Ο πολιτικός λόγος τις πρώτες δέκα ημέρες της προεκλογικής περιόδου
Σε ποια θέματα εστίασαν οι πολιτικοί αρχηγοί κατά την έναρξη της επίσημης προεκλογικής περιόδου, ποιο είναι το συναισθηματικό κλίμα που επικρατεί και κατά πόσο ανιχνεύεται πόλωση και λαϊκισμός στον λόγο τους.
Μία από τις διακρίσεις που συχνά χρησιμοποιούμε στην πολιτική ανάλυση είναι ανάμεσα στην πολιτική προσφορά και στην πολιτική ζήτηση. Οι όροι είναι δανεισμένοι από την οικονομική επιστήμη, αλλά μπορούν περιεκτικά και εύστοχα να περιγράψουν και τις διαστάσεις του πολιτικού ανταγωνισμού.
Υπό τον όρο της πολιτικής ζήτησης περιγράφουμε συνήθως την ανάλυση των χαρακτηριστικών της κοινής γνώμης.
Ενδιαφερόμαστε για τις γενικότερες στάσεις, αντιλήψεις και απόψεις της κοινής γνώμης και για το πώς αυτές διαμορφώνουν το πλαίσιο του πολιτικού ανταγωνισμού. Ειδικότερα ερωτήματα που ενδεχομένως μας απασχολούν είναι το πώς η κοινή γνώμη αξιολογεί τα πολιτικά πρόσωπα ή πόσο αξιόπιστα θεωρεί τα κόμματα. Άλλα ερωτήματα μπορεί να είναι το ποια είναι τα σημαντικότερα προβλήματα που απασχολούν την κοινωνία και ποιος ο βαθμός αποτελεσματικότητας των λύσεων που προκρίνονται από όσους κατέχουν θέσεις ευθύνης. Βασικό εργαλείο αποτύπωσης των διαφορετικών διαστάσεων της πολιτικής ζήτησης είναι οι έρευνες κοινής γνώμης, οι γνωστές σε όλους «δημοσκοπήσεις».
Από την άλλη πλευρά, όταν αναλύουμε τα στοιχεία της πολιτικής προσφοράς, εστιάζουμε κυρίως στα χαρακτηριστικά της δράσης των πολιτικών παραγόντων, όπως είναι τα κόμματα και οι υποψήφιοι. Το ενδιαφέρον μας εστιάζεται στο προγραμματικό πλαίσιο που τα κόμματα προκρίνουν, τις προτάσεις που προωθούν και τα πρόσωπα που θα κληθούν να τις υλοποιήσουν.
Πιο εξειδικευμένα ερωτήματα μπορεί να αφορούν τις προτεινόμενες πολιτικές σε ζητήματα ευρύτερου ενδιαφέροντος, όπως η εξωτερική πολιτική ή η οικονομία αλλά και περισσότερο εξειδικευμένες επεξεργασίες σε ζητήματα όπως το περιβάλλον, ο Κώδικας Οδικής Κυκλοφορίας ή το κάπνισμα σε εσωτερικούς χώρους.
Η αποτύπωση των στοιχείων της πολιτικής ζήτησης μπορεί να πραγματοποιηθεί με πλήθος εργαλείων. Το πιο γνωστό και διαδεδομένο ίσως είναι οι έρευνες κοινής γνώμης. Μάλιστα, είμαστε τόσο εξοικειωμένοι με αυτές που πλέον είναι συχνό φαινόμενο η προσπάθεια αποδόμησής τους από τους πολιτικούς παράγοντες, ιδίως όταν δεν παρουσιάζουν ιδιαίτερα ευνοϊκά ευρήματα για κάποιους από αυτούς.
Ποια είναι όμως τα εργαλεία ανάλυσης της πολιτικής προσφοράς; Η αποτύπωση των διαφορετικών διαστάσεων της πολιτικής προσφοράς, επίσης, μπορεί να γίνει με διαφορετικά εργαλεία. Ένα από αυτά είναι η ανάλυση του περιεχομένου του πολιτικού λόγου των πολιτικών αρχηγών.
Πόσο χρήσιμη είναι η ανάλυση του πολιτικού λόγου των πολιτικών αρχηγών; Είναι εξαιρετικά χρήσιμη, καθώς μπορούμε, συνδυαστικά με τα ευρήματα των ερευνών κοινής γνώμης, να κατανοήσουμε το εκάστοτε σημείο ισορροπίας της πολιτικής συζήτησης. Για παράδειγμα, με ποιον τρόπο αρθρώνεται το πρόγραμμα ενός κόμματος, και πώς το αντιλαμβάνονται οι πολίτες. Ή, ακόμη, ποιες είναι οι προτεραιότητες των διεκδικητών της πρωθυπουργίας και πώς τις κατανοούν και τις ιεραρχούν οι πολίτες;
Οι εφαρμογές των μεθόδων ανάλυσης του πολιτικού λόγου δεν αποτελούν απλά ένα ακόμη ενδιαφέρον εργαλείο της προεκλογικής συζήτησης. Είναι ιδιαίτερα χρήσιμες κατανοήσεις για την παρακολούθηση της προεκλογικής εκστρατείας και της δυναμικής του πολιτικού ανταγωνισμού.
Ο Γιώργος Σιάκας είναι Επίκουρος Καθηγητής πολιτικής συμπεριφοράς στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης και Διευθυντής Ερευνών της Μονάδας Ερευνών Κοινής Γνώμης και Αγοράς του Ερευνητικού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου του Πανεπιστημίου Μακεδονίας.
