Το πρωτότυπο άρθρο δημοσιεύτηκε από το INKSTICK στις 6/3/2024 και αναδημοσιεύθηκε από το iMEdD κατόπιν άδειας.
Φωτογραφίες: Robert Bye
Και καθώς η σύγκρουση κλιμακώνεται, πρέπει να επαναφέρουμε την ειρήνη στη διεθνή ατζέντα.
Με τη ραγδαία εξέλιξη της τεχνητής νοημοσύνης (TN), η χρήση της από κρατικούς και μη κρατικούς φορείς σε ζώνες συγκρούσεων θα επεκταθεί περαιτέρω. Από την Ουκρανία μέχρι τη Λωρίδα της Γάζας, οι στρατοί αξιοποιούν ήδη την ΤΝ σε πολλαπλούς τομείς – είτε πρόκειται για τα οπλικά τους συστήματα, είτε για τον χώρο της πληροφορίας – προκειμένου να ενισχύσουν τις δυνατότητές τους. Παρά τους ισχυρισμούς ότι οι μάχες στην Ουκρανία αποτελούν παράδειγμα επιστροφής στον συμβατικό πόλεμο, η σύγκρουση έχει οπωσδήποτε εισάγει μια νέα διάσταση – αυτή του τεχνολογικού πολέμου. Αντίστοιχα, στη Γάζα, το Ισραήλ χρησιμοποιεί όπλα και στρατιωτικό εξοπλισμό που βασίζονται στην τεχνητή νοημοσύνη και παρέχουν σημαντικά πλεονεκτήματα έναντι του αντιπάλου. Με τη διεθνή τάξη, ωστόσο, να δέχεται πιέσεις και τους πολυμερείς θεσμούς να χάνουν την αποτελεσματικότητά τους στη γεφύρωση του χάσματος μεταξύ χωρών και την επίλυση σύνθετων ζητημάτων, φαίνεται πως δεν είμαστε προετοιμασμένοι να διαχειριστούμε τον ρόλο που θα διαδραματίσει η ΤΝ στις πολύπλευρες συγκρούσεις. Η φετινή χρονιά θα είναι αναμφίβολα καθοριστική για την αξιολόγηση της δυνατότητας της επίτευξης της ειρήνης μέσω μιας παγκόσμιας διακυβέρνησης.
Διοικητικές Κρατήσεις: Γιατί 3.558 Παλαιστίνιοι κρατούνται χωρίς κατηγορία;
Η διοικητική κράτηση ήταν μια πάγια πρακτική του Ισραήλ για την καταστολή της βίας. Μετά την εισβολή του Ισραήλ στη Γάζα, ωστόσο, ο αριθμός των Παλαιστινίων κρατουμένων αυξήθηκε δραματικά.
Όπλα και στρατιωτικός εξοπλισμός τεχνητής νοημοσύνης
Ο πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας είναι το μέλλον των συγκρούσεων, καθώς η μάχη μεταξύ των δύο χωρών δεν διεξάγεται μόνο στο έδαφος, αλλά και στον κυβερνοχώρο. Τα εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης ενισχύουν την ικανότητα και των δύο στρατών, με τον καθένα να επιδιώκει στρατηγικό πλεονέκτημα έναντι του άλλου. Μία από τις κύριες εφαρμογές της ΤΝ στον πόλεμο είναι η συλλογή πληροφοριών και η επιτήρηση. Τα UAVs (μη επανδρωμένα αεροσκάφη) που είναι εξοπλισμένα με κάμερες και αισθητήρες που λειτουργούν με τεχνητή νοημοσύνη έχουν χρησιμοποιηθεί εκτενώς σε αναγνωριστικές αποστολές, παρέχοντας δεδομένα και εικόνες σε πραγματικό χρόνο. Τα συστήματα ΤΝ έχουν εκπαιδευτεί στον εντοπισμό στρατιωτικού εξοπλισμού, κινήσεων στρατευμάτων και άλλων στρατηγικών περιουσιακών στοιχείων, επιτρέποντας στους στρατιωτικούς διοικητές να λαμβάνουν αποφάσεις με βάση τα συλλεχθέντα δεδομένα. Η τεχνητή νοημοσύνη βοηθά και τους δύο στρατούς να επεξεργάζονται μεγάλο όγκο πληροφοριών για το πεδίο της μάχης, ένα έργο που θα ήταν εξαιρετικά δύσκολο για τους στρατιωτικούς αναλυτές.
Έχουν υπάρξει αναφορές ότι και οι δύο πλευρές χρησιμοποιούν ή πειραματίζονται με ημιαυτόνομα μη επανδρωμένα αεροσκάφη και πυρομαχικά παραμονής (loitering munitions). Αυτά τα UAVs μπορούν να πλοηγηθούν αυτόνομα σε πολύπλοκα περιβάλλοντα, να εντοπίσουν και να χτυπήσουν στόχους, ακόμα και να εκτιμήσουν τις ζημιές μετά από επιθέσεις. Μπορούν επίσης να εντοπίσουν στόχους βάσει προκαθορισμένων κριτηρίων, μειώνοντας σημαντικά τον χρόνο λήψης αποφάσεων σε καταστάσεις μάχης. Καθώς η Ουκρανία και η Ρωσία βελτιώνουν τον τρόπο με τον οποίο ενσωματώνουν την τεχνητή νοημοσύνη στα μη επανδρωμένα αεροσκάφη, θα υπάρξουν σημαντικές επιπτώσεις για τις μελλοντικές συγκρούσεις, καθώς η χρήση αυτής της οικονομικής τεχνολογίας θα επεκταθεί περαιτέρω.
Η τεχνητή νοημοσύνη έχει επίσης διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη δυναμική της σύγκρουσης στον κυβερνοχώρο. Ρωσικές κυβερνοεπιθέσεις κατά της Ουκρανίας είχαν πραγματοποιηθεί πολύ πριν από την εισβολή πλήρους κλίμακας τον Φεβρουάριο του 2022 και αποτελούν εδώ και χρόνια ένα αναπόσπαστο τμήμα της στρατηγικής της Ρωσίας στον πολύπλευρο πόλεμο κατά της Ουκρανίας. Οι αναφορές δείχνουν ότι η Ρωσία έχει χρησιμοποιήσει την ΤΝ κατά την πραγματοποίηση επιθέσεων, ενώ η Ουκρανία έχει αξιοποιήσει την τεχνολογία στην άμυνα κατά των επιθέσεων στον κυβερνοχώρο. Τα συστήματα ΤΝ επιτρέπουν την ανίχνευση μοτίβων που σηματοδοτούν κυβερνοεπιδρομές, ενώ έχουν την ικανότητα να ανταποκρίνονται αυτόματα στις απειλές και να εντοπίζουν ακόμη και πιθανά τρωτά σημεία σε ένα δίκτυο.
Ο πόλεμος του Ισραήλ κατά της Γάζας ρίχνει επίσης φως στην ενσωμάτωση της χρήσης της τεχνητής νοημοσύνης στον πόλεμο. Το Ισραήλ έχει παραδεχτεί ανοιχτά ότι κάνει χρήση ενός συστήματος χρήσης ΤΝ που ονομάζεται “The Gospel” (“Το Ευαγγέλιο”), το οποίο βοηθά τον στρατό στον εντοπισμό εχθρικών μαχητών και εξοπλισμού, με στόχο την ελαχιστοποίηση των απωλειών μεταξύ των αμάχων. Το σύστημα συγκεντρώνει μεγάλο όγκο δεδομένων και παρέχει προτάσεις για πιθανούς στόχους. Επιπλέον, το Ισραήλ αξιοποιεί την ΤΝ για τη χαρτογράφηση του δικτύου υπόγειων στοών της Χαμάς με UAVs που λειτουργούν υπόγεια και βοηθούν τον στρατό στις επιθέσεις του.
Πριν από την υιοθέτηση της τεχνητής νοημοσύνης στη σύγκρουση μεταξύ της Ρωσίας και της Ουκρανίας και τον πόλεμο του Ισραήλ στη Γάζα, χρήση αυτόνομων drone είχε γίνει και στις επιθέσεις του Αζερμπαϊτζάν στην Αρμενία το 2021. Ο στρατός του Αζερμπαϊτζάν φαίνεται πως έχει επωφεληθεί από τις ισχυρές στρατιωτικές σχέσεις της χώρας με το Ισραήλ και την Τουρκία. Κατά τη διάρκεια του δεύτερου πολέμου του Ναγκόρνο Καραμπάχ το 2020, η χρήση τουρκικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών από το Αζερμπαϊτζάν αποδείχθηκε καθοριστική για την ανάκτηση εδαφών από την Αρμενία. Βασιζόμενο στις στρατιωτικές του επιτυχίες το 2020, το Αζερμπαϊτζάν επιτέθηκε στην Αρμενία το 2021, χρησιμοποιώντας αυτόνομα drone με πυρομαχικά παραμονής που είχαν τη δυνατότητα να εκραγούν κατά την πρόσκρουση κοντά στον στόχο. Χωρίς προηγμένο οπλισμό και ισχυρές στρατιωτικές σχέσεις όπως το Αζερμπαϊτζάν, η Αρμενία βρέθηκε σε μειονεκτική θέση στη μάχη με το Αζερμπαϊτζάν, γεγονός που διαμόρφωσε την επιβαρυμένη φύση των διαπραγματεύσεων μεταξύ των δύο χωρών.
Πόλεμοι online
Ο χώρος της πληροφορίας έχει μετατραπεί σε ένα δεύτερο πεδίο μάχης στους πολέμους. Ακόμη και χωρίς προηγμένα οπλικά συστήματα, οι αντίπαλοι στις συγκρούσεις προσπαθούν να διαμορφώσουν το δικό τους αφήγημα για τα γεγονότα. Μετά την πλήρους κλίμακας εισβολή της Ρωσίας πριν από δύο χρόνια, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μετατράπηκαν σε πλατφόρμες ενημέρωσης των εξελίξεων σε πραγματικό χρόνο. Μέσα στον κατακλυσμό των αναρτήσεων, άρχισαν να κυκλοφορούν deepfake βίντεο που απεικονίζαν τον Ζελένσκι να παραδίδεται στη Ρωσία και τον Πούτιν να διακηρύσσει την ειρήνη με την Ουκρανία. Ενώ η δημιουργία deepfakes δεν απαιτεί απαραίτητα τη χρήση ΤΝ, οι εξελίξεις στην παραγωγή εικόνων με βάση την τεχνητή νοημοσύνη την καθιστούν όλο και πιο εύκολη. Όσο η Ρωσία εμμένει στον πόλεμό της κατά της Ουκρανίας, φαίνεται πως θα συνεχίσουμε να βλέπουμε εικόνες και βίντεο που δημιουργούνται με ΤΝ και έχουν ως στόχο την διαστρέβλωση της αήθειας, θολώνοντας περαιτέρω το τοπίο της πληροφόρησης.
Μετά τη βίαιη επίθεση της Χαμάς κατά Ισραηλινών πολιτών και τον επακόλουθο πόλεμο του Ισραήλ στη Γάζα, τα μέσα κοινωνικής αναδείχθηκαν σε ένα επιπλέον πεδίο μάχης στη συνεχιζόμενη διαμάχη. Η παραπληροφόρηση, η αποπληροφόρηση, η προπαγάνδα και τα deepfakes κατακλύζουν πλέον τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τις πλατφόρμες ανταλλαγής μηνυμάτων. Ψηφιακά παραποιημένες εικόνες απεικονίζουν φρικαλεότητες ή στρατιωτικές επιθέσεις που δεν έγιναν ποτέ. Τέτοιου είδους αλλοιώσεις διαστρεβλώνουν την πραγματικότητα και εντείνουν την αίσθηση ανασφάλειας που διακατέχει τις κοινωνίες και τους ανθρώπους εν καιρώ πολέμου, καθιστώντας ακόμα πιο δύσκολη την εξεύρεση ειρηνικών λύσεων χωρίς στρατιωτικές επεμβάσεις.
Η διακίνηση περιεχομένου που παράγεται από τεχνητή νοημοσύνη συμβάλλει στη δημιουργία ενός ευρύτερου κλίματος αβεβαιότητας και καχυποψίας στο διαδίκτυο, καθώς τα πραγματικά γεγονότα αμφισβητούνται όλο και περισσότερο. Αυτή η ατμόσφαιρα αβεβαιότητας μπορεί να υπονομεύσει τη δημοσιογραφική κάλυψη του πολέμου και την ακρίβεια των ισχυρισμών περί διάπραξης φρικαλεοτήτων ή εγκλημάτων πολέμου από τα συγκρουόμενα μέρη. Η χρήση της τεχνητής νοημοσύνης στη δημιουργία διαδικτυακού περιεχομένου που μπορεί να διαδοθεί γρήγορα αποτελεί μια τεράστια πρόκληση, η οποία αναμένεται να ενταθεί, καθώς η τεχνολογία της ΤΝ συνεχίζει να εξελίσσεται. Εκτός από τα εμπλεκόμενα μέρη σε μια σύγκρουση, διάφορες ομάδες έχουν επιδοθεί σε εκστρατείες παραπληροφόρησης και αποπληροφόρησης για να ενισχύσουν την πλευρά που υποστηρίζουν, γεγονός που δύναται να αλλάξει τη φύση των συγκρούσεων, λόγω της συμμετοχής πρόσθετων παραγόντων που δεν εμπλέκονται στις μάχες.
Παγκόσμια διακυβέρνηση και ειρήνη
Με τις τεχνολογικές εξελίξεις να επαναπροσδιορίζουν το τοπίο του πολέμου, κρατικοί και μη κρατικοί φορείς επιδίδονται σε έναν αγώνα δρόμου ενσωμάτωσης της ΤΝ στο οπλοστάσιό τους. Οι ποικίλες εφαρμογές της ΤΝ στις συγκρούσεις θα αλλάξουν ριζικά το τοπίο της παγκόσμιας διακυβέρνησης, καθιστώντας αναγκαία την επανεκτίμηση των υφιστάμενων κανόνων και την ανάπτυξη νέων νομικών πλαισίων.
Η χρήση αυτόνομων οπλικών συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης, ικανών να λαμβάνουν αποφάσεις “ζωής και θανάτου” βάσει τεράστιων συνόλων δεδομένων, θολώνει το τοπίο της απόδοσης ευθυνών και θέτει βαθιά ηθικά διλήμματα. Η διεθνής κοινότητα βρίσκεται σε μια κρίσιμη καμπή, καθώς είναι αντιμέτωπη με το επιτακτικό καθήκον της επίτευξης συναίνεσης ως προς τη ρύθμιση τέτοιων όπλων, διασφαλίζοντας ότι η χρήση τους θα γίνεται μόνο υπό ανθρώπινη εποπτεία. Πέρυσι, η κυβέρνηση Μπάιντεν ηγήθηκε μιας προσπάθειας για την εισαγωγή ενός διεθνούς πλαισίου σχετικά με τη χρήση τεχνητής νοημοσύνης για στρατιωτικούς σκοπούς. Πρόκειται σίγουρα για ένα πρώτο βήμα, ωστόσο απαιτούνται πιο συντονισμένες ενέργειες, δεδομένου ότι χώρες με μεγάλη στρατιωτική ισχύ δεν συμμετείχαν στην προσπάθεια αυτή. Με την αποχώρηση της Ρωσίας από συμφωνίες για τον έλεγχο των στρατηγικών όπλων και την απουσία κινεζικής συμμετοχής σε ένα τέτοιο πλαίσιο, ο κόσμος βρίσκεται στο έλεος μιας χούφτας κρατών που πειραματίζονται αδιάκοπα με τις δυνατότητες της τεχνητής νοημοσύνης σε στρατιωτικές συγκρούσεις.
Ο ρόλος της τεχνητής νοημοσύνης στην ενίσχυση των δυνατοτήτων επιτήρησης και συλλογής πληροφοριών έχει σημαντικές επιπτώσεις στη δυναμική της παγκόσμιας ισχύος και θα μπορούσε να συμβάλει στην ενίσχυση των αυταρχικών κρατών. Οι υπέρμαχοι της ειρήνης, οι ειρηνικοί ακτιβιστές, οι δημοσιογράφοι και οι εκπρόσωποι της κοινωνίας των πολιτών που επιδιώκουν την ειρήνη βρίσκονται σε εξαιρετικά μειονεκτική θέση υπό το πρίσμα της κλιμακούμενης χρήσης της ΤΝ από τους στρατούς και τις δυνάμεις ασφαλείας. Επιπλέον, το στρατηγικό πλεονέκτημα που αποκτούν τα έθνη με προηγμένες δυνατότητες ΤΝ απειλεί να διευρύνει το χάσμα μεταξύ των εχόντων και των μη εχόντων, περιπλέκοντας έτσι το έργο της εξεύρεσης και εφαρμογής δομών παγκόσμιας διακυβέρνησης για τη ρύθμιση των ολέθριων χρήσεων της ΤΝ στον πόλεμο. Η μεγάλη πρόκληση που παρουσιάζεται τώρα σε επίπεδο παγκόσμιας διακυβέρνησης είναι η διασφάλιση ότι αυτή η τεχνολογική πρόοδος δεν θα ενισχύσει περαιτέρω τις υφιστάμενες ανισότητες και δεν θα οδηγήσει σε ένα καθεστώς διαρκούς επιτήρησης που θα ενισχύει την εξουσία αυταρχικών καθεστώτων εις βάρος των δημοκρατικών αξιών.
Όπως καταδεικνύει ο πόλεμος στην Ουκρανία, οι εταιρείες τεχνολογίας διαδραματίζουν ολοένα και πιο σημαντικό ρόλο στις συγκρούσεις, μέσω της σύναψης συνεργασιών με διάφορα κράτη. Κατά τη διερεύνηση των μελλοντικών στρατηγικών παγκόσμιας διακυβέρνησης σχετικά με την ανάπτυξη της ΤΝ σε συγκρούσεις – από τα οπλικά συστήματα έως τον χώρο των πληροφοριών – είναι ζωτικής σημασίας να αξιολογηθεί και να ρυθμιστεί ο ρόλος που διαδραματίζουν οι εταιρείες σε συγκρούσεις πέραν των εθνικών συνόρων.
Σε κάθε περίπτωση, δεν πρέπει να μας αποθαρρύνει ο μεγάλος δρόμος που έχουμε να διανύσουμε. Με τον πλανήτη πλέον να μαστίζεται από πολέμους, η επιδίωξη της ειρήνης φαίνεται να έχει επισκιαστεί, ωστόσο έχουμε χρέος να ασκήσουμε πιέσεις ώστε να επανέλθει ο στόχος της ειρήνης στο διεθνές προσκήνιο, ιδίως στα Ηνωμένα Έθνη. Η προηγμένη στρατιωτική ισχύς που απορρέει από τη χρήση τεχνητής νοημοσύνης δεν πρόκειται να οδηγήσει σε έναν ειρηνικό κόσμο, ούτε να ενισχύσει την παγκόσμια διακυβέρνηση. Οι χώρες δεν πρέπει να ξεχνούν τον ζωτικό ρόλο που παίζει διπλωματία και ο διάλογος χωρίς αποκλεισμούς στην άμβλυνση των εντάσεων και στον τερματισμό των συγκρούσεων.