Κατά τη διάρκεια του Διεθνούς Forum Δημοσιογραφίας 2024 του iMEdD, η Elena Ledda, ανεξάρτητη δημοσιογράφος με έδρα τη Βαρκελώνη, μίλησε στο iMEdD για την ανάγκη διατήρησης μιας ισορροπίας μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής, τη σημασία των διασυνοριακών συνεργασιών, καθώς και για τις δυσκολίες της ενσωμάτωσης μιας φεμινιστικής προοπτικής στο ρεπορτάζ.
«Πώς να γίνεις μυστικός ρεπόρτερ;» με την ανεξάρτητη δημοσιογράφο Elena Ledda και τον ερευνήτρια ρεπόρτερ Nikolai Atefie
Ο Kabir Jugram, φοιτητής δημοσιογραφίας στο Πανεπιστήμιο του Witwatersrand, συναντήθηκε με την δημοσιογράφο Elena Ledda και τον ερευνητικό δημοσιογράφο Nikolai Atefie κατά τη διάρκεια του Διεθνούς Φόρουμ Δημοσιογραφίας 2024 του iMEdD στην Αθήνα και συζήτησαν τις προκλήσεις του μυστικού ρεπορτάζ για το pop-up newsroom του Forum.
Εργασιακή ευεξία
«Πιστεύω πραγματικά ότι δεν είμαστε εξίσου σημαντικοί με τη δουλειά μας», ήταν η πρώτη απάντηση της Ledda όταν ρωτήθηκε για την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής των δημοσιογράφων. «Είμαστε πιο σημαντικοί από τη δουλειά μας, επειδή είμαστε οι πρωταγωνιστές της ζωής μας». Σύμφωνα με τη Ledda, η εξίσωση του εαυτού μας με τη δουλειά μας είναι μια λανθασμένη αντίληψη που «ωφελεί μόνο τον καπιταλισμό». Τόνισε επίσης ότι ο χρόνος είναι ένας από τους σημαντικότερους πόρους που έχουμε, επομένως θα πρέπει να τον αφιερώνουμε όσο περισσότερο μπορούμε στον εαυτό μας και στους ανθρώπους που αγαπάμε. Όσον αφορά τη διαχείριση του χρόνου στην εργασία, πρόσφερε μερικές συμβουλές ακόμη: να κάνεις ένα πράγμα κάθε φορά, να μη χρησιμοποιείς το κινητό σου και τα social media στη δουλειά και να κάνεις διαλείμματα. Όλα αυτά βασίζονται στο γεγονός ότι η δυνατότητα των ανθρώπων να συγκεντρώνονται για παρατεταμένα διαστήματα είναι περιορισμένη.
«Όταν αφιερώνουμε χρόνο για να δούμε πραγματικά πώς αισθανόμαστε», εξήγησε η Ledda, «αναγνωρίζουμε τις βασικές αιτίες του άγχους και του στρες μας. Αυτό σημαίνει ότι όταν συνειδητοποιώ ότι έχω άγχος επειδή δεν μπορώ να πληρώσω το νοίκι μου, τότε ίσως η αυτογνωσία δεν αρκεί». Σύμφωνα με τη Ledda, οι επισφαλείς συνθήκες εργασίας και η οικονομική ανασφάλεια των δημοσιογράφων είναι από τις κύριες αιτίες των προβλημάτων ψυχικής υγείας που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι του κλάδου. Σε αυτή την περίπτωση, «ίσως χρειαστεί να συναντηθώ με συναδέλφους και να διεκδικήσουμε μαζί αλλαγές, ώστε να γίνει πιο βιώσιμο το επάγγελμά μας», είπε.
Τις περισσότερες φορές τα προβλήματα ψυχικής υγείας που αντιμετωπίζουμε απορρέουν από δομικά ζητήματα. Επομένως, απαιτούνται διαρθρωτικές λύσεις.
Elena Ledda, ανεξάρτητη δημοσιογράφος
«Ανεκτίμητος πόρος» η κοινότητα και η συνεργασία
Η Ledda τόνισε επίσης τη σημασία της δημιουργίας μιας κοινότητας συναδέλφων και της μεταξύ τους συνεργασίας για την καταπολέμηση του νεοφιλελεύθερου στερεότυπου του «μοναχικού» δημοσιογράφου.
«Τις περισσότερες φορές οι προκλήσεις ψυχικής υγείας που αντιμετωπίζουμε είναι κοινές με τους συναδέλφους μας και, όταν συζητάμε για αυτές, δεν αισθανόμαστε τόσο μόνοι. Μπορούμε επίσης να ζητήσουμε αλλαγές από τους υπεύθυνους λήψης αποφάσεων, όπως την κυβέρνηση, τα συνδικάτα ή τα αφεντικά μας, επειδή τις περισσότερες φορές τα προβλήματα ψυχικής υγείας που αντιμετωπίζουμε απορρέουν από δομικά ζητήματα. Επομένως, απαιτούνται διαρθρωτικές λύσεις». Η Ledda υπογράμμισε επιπλέον τα οφέλη που προσκομίζουν οι δημοσιογράφοι όταν μοιράζονται πόρους με τους συναδέλφους τους και αλληλοϋποστηρίζονται. «Αν βλέπεις τους άλλους ως εχθρούς, αυτό δεν θα σε βγάλει πουθενά», είπε η Ledda. «Αν, όμως, τους βλέπεις ως συμμάχους, η δημοσιογραφική κοινότητα μετατρέπεται σε ανεκτίμητο πόρο».
Ωστόσο, η δημιουργία μιας κοινότητας και η διασυνοριακή συνεργασία παρουσιάζει τις δικές της προκλήσεις. «Δεν ξέρουμε πάντα πώς να χειριστούμε τις διαδικασίες, πώς να επιλύσουμε τις συγκρούσεις και πώς να διασφαλίσουμε ότι όλοι αισθάνονται ότι συμμετέχουν και είναι ικανοποιημένοι», σχολίασε η Ledda, προσθέτοντας ότι «η επίτευξη μιας ισορροπίας μεταξύ της φροντίδας της διαδικασίας, του προϊόντος και της προθεσμίας που πρέπει να τηρηθεί για την έγκαιρη παράδοσή του είναι μια τεράστια πρόκληση».
Μια άλλη δυσκολία είναι ότι, στις διασυνοριακές συνεργασίες, οι ρόλοι δεν είναι πάντα ξεκάθαροι. Σε αντίθεση με τις αίθουσες σύνταξης, όπου η ιεραρχία, τα παραδοτέα και οι προθεσμίες είναι συνήθως σαφώς καθορισμένα, η διασυνοριακή συνεργασία μεταξύ ανεξάρτητων δημοσιογράφων μπορεί να φέρει στο προσκήνιο τις διαφορές μεταξύ των συναδέλφων. «Είναι δύσκολο. Ποιος αποφασίζει τι απαιτείται και τι πρέπει να γίνει; Και αν καταλήξεις – όπως εγώ- να είσαι ταυτόχρονα συντονιστής του έργου και μέλος της ομάδας, οι ρόλοι σου συχνά δεν είναι διακριτοί. Όταν επιμένω για κάτι που πρέπει να γίνει, το κάνω ως μέλος της ομάδας ή ως συντονίστρια; Στο τέλος καταλήγεις να παίρνεις μια τελική απόφαση ελλείψει συμφωνίας, όμως αυτή η εξουσία δεν έρχεται αυτόματα». Όλα αυτά δείχνουν ότι η σημαντικότερη πτυχή τέτοιων εγχειρημάτων είναι ο ανθρώπινος παράγοντας και η ομαλή συνεργασία μεταξύ διαφορετικών προσωπικοτήτων. Η Ledda επισημαίνει ότι όσο δύσκολη και αν είναι η συνεργασία, οι επαγγελματίες δημοσιογράφοι τελικά κάνουν τη δουλειά τους και δημοσιεύουν. Ωστόσο, είναι σημαντικό να λαμβάνεται υπόψη τι συμβαίνει στο μεταξύ και να δίνεται προσοχή στο πώς νιώθουν οι άνθρωποι – το αν, δηλαδή, είναι απογοητευμένοι και εξαντλημένοι ή αν αισθάνονται ότι τους δόθηκε ο χώρος που χρειάζονται.
Όταν μοιράζουμε την ενέργειά μας σε δύο τομείς, αυξάνουμε τις πιθανότητες να πετύχουμε τους στόχους μας. Με αυτόν τον τρόπο, γλιτώνουμε την απογοήτευση που θα νιώθαμε αν επικεντρώναμε όλη την προσοχή μας σε ένα μόνο πράγμα.
Elena Ledda, ανεξάρτητη δημοσιογράφος
Φεμινιστική προοπτική
Η ενσωμάτωση μιας φεμινιστικής προοπτικής στην αφήγηση δεν είναι πάντα εύκολη υπόθεση, σύμφωνα με τη Ledda, καθώς η προσπάθεια ερμηνείας πολύπλοκων θεμάτων που σχετίζονται με ψυχικά τραύματα και απορρέουν από περιστατικά έμφυλης βίας μπορεί να επιβαρύνει συναισθηματικά τους δημοσιογράφους. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για όσες έχουν κοινωνικοποιηθεί ως γυναίκες, καθώς, στην πλειοψηφία τους, έχουν όλες αντιμετωπίσει κάποια μορφή έμφυλης βίας, με αποτέλεσμα να ταυτίζονται περισσότερο με το ζήτημα.
«Όταν προσπαθούμε να κάνουμε ερευνητικό ρεπορτάζ με μια φεμινιστική προσέγγιση, απαιτείται πολύς χρόνος και το θέμα συχνά δεν “πουλάει”, καθώς τα ΜΜΕ συνήθως προτιμούν να καλύπτουν γυναικεία θέματα μόνο την Ημέρα της Γυναίκας στις 8 Μαρτίου και άλλες αντίστοιχες ημερομηνίες» πρόσθεσε η Leda, επισημαίνοντας παράλληλα την οικονομική ανασφάλεια που συνεπάγεται η μακροχρόνια ενασχόληση με θέματα φύλου, η οποία μπορεί να αποθαρρύνει τους δημοσιογράφους από το να εστιάζουν σε τέτοιες ιστορίες, θέτοντας σε κίνδυνο όχι μόνο την ψυχική τους υγεία, αλλά και την ικανότητά τους να συνεχίσουν να εργάζονται.
Η Ledda υπογράμμισε ότι αυτού του είδους η επισφάλεια είναι μια πραγματικότητα για τις γυναίκες του δυτικού κόσμου, ωστόσο η κατάσταση είναι πολύ πιο περίπλοκη στις αναπτυσσόμενες χώρες, όπως το Μεξικό, όπου οι δημοσιογράφοι δέχονται ακόμα και σωματικές απειλές όταν αποφασίζουν να κάνουν ρεπορτάζ για την έμφυλη βία.
Κοιτώντας μπροστά
Όταν ρωτήθηκε τι συμβουλές θα έδινε σε νέους δημοσιογράφους, η Ledda παραδέχτηκε: «Ξέρω ότι είναι εύκολο να δίνεις συμβουλές σε άλλους, αλλά τα πράγματα δυσκολεύουν όταν πρέπει να τις εφαρμόσεις εσύ ο ίδιος». Ωστόσο, αν έπρεπε να μοιραστεί μια προσωπική ιστορία επιτυχίας, αυτή θα ήταν ότι «οι περισσότεροι από εμάς είμαστε καλοί σε δύο πράγματα που μας κάνουν ευτυχισμένους. Εγώ έχω βρει τα δικά μου: Είμαι ευτυχισμένη όταν γράφω, αλλά και όταν συντονίζω». Συνέχισε, εξηγώντας ότι «με τον ανταγωνισμό που υπάρχει σήμερα στο επάγγελμά μας αλλά και στην κοινωνία, δεν μπορούμε να περιμένουμε ότι θα είμαστε οι καλύτεροι σε ένα πράγμα. Πάντα θα υπάρχει κάποιος με καλύτερες επιδόσεις, που θα δημοσιεύσει πριν από εμάς, που θα καλύψει το θέμα μας, που θα κερδίσει το βραβείο που θέλαμε και ούτω καθεξής». Γι’ αυτόν τον λόγο η Ledda προτείνει «να μοιράζουμε την ενέργειά μας σε δύο τομείς, καθώς έτσι αυξάνουμε τις πιθανότητες να πετύχουμε τους στόχους μας. Με αυτόν τον τρόπο, γλιτώνουμε την απογοήτευση που θα νιώθαμε αν επικεντρώναμε όλη την προσοχή μας σε ένα μόνο πράγμα».
Μετάφραση: Ανατολή Σταυρουλοπούλου
