Το πρωτότυπο άρθρο δημοσιεύθηκε από το Reuters Institute for the Study of Journalism, στις 20/12/2023 και αναδημοσιεύθηκε από το iMEdD κατόπιν άδειας. Η αναδημοσίευσή του απαιτεί άδεια από τον εκδότη.
Η 22χρονη μιλάει για τους λόγους που την ώθησαν να δείξει τόσο την καταστροφή όσο και την ανθρωπιά στο τηλεοπτικό κοινό και στους τέσσερα εκατομμύρια ακολούθους της στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης
Πολλοί είναι οι δημοσιογράφοι που έχουν γίνει γνωστοί από όταν το Ισραήλ ξεκίνησε να βομβαρδίζει τη Γάζα. Με την απαγόρευση εισόδου στη Λωρίδα της Γάζας για τους περισσότερους ξένους δημοσιογράφους, όσοι βρίσκονται ήδη εκεί αποτελούν τη βασική πηγή από την οποία πολλοί άνθρωποι σε ολόκληρο τον κόσμο μαθαίνουν για την καταστροφή που εκτυλίσσεται.
Η Plestia Alaqad είναι μία από αυτούς τους δημοσιογράφους. Είναι 22 ετών και οι ανταποκρίσεις της για τον πόλεμο εμφανίζονται στα δικά της κανάλια κοινωνικής δικτύωσης και σε καταξιωμένα ειδησεογραφικά δίκτυα όπως το ITV. Πριν από τον πόλεμο, έκανε πρακτική άσκηση και εργάστηκε σε διάφορους ειδησεογραφικούς οργανισμούς, όπως το Press House Palestine, το οποίο παρέχει εκπαίδευση και υποστήριξη σε δημοσιογράφους, και του οποίου ο διευθυντής Bilal Jadallah σκοτώθηκε τον Νοέμβριο από ισραηλινή αεροπορική επιδρομή.
Οι ανταποκρίσεις της Alaqad περιγράφουν πολύ ωμά τους βομβαρδισμούς, την καταστροφή, τις αναγκαστικές εκτοπίσεις και τον αγώνα επιβίωσης στην περιοχή. Δείχνουν όμως επίσης και την ανθρώπινη πλευρά της Γάζας και του λαού της. Ο λογαριασμός της στο Instagram, όπου δημοσιεύει ως @byplestia, και ο οποίος έχει πάνω από τέσσερα εκατομμύρια ακολούθους, περιλαμβάνει στιγμιότυπα με την ίδια να παίζει με παιδιά, να βρίσκει την ελπίδα πιάνοντας φιλία με μια χελώνα και να υπενθυμίζει στους ακολούθους της πώς ήταν η Γάζα πριν από την εισβολή.
Πριν από σχεδόν έναν μήνα, η Alaqad μπόρεσε να φύγει από τη Γάζα, αφού μέλη της οικογένειάς της στην Αυστραλία τη βοήθησαν να λάβει επείγουσα βίζα. Τότε περιέγραψε αυτήν της την κίνηση ως «κυριολεκτικά μία από τις πιο δύσκολες αποφάσεις που πήρα».
Της μίλησα για την προσέγγισή της στη δημοσιογραφία, για το πώς η ίδια και οι συνάδελφοί της αλληλοϋποστηρίχθηκαν κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης, όπως και για τον αντίκτυπο που ελπίζει ότι θα έχει το έργο της.
Πού και πώς σκοτώνονται οι δημοσιογράφοι στη Γάζα
Διαδραστικός χάρτης των συνθηκών θανάτου δημοσιογράφων και εργαζόμενων σε ΜΜΕ στον πόλεμο στη Γάζα, σύμφωνα με τα στοιχεία του CPJ.
Ερ. Πώς ασχολήθηκες με τη δημοσιογραφία και τι έκανες πριν αρχίσει ο πόλεμος;
Α. Σπούδασα Νέα Μέσα και Δημοσιογραφία και αποφοίτησα το 2022. Οπότε ήμουν σχεδόν νέα πτυχιούχος πριν από τον πόλεμο. Εργάστηκα στη δημοσιογραφία αλλά και στη διαχείριση ανθρώπινου δυναμικού. Παρουσίασα εκπαιδευτικά προγράμματα και εργαστήρια για τα μέσα ενημέρωσης στο Press House Palestine [μη κερδοσκοπικός οργανισμός που υποστηρίζει δημοσιογράφους σε όλη την Παλαιστίνη]. Έκανα πολλά διαφορετικά πράγματα: πρακτική άσκηση τόσο στον τηλεοπτικό σταθμό Alghad TV όσο και ως συντάκτρια ειδήσεων στο πρακτορείο Sawa. Προσπαθούσα να εξερευνήσω τον χώρο των μέσων ενημέρωσης στη Γάζα.
Όταν ήμουν στην Κύπρο [για σπουδές] μου άρεσε να καλύπτω καλές ειδήσεις. Μου αρέσει να καλύπτω γιορτές, χαρούμενες στιγμές. Αυτά είναι τα πράγματα που μου αρέσει να καταγράφω. Έτσι, ενώ σπούδαζα στο [Eastern Mediterranean University], εργάστηκα ως αρχισυντάκτρια και δημοσιογράφος στην εφημερίδα Gündem. Θυμάμαι ότι το τελευταίο πράγμα που έκανα ήταν να καλύψω την αποφοίτηση, και το πώς αισθάνονταν οι απόφοιτοι και ποιες ήταν οι προσδοκίες τους.
Στη συνέχεια, βρέθηκα ξαφνικά να κάνω ρεπορτάζ για τη γενοκτονία του ίδιου μου του λαού. Είναι τρελό να σκέφτεται κανείς τι δουλειά έκανα πριν από τις 7 Οκτωβρίου και τι έκανα μετά.
Ερ. Θυμάσαι πώς ένιωσες ως δημοσιογράφος όταν ξεκίνησε ο πόλεμος;
Α. Κατά τη διάρκεια του πολέμου, δεν είχα χρόνο για συναισθήματα. Το κλάμα ή τα συναισθήματα ήταν προνόμιο. Μερικές φορές ήλπιζα ότι θα τελειώσει σύντομα, ότι τα πράγματα θα βελτιώνονταν. Και την επόμενη μέρα συνέβαινε κάτι πραγματικά τρομερό. Μερικές φορές σκεφτόμουν: «Ως εδώ για σήμερα. Φτάσαμε στο χειρότερο σημείο. Τίποτα χειρότερο δεν μπορεί να συμβεί». Την επόμενη μέρα συνέβαινε κάτι ακόμα χειρότερο. Γι’ αυτό ήταν εξοντωτικό. Δεν είχα χρόνο να καταλάβω ή να επεξεργαστώ αυτό που ένιωθα.
Ερ. Ποια ήταν η καθημερινή σου ρουτίνα όταν κάλυπτες τον πόλεμο μέσα από τη Γάζα;
A. Δεν υπάρχει καθημερινή ρουτίνα κατά τη διάρκεια του πολέμου, επειδή δεν ξέρεις τι θα συμβεί. Κάποιες νύχτες δεν κοιμόμουν καθόλου. Ξενυχτούσα περιμένοντας να ανατείλει ο ήλιος για να δω αν θα καταφέρω να ζήσω άλλη μία μέρα ή όχι. Κάποιες μέρες δεν μπορούσα να δουλέψω ή να μετακινηθώ γιατί δεν είχαμε καύσιμα. Κάποιες μέρες έχανα την επαφή με την ομάδα με την οποία δουλεύω επειδή [δεν υπήρχε] σήμα ή σύνδεση κινητής τηλεφωνίας. Οπότε δεν ήταν καθόλου εύκολο να δουλέψουμε χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα, χωρίς διαδίκτυο, χωρίς τίποτα.
Ερ. Τι είδους προφυλάξεις ασφαλείας έπαιρνες κατά την κάλυψη των γεγονότων;
A. Στην αρχή φορούσα πάντα το δημοσιογραφικό μου γιλέκο και το δημοσιογραφικό μου κράνος, επειδή είμαι δημοσιογράφος και ήθελα να με αναγνωρίζουν όλοι ως δημοσιογράφο. Στη συνέχεια άρχισα να αισθάνομαι ότι κινδυνεύω περισσότερο όταν τα φοράω, οπότε σταμάτησα. Έκανα μια ανάρτηση γι’ αυτό στο Instagram. Αρχικά, σε όλες μου τις φωτογραφίες τα φορούσα όλη την ώρα. Ένιωθα γυμνή όταν δεν φορούσα το δημοσιογραφικό γιλέκο και το κράνος. Αλλά μετά [αισθάνθηκα] ότι μου δημιουργούσε μόνο προβλήματα και κίνδυνο, οπότε δεν έβλεπα το νόημα.
Ερ. Στο έργο σου παρουσιάζεις την καταστροφή του πολέμου, αλλά και στιγμές ευτυχίας και ανθρώπινης καρτερικότητας. Πώς αποφασίζεις τι θα καλύψεις;
Α. Ποτέ δεν αποφασίζω τι θα καλύψω. Την κάθε ημέρα, με καλεί το θέμα. Δεν ψάχνω για το θέμα, το θέμα ψάχνει εμένα. Δεν προγραμματίζω εκ των προτέρων. Δεν μπορείς να προγραμματίσεις εκ των προτέρων. Απλά το βλέπω και ξέρω ότι αυτό [είναι κάτι] που πρέπει να δει ο κόσμος. Γενικά, είμαι αισιόδοξος άνθρωπος. Αγαπώ τη ζωή, καταλαβαίνεις; Έτσι, κατά τη διάρκεια του πολέμου, ήμουν προφανώς συντετριμμένη. Όσα έβλεπα και κάλυπτα με πλήγωναν, αλλά πάντα φρόντιζα, όποτε έβλεπα ένα μικρό παιδί, να προσπαθώ να το εμψυχώσω. Δεν [προσεγγίζω] τους ανθρώπους μόνο ως δημοσιογράφος. Είμαι άνθρωπος πρώτα και μετά δημοσιογράφος, γι’ αυτό φροντίζω πάντα να δημιουργώ σχέσεις μαζί τους, να τους μιλάω, ξέρεις. Το να τραβάς πλάνα για το θέμα και να φεύγεις δεν είναι δουλειά για μένα. Όχι, είμαι άνθρωπος και αυτοί είναι επίσης άνθρωποι. Όλοι είμαστε θέματα.
Ερ. Ποια ήταν η αντίδραση των κατοίκων της Γάζας απέναντί σου ως δημοσιογράφο;
Α. Διαφορετικοί άνθρωποι είχαν διαφορετικές αντιδράσεις. Ορισμένοι ήταν πολύ εγκάρδιοι, εκτιμούσαν πολύ τους δημοσιογράφους, τη σκληρή δουλειά που κάνουμε. Πολλοί άνθρωποι με τάισαν, για παράδειγμα. Δηλαδή, απλά έκανα τη δουλειά μου και μου έλεγαν, «φάε ψωμί, πιες λίγο τσάι». Οι άνθρωποι ήταν τόσο γενναιόδωροι ακόμη και όταν δεν είχαν τίποτα να δώσουν, και εκτιμούν και κατανοούν πόσο κουραστική είναι η δουλειά μας. Μερικοί άνθρωποι φοβούνταν πραγματικά για λογαριασμό των δημοσιογράφων [που βρίσκονταν εκεί] επειδή είδαν πόσοι δημοσιογράφοι σκοτώθηκαν.
Ερ. Τι επίδραση είχε ο πόλεμος στη συναισθηματική σου ισορροπία και πώς επηρέασε τη δουλειά σου;
Α. Είμαι ακόμα σε φάση επεξεργασίας γιατί ο πόλεμος δεν έχει τελειώσει. Παρόλο που σωματικά έχω φύγει από τη Γάζα, διανοητικά δεν είμαι έξω από αυτό. Ακόμα δεν είχα χρόνο να συνέλθω ή να επεξεργαστώ τα όσα συνέβησαν. Αλλά όλα όσα συνέβησαν με έκαναν να νιώσω ότι η ζωή είναι άσκοπη. Δηλαδή, «τι είναι η ζωή; Τι είναι ο θάνατος;» Με έκαναν να μετανιώσω για όλα όσα με στεναχώρησαν. Θυμάμαι, για παράδειγμα, ότι κάποτε έκλαψα [πριν από τον πόλεμο] επειδή έσπασε η κούπα μου. Και [τώρα] λέω «μακάρι να είχαν σπάσει όλες οι κούπες μου!» Θυμάμαι να σκέφτομαι ότι δεν υπάρχει τίποτα πιο λυπηρό από όλα όσα συμβαίνουν. Είδα παιδιά κομμένα σε κομμάτια.
Ερ. Πώς κατάφερες να συνεχίσεις;
Α. Δεν είχα και άλλη επιλογή. Αλλά ένα πράγμα που μου αρέσει σε μένα και στους συναδέλφους μου, στην ομάδα με την οποία δούλευα, είναι ότι πάντα ενθαρρύναμε ο ένας τον άλλον. Όλοι είναι κουρασμένοι και συντετριμμένοι. Όλοι επιθυμούν μια κατάπαυση του πυρός και εύχονται να μην είχαν δει αυτά που είδαμε, να μην είχαν ζήσει αυτά που ζήσαμε, αν αυτό βγάζει νόημα. Όμως προσπαθούμε πάντα να υποστηρίζουμε ο ένας τον άλλον, να συνεχίζουμε να τραβάμε πλάνα, να δουλεύουμε για αυτό που πρέπει να δει ο κόσμος. Δεν μπορούμε να σταματήσουμε τώρα. Δεν επιτρέπεται να κουραστούμε. Ήμασταν αυτοί που χρειαζόμασταν περισσότερο ψυχολογική υποστήριξη, αλλά την παρείχαμε εμείς ο ένας στον άλλον.
Ερ. Ανέφερες σε μία από τις αναρτήσεις σου ότι το να φύγεις από τη Γάζα ήταν μία από τις δυσκολότερες αποφάσεις της ζωής σου. Γιατί αποφάσισες να φύγεις;
A. Όσο περισσότερες ειδήσεις κυκλοφορούσαν για δημοσιογράφους που γίνονταν στόχοι ή για οικογένειες δημοσιογράφων που γίνονταν στόχοι, τόσο πιο πολύ φοβόμουν. Όταν είδα την οικογένεια του Wael Dahdouh [να σκοτώνεται] και όταν είδα τον Bilal Jadallah να δολοφονείται [τρομοκρατήθηκα]. Μία μέρα πριν ταξιδέψω, δύο δημοσιογράφοι σκοτώθηκαν. Δεν έχει να κάνει με τη δική μου ασφάλεια, έχει να κάνει και με την ασφάλεια της οικογένειάς μου. Κι αν τους συνέβαινε κάτι κακό επειδή είμαι δημοσιογράφος; Ξέρω ότι σε όλους συμβαίνουν άσχημα πράγματα. Ξέρω ότι ακόμη και οι πολίτες δεν είναι ασφαλείς στη Γάζα. Αλλά αν η οικογένειά σου στοχοποιείται ειδικά επειδή είσαι δημοσιογράφος, είναι τρελό και μόνο να το σκέφτεσαι.
Ερ. Ο μεγάλος αριθμός ακολούθων που έχεις αποκτήσει εσύ και δημοσιογράφοι σαν εσένα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης σου δίνει ελπίδες;
Α. Εκτιμώ το γεγονός ότι έχω αυξήσει την ευαισθητοποίηση σχετικά με το τι συμβαίνει στην Παλαιστίνη. Όμως, επίσης, μισώ το ότι ο κόσμος μόλις τώρα μαθαίνει για τη Γάζα. Γι’ αυτό γράφω πάντα αναρτήσεις για τη ζωή πριν από τις 7 Οκτωβρίου. Είμαστε άνθρωποι. Έχουμε ζωές, όνειρα, ελπίδες. Είμαστε απλά άνθρωποι, ξέρεις. Δεν είμαστε φτιαγμένοι για να βλέπουμε όλους αυτούς τους σκοτωμούς, το αίμα, την καταστροφή. Απλά θέλουμε να έχουμε μια φυσιολογική ζωή. Μισώ επίσης το ότι δεν έμαθαν ποτέ πόσο όμορφη είναι η Γάζα, επειδή τώρα δεν έχει μείνει τίποτα στη Γάζα. Βομβάρδισαν τα πάντα. Αισθάνομαι ότι θέλω να μάθουν τι συμβαίνει τώρα, και για εμάς τους ανθρώπους και για το πόσο όμορφη ήταν και θα είναι πάντα η Γάζα.
Ερ. Τι αντίκτυπο ελπίζεις να έχει η δουλειά σου μακροπρόθεσμα;
Α. Ελπίζω περισσότεροι άνθρωποι να μάθουν για τη Γάζα και ελπίζω να μάθουν ότι αυτό που συμβαίνει δεν ξεκίνησε στις 7 Οκτωβρίου. Θέλω να ξέρουν ότι εδώ και 75 χρόνια ζούμε υπό κατοχή. Απλά θέλω και η νέα γενιά να μάθει για τη Γάζα, για την Παλαιστίνη, να μάθει για τον πολιτισμό της, για τον λαό της. Θέλω να ξέρουν για εμάς. Θέλω ο κόσμος να μας δει ως ανθρώπους.