για συνέργεια σε εγκληματικές δραστηριότητες εντός της πλατφόρμας και του απαγορεύτηκε η έξοδος από τη χώρα.
Το Telegram, το οποίο υπολογίζεται ότι έχει πάνω από ένα δισεκατομμύρια χρήστες παγκοσμίως, δεσμεύθηκε πως θα ενισχύσει τις πολιτικές ασφαλείας του και θα επενδύσει στη συνεργασία με υπηρεσίες ασφαλείας για την πάταξη της εγκληματικότητας στα κανάλια του.
Στις 15 Μαρτίου 2025 επετράπη για πρώτη φορά στον Durov να φύγει προσωρινά από τη Γαλλία, μέχρι τις 7 Απριλίου. Ο 40χρονος επιχειρηματίας, που είναι γνωστός και ως ο «Ρώσος Ζούκερμπεργκ», επέστρεψε προσωρινά στο Ντουμπάι, όπου εδρεύει. «Αισθάνομαι ωραία που βρίσκομαι στο σπίτι μου», έγραψε σε μήνυμα στην προσωπική του σελίδα στο Telegram.
Telegram: Εξτρεμισμός, οργανωμένο έγκλημα κι ένας δισεκατομμυριούχος στο Παρίσι
Η σύλληψη στο Παρίσι του Pavel Durov, ιδρυτή και CEO του Telegram, πυροδοτεί αντιδράσεις για τη χρήση της πλατφόρμας από εξτρεμιστικές ομάδες και το οργανωμένο έγκλημα. Μιλούν στο iMEdD ειδικοί σε ζητήματα ασφάλειας και ελευθερίας στο Διαδίκτυο, κι επίσης ο πρώην εκπρόσωπος του Durov.
Οι 11 ελληνικοί φάκελοι
Μία από τις αλλαγές που προώθησε η πλατφόρμα μετά τη σύλληψη του Durov ήταν η δημοσίευση τριμηνιαίων «αναφορών διαφάνειας» για τη συνεργασία της με τις εθνικές αστυνομικές Αρχές. Με βάση τα πιο πρόσφατα διαθέσιμα στοιχεία, στην Ελλάδα το 2024 το Telegram ικανοποίησε 11 αιτήματα των ελληνικών Αρχών για τη γνωστοποίηση στοιχείων ηλεκτρονικής ταυτότητας συνολικά 18 χρηστών της πλατφόρμας, όπως σημειώνεται στην αναφορά του Telegram. Ασφαλής πηγή είπε στο iMEdD ότι περίπου οι μισές από αυτές τις περιπτώσεις αφορούν υποθέσεις διακίνησης υλικού παιδικής σεξουαλικής κακοποίησης.
Στην πολιτική απορρήτου του Telegram αναφέρεται ότι, εφόσον η πλατφόρμα λάβει έγκυρο αίτημα από τις αρμόδιες Αρχές, το οποίο επιβεβαιώνει ότι ένας χρήστης είναι ύποπτος για εγκληματικές δραστηριότητες που παραβιάζουν τους όρους παροχής υπηρεσιών της, τότε μπορεί να γνωστοποιήσει τον αριθμό τηλεφώνου και τη διεύθυνση IP του.
«Αυτή η πολιτική επιτρέπει στο Telegram να συμβάλει σε αστυνομικές έρευνες και να διατηρεί την πλατφόρμα ασφαλή», απάντησε εκπρόσωπος του Telegram σε γραπτά ερωτήματα του iMEdD. «Το Telegram δέχεται αναφορές από κυβερνήσεις και ΜΚΟ διεθνώς μέσω αυτοματοποιημένων γραμμών επικοινωνίας με e-mail. Επεξεργαζόμαστε κάθε αναφορά και όποιο περιεχόμενο παραβιάζει τους όρους παροχής υπηρεσιών της πλατφόρμας αφαιρείται», συμπλήρωσε ο εκπρόσωπος.
Ο ίδιος ανέφερε ότι διαχειριστές περιεχομένου ερευνούν διαρκώς τα δημόσια κομμάτια της πλατφόρμας και με τη βοήθεια τεχνητής νοημοσύνης και αφαιρούν «εκατομμύρια στοιχεία επιβλαβούς περιεχομένου κάθε μέρα».
Η παραπάνω εντυπωσιακή στροφή στην πολιτική της πλατφόρμας αποκαλύπτει ότι το Telegram έχει πάψει να είναι ένας ανέγγιχτος παράδεισος για τους παρανόμους κάθε είδους. Δεν ήταν πάντα έτσι. Έως τον περασμένο Σεπτέμβριο, στην ενότητα για την πολιτική απορρήτου αναφερόταν ότι το Telegram μπορεί να δώσει στις Αρχές στοιχεία χρηστών μόνο για υπόπτους σε υποθέσεις τρομοκρατίας και μόνο με σχετική απόφαση δικαστηρίου. «Αυτό δεν έχει συμβεί ποτέ έως τώρα», σημειωνόταν στην πολιτική απορρήτου.
Παρόμοιες αλλαγές έγιναν και στους όρους παροχής υπηρεσιών της πλατφόρμας. Μέχρι τα τέλη Σεπτεμβρίου του 2024, απαγορευόταν στους χρήστες να στέλνουν υλικό σπαμ ή να προχωρούν σε απάτες, να δημοσιεύουν παράνομο πορνογραφικό υλικό και να προωθούν τη βία σε δημόσια κανάλια και γκρουπ. Πλέον, έχει προτεθεί και μια τέταρτη κατηγορία: οι δραστηριότητες «που αναγνωρίζονται ως παράνομες στις περισσότερες χώρες», δηλαδή «κακοποίηση παιδιών, πώληση ναρκωτικών, όπλων και παράνομων εγγράφων».
Αστυνομικός της Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος της Ελληνικής Αστυνομίας, με πάνω από δέκα χρόνια εμπειρίας στη συγκεκριμένη Υπηρεσία, δήλωσε στο iMEdD ότι η στάση της πλατφόρμας απέναντι στις ελληνικές Αρχές άλλαξε άρδην από τον περασμένο Σεπτέμβριο.
«Πλέον επικοινωνούμε απευθείας μαζί τους με ένα e-mail. Μπορεί να μας απαντήσουν ακόμα και σε μια ημέρα», ανέφερε. Είναι χαρακτηριστικό ότι, σύμφωνα με τα στοιχεία της ίδιας της πλατφόρμας, 10 από τα συνολικά 11 αιτήματα των ελληνικών Αρχών διεκπεραιώθηκαν στο διάστημα μεταξύ Οκτωβρίου – Δεκεμβρίου 2024.
Το Telegram δεν απάντησε σε γραπτά ερωτήματα του iMEdD σχετικά με το κατά πόσο οι πρόσφατες αλλαγές στην πολιτική απορρήτου μπορεί να επηρεάσουν την πολιτική συνεργασίας της πλατφόρμας με Αρχές κρατών με ιστορικό παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων και να θέσουν σε κίνδυνο τα προσωπικά δεδομένα δημοσιογράφων ή/και ακτιβιστών.
Διεθνές κύκλωμα μέσω Telegram
Οι πέντε συλληφθέντες για την υπόθεση ναρκωτικών στη Θεσσαλονίκης φέρονται να δέχονταν παραγγελίες μέσω του Telegram από ολόκληρο τον κόσμο. Στα έγγραφα των διωκτικών Αρχών, που είδε το iMEdD, αναφέρεται ότι σε αυτοκίνητο μέλους του δικτύου, οι αστυνομικοί βρήκαν δέματα ναρκωτικών έτοιμα προς αποστολή σε Αυστραλία, ΗΠΑ, Πολωνία, Γερμανία, Γαλλία και Πορτογαλία, μεταξύ άλλων.
Συνολικά, βρέθηκαν 46 τιμολόγια που αφορούσαν αποστολές δεμάτων στο εξωτερικό, με τα φερόμενα ως μέλη του δικτύου να χρησιμοποιούν ψευδή στοιχεία αποστολέα. Οι πληρωμές γίνονταν με κρυπτονομίσματα.
TikTok: ΗΠΑ-Κίνα και στη μέση Τραμπ
Γιατί ο Τζο Μπάιντεν ζήτησε την απαγόρευση μιας κοινωνικής πλατφόρμας; Σε τι βαθμό απειλείται η εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ από το TikTok και τι θα σημαίνει η εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ; Τι λέει στο iMEdD η κινέζικη ιδιοκτήτρια εταιρεία του TikTok.
«Βλέπαμε τα πάντα»
Όπως περιγράφει το έμπειρο στέλεχος της Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος που μίλησε στο iMEdD, τα προηγούμενα χρόνια δεν υπήρχε καμία επικοινωνία των αρμόδιων διεθνών Αρχών με το Telegram. Το ίδιο ίσχυε και για την Ελλάδα. «Η μόνη επικοινωνία που είχαμε ήταν με τις Αρχές των ΗΑΕ (σ.σ. εκεί έχει βάση το Telegram και οι servers του), χωρίς όμως αυτό να οδηγεί κάπου», ανέφερε χαρακτηριστικά. «Βλέπαμε τα πάντα στην πλατφόρμα: σεξουαλική κακοποίηση παιδιών, revenge porn, πωλήσεις όπλων, ναρκωτικών, απάτες».
Σύμφωνα με έκθεση της Europol που δημοσιεύτηκε τον Μάρτιο του 2025 και αφορά στις τάσεις του οργανωμένου εγκλήματος στην Ευρώπη, «σχεδόν όλες οι πτυχές του σοβαρού και οργανωμένου εγκλήματος έχουν ένα ψηφιακό αποτύπωμα», ενώ «το διαδίκτυο έχει γίνει το κύριο πεδίο δράσης του οργανωμένου εγκλήματος».
Ο Φώτης Γροντάς, ειδικός σύμβουλος ηλεκτρονικού εγκλήματος, έχει χειριστεί σημαντικές υποθέσεις που συνδέονται με το Telegram. Όπως εξηγεί ο ίδιος, η συχνότερη κατηγορία είναι οι ηλεκτρονικές απάτες, ακολουθούμενες από τους σεξουαλικούς εκβιασμούς και το εμπόριο όπλων.
«Εδώ και περίπου 5 με 7 έτη, ομάδες του κοινού εγκλήματος μεταπήδησαν στο ηλεκτρονικό έγκλημα», λέει ο ίδιος, προσθέτοντας ότι η πλατφόρμα δεν είναι δημοφιλής στη χώρα μας ως μέσο ανταλλαγής μηνυμάτων, αλλά χρησιμοποιείται ευρέως ως εργαλείο εγκληματικότητας.
Γιατί, όμως, είχε επικρατήσει να επιλέγεται το Telegram για τέτοιους σκοπούς σε σχέση με άλλες πλατφόρμες; Αρχικά, είναι ζήτημα ευκολίας. Το μόνο που χρειάζεται ένας χρήστης για να εγγραφεί είναι ένας αριθμός τηλεφώνου. Το στέλεχος της Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος ανέφερε ότι πολλοί εγκληματίες χρησιμοποιούσαν αριθμούς μιας χρήσης ή κινητά «φαντάσματα», πράγμα που δυσκόλευε τον εντοπισμό τους.
Η αναφορά της Europol σημειώνει, επίσης, ότι νόμιμες κρυπτογραφημένες πλατφόρμες, όπως το Telegram, προσφέρουν μεγάλους αριθμούς χρηστών, που επιτρέπουν σε εγκληματίες να αναμειγνύονται με τους απλούς χρήστες – επομένως να χάνονται στο ψηφιακό πλήθος και να βρίσκουν μεγαλύτερη προσφορά θυμάτων.
Νομικοί και αστυνομικοί κύκλοι συμφωνούν ότι η εικόνα που έδινε η πλατφόρμα εδώ και χρόνια διεθνώς παρουσίαζε έναν χώρο ασφάλειας και έλλειψης ελέγχου για κάθε λογής εγκληματική δραστηριότητα. «Αυτό έχει αλλάξει τώρα», σημείωσε ο αστυνομικός της Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος στη ΓΑΔΑ. «Αργά ή γρήγορα, με τον έναν ή με τον άλλον τρόπο, όλοι πιάνονται».
