Καταπέλτης για τις συνθήκες κράτησης και τον υπερπληθυσμό των φυλακών η Επιτροπή του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Πρόληψη των Βασανιστηρίων και της Απάνθρωπης ή Ταπεινωτικής Μεταχείρισης ή Τιμωρίας (CPT).
Συνωστισμός, απομόνωση και συρρίκνωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στις ελληνικές φυλακές
Ευρωπαϊκή διασυνοριακή έρευνα 12 δημοσιογραφικών ομάδων εξετάζει την πανδημία στις φυλακές.
Η έκθεση για τις συνθήκες διαβίωσης των κρατουμένων στις ελληνικές φυλακές που δημοσίευσε η Επιτροπή του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Πρόληψη των Βασανιστηρίων και της Απάνθρωπης ή Ταπεινωτικής Μεταχείρισης ή Τιμωρίας (CPT), επιβεβαιώνει τα ευρήματα της έρευνας του iMEdD Lab και του MIIR για τις συνθήκες κράτησης στις ελληνικές φυλακές κατά τη διάρκεια της πανδημίας.
Η CPT κατέληξε στο συμπέρασμα ότι πάρα πολλοί κρατούμενοι στην Ελλάδα εξακολουθούν να κρατούνται σε συνθήκες που προσβάλλουν την ανθρώπινη αξιοπρέπειά τους και προέτρεψε τις ελληνικές αρχές να διασφαλίσουν ότι οι φυλακές θα απομακρυνθούν από την απλή αποθήκευση ατόμων σε υπερπλήρεις, επικίνδυνες και κακές συνθήκες χωρίς στοχευμένες δραστηριότητες, σε χώρους που προσφέρουν αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης και προετοιμάζουν τα άτομα για την επανένταξή τους στην κοινότητα μετά την αποφυλάκισή τους.
Η έρευνα του iMEdD Lab σε συνεργασία με το MIIR που δημοσιεύθηκε σε δύο μέρη, τον Μάρτιο και τον Απρίλιο του 2022, παρουσίασε δεδομένα που αποδεικνύουν ότι οι συνθήκες κράτησης στις ελληνικές φυλακές κατά τη διάρκεια της πανδημίας όχι μόνο ήταν επικίνδυνες για την υγεία των φυλακισμένων αλλά συνιστούσαν παραβίαση θεμελιωδών δικαιωμάτων τους. Συγκεκριμένα, η ανάλυση των δεδομένων έδειξε ότι ο ζωτικός χώρος των κρατούμενων είναι περιορισμένος σε σημείο τέτοιο που τίθεται ευθέως ζήτημα παραβίασης του άρθρου 3 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, περί απαγόρευσης βασανιστηρίων και απάνθρωπης ή εξευτελιστικής μεταχείρισης.
Ανοχύρωτες οι φυλακές στο 4ο κύμα της πανδημίας
Τα μέτρα δεν απέδωσαν, με αποτέλεσμα η διασπορά στα σωφρονιστικά καταστήματα να είναι 1.4 φορές υψηλότερη σε σύγκριση με τον γενικό πληθυσμό.
Για παράδειγμα στο ειδικό κατάστημα κράτησης νέων Βόλου το διάστημα από την αρχή της πανδημίας έως και την 1η Ιουλίου 2021, σε κάθε κρατούμενο αντιστοιχούσε περίπου 1.9 τμ ζωτικού, προσωπικού χώρου σε ολόκληρη τη φυλακή. Ακολουθεί η Τρίπολη με 2.1τμ και η Κως με 2.3 τμ. Σε 25 σωφρονιστικά καταστήματα από τα 34, κάθε κρατούμενος έχει ζωτικό χώρο κάτω από 4τμ. Σύμφωνα με τις συστάσεις της CPT κάθε κελί θα πρέπει να είναι κατ’ ελάχιστον 6 τ.μ. εάν φιλοξενεί έναν κρατούμενο, ενώ για κάθε επιπλέον κρατούμενο στο εμβαδόν του κελιού θα πρέπει να προστίθενται 4 τμ. Για παράδειγμα, σε ένα κελί 4 κρατούμενων, το ελάχιστο εμβαδόν θα πρέπει να είναι 18τμ.
Αντίστοιχα είναι τα ευρήματα και του Συνηγόρου του Πολίτη, ο οποίος στην ετήσια ειδική έκθεσή του που δημοσιεύθηκε τον Αυγουστο του 2022, αναφέρει:
Η λήψη έκτακτων μέτρων για τον περιορισμό της εξάπλωσης της πανδημίας και τη διασφάλιση της δημόσιας υγείας επιβάρυνε ακόμη περισσότερο μια δυσμενή κατάσταση, καθώς εστίασε στον περιορισμό απόλαυσης δικαιωμάτων και παροχής υπηρεσιών για τους κρατούμενους και φιλοξενούμενους σε χώρους περιορισμού ή στέρησης της ελευθερίας, απορρίπτοντας ουσιαστικά μέτρα που θα συνέτειναν στην αποσυμφόρηση των χώρων αυτών.
Ως κεντρική επισήμανση, στην έκθεση υπογραμμίζεται πως η έλλειψη μέτρων αποσυμφόρησης περιόρισε την αποτελεσματικότητα των προσπαθειών για προστασία της υγείας.
Η έρευνα του iMEdD Lab έγινε σε συνεργασία με το MIIR (Mediterranean Institute for Investigative Reporting) και 10 δημοσιογραφικές ομάδες του Ευρωπαϊκού Δικτύου Δημοσιογραφίας Δεδομένων με επικεφαλής την DW και ανέλυσε δεδομένα 32 χώρες που δείχνουν πόσα κρούσματα και θάνατοι αναφέρθηκαν στις φυλακές, πώς προχώρησαν οι εμβολιασμοί και ποια μέτρα ελήφθησαν για τον περιορισμό της εξάπλωσης του ιού.