Κάνοντας το επόμενο βήμα

Μέχρι πρόσφατα, μυστικοί αλγόριθμοι, τα λεγόμενα «μαύρα κουτιά», καθόριζαν ποιες ειδήσεις εμφανίζονταν στις ροές μας, υπονομεύοντας μια θεμελιώδη δημοκρατική αρχή—ότι οι ενημερωμένοι πολίτες είναι καλοί πολίτες. Αυτό συμβαίνει επειδή οι αλγοριθμικά καθοδηγούμενες ροές ειδήσεων βελτιστοποιούνται για την αλληλεπίδραση, όχι για τη διαφώτιση. Ωστόσο, στη διαδικασία αυτή, σημαντικές ειδήσεις για γενοκτονίες, ολιγάρχες ή αυταρχικά καθεστώτα έχουν αποσιωπηθεί, αποκλειστεί ή αφαιρεθεί εντελώς.

Σήμερα έχουμε εισέλθει σε μια νέα εποχή, όπου οι αλγόριθμοι δεν διαμορφώνουν απλώς τις ειδησεογραφικές μας ροές, αλλά και την ίδια την είδηση. Τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης παράγουν ειδησεογραφικό περιεχόμενο και deepfakes, επηρεάζοντας εκλογές—το θεμέλιο των δημοκρατικών διαδικασιών—όπως πρόσφατα παρατηρήθηκε στη Σλοβακία. Η κατάσταση γίνεται ακόμη πιο δυστοπική αν αναλογιστούμε τις στενές σχέσεις μεταξύ μεγάλων τεχνολογικών εταιρειών και πολιτικών εξουσιών, μια πραγματικότητα της οποίας έχουμε όλοι πρόσφατα γίνει μάρτυρες.

Πριν από λίγες εβδομάδες, επέστρεψα στην Αθήνα αφού παρακολούθησα δύο σημαντικά συνέδρια στις Ηνωμένες Πολιτείες: το NICAR στη Μινεάπολη, που αποτελεί αυτή τη στιγμή το κορυφαίο παγκόσμιο συνέδριο για τη δημοσιογραφία δεδομένων, και το South by Southwest (SXSW) στο Όστιν του Τέξας, το οποίο εστιάζει στη διασταύρωση τεχνολογίας, κινηματογράφου, μουσικής, εκπαίδευσης και πολιτισμού. Και στα δύο συνέδρια κυριάρχησαν τα πάνελ για την τεχνητή νοημοσύνη και τις βαθιές επιπτώσεις της σε κάθε πτυχή της ανθρώπινης ζωής. Αν μπορούσα να συνοψίσω την ουσία και των δύο συνεδρίων σε μία φράση, αυτή θα ήταν ότι η δημοσιογραφία βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι: να προσαρμοστεί και να ηγηθεί ή να εξαφανιστεί.

Το κοινό δηλώνει ότι θέλει την ειδησεογραφία να παρουσιάζεται «γρήγορα, ξεκάθαρα και με ακρίβεια» σε «λιτό και αντικειμενικό λόγο». Ωστόσο, όπως επεσήμανε μια ομιλήτρια του SXSW, ζούμε σε ένα παράδοξο: η πληροφορία δεν ήταν ποτέ πιο προσβάσιμη, αλλά η εμπιστοσύνη του κοινού σε αυτήν δεν ήταν ποτέ χαμηλότερη. Ενώ οι αίθουσες σύνταξης αναγνωρίζουν ότι «ανταγωνίζονται την τεχνητή νοημοσύνη» και το περιεχόμενο που διαμορφώνεται από influencers, έρευνα που παρουσιάστηκε στο SXSW αποκάλυψε ότι τουλάχιστον οι μισοί από τους δημοσιογράφους και το κοινό πιστεύουν ότι οι μη δημοσιογράφοι (YouTubers, TikTokers, Substack writers) μπορούν να παράγουν δημοσιογραφία. Αλλά μπορούμε—ή πρέπει—να εμπιστευτούμε τη δημοσιογραφία που παράγεται από μη δημοσιογράφους;

Είναι σαφές ότι η δημοσιογραφία πρέπει να ηγηθεί, και όχι να ακολουθήσει, την τεχνολογική εξέλιξη του κλάδου της.

Ταυτόχρονα, χρειάζεται να ενισχύσει τις βασικές της αξίες—την ακρίβεια, τη λογοδοσία και τη διαφάνεια. Γιατί αυτές είναι οι αξίες που θα ξεχωρίσουν τη δημοσιογραφία ποιότητας από το λεγόμενο «περιεχόμενο».

Και καθώς η τεχνητή νοημοσύνη εξελίσσεται, εμείς πρέπει να γίνουμε πιο ανθρώπινοι, έτσι και οι δημοσιογράφοι πρέπει να γίνουν πιο «δημοσιογραφικοί». Εν μέσω αυτών των σημαντικών αλλαγών σε παγκόσμιο επίπεδο, πιστεύουμε ότι είναι απαραίτητο να δράσουμε τώρα και να δώσουμε προτεραιότητα στις φωνές των νέων που αποτελούν το κλειδί για βιώσιμες λύσεις.Το iMEdD ξεκινά μια νέα φιλόδοξη πρωτοβουλία: ένα παγκόσμιο, μη κερδοσκοπικό, video-first newsroom, που θα απασχολεί νέους δημοσιογράφους από την Ελλάδα και όλο τον κόσμο. Στόχος μας είναι να υποστηρίξουμε, να καθοδηγήσουμε και να ενδυναμώσουμε αυτή τη νέα γενιά, ενισχύοντας τις φωνές τους καθώς εξερευνούν νέες προσεγγίσεις, καινοτόμα μοντέλα και νέα παραδείγματα στη δημοσιογραφία. Εξάλλου, όπως είπε κάποτε η Eleanor Roosevelt, «Το μέλλον ανήκει σε εκείνους που πιστεύουν στην ομορφιά των ονείρων τους».