Για πρώτη φορά, η ελευθερία του Τύπου παγκοσμίως καταγράφεται σε «δύσκολη κατάσταση», καθώς οι οικονομικές πιέσεις φέρνουν τη δημοσιογραφία στα όρια της επιβίωσης. Παρά την άνοδο κατά μία θέση από πέρσι, η Ελλάδα κατατάσσεται τελευταία μεταξύ των χωρών της ΕΕ στον Παγκόσμιο Δείκτη Ελευθερίας του Τύπου 2025, που δημοσίευσαν οι Ρεπόρτερ Χωρίς Σύνορα (RSF).
«Η αδερφή μου ρωτά κάθε μέρα, αν είμαι καλά» – Οι διώξεις δημοσιογράφων στην Τουρκία
Οι δημοσιογράφοι στοχοποιήθηκαν από την πρώτη στιγμή της κρίσης, η οποία πυροδοτήθηκε με τη σύλληψη του Εκρέμ Ιμάμογλου, και οι Αρχές περιόρισαν την πρόσβαση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ποια θα είναι η επόμενη μέρα στην Τουρκία;
Μια παγκοσμίως κρίσιμη στιγμή για την ελευθερία του Τύπου
Σε παγκόσμιο επίπεδο, οι RSF καταγράφουν ιστορικά χαμηλά επίπεδα ελευθερίας του Τύπου από τότε που ξεκίνησε η δημοσίευση του Δείκτη, το 2002. Το 2025 σηματοδοτεί την πρώτη φορά που η παγκόσμια κατάσταση περιγράφεται επίσημα ως «δύσκολη». Βασική αιτία: η οικονομική πίεση, την οποία ο οργανισμός χαρακτηρίζει ως «σημαντική αλλά υποτιμημένη απειλή».
Σε 160 από τις 180 χώρες της κατάταξης, τα μέσα ενημέρωσης δίνουν μάχη για την οικονομική τους επιβίωση, ενώ σχεδόν στο ένα τρίτο καταγράφονται λουκέτα λόγω έλλειψης πόρων -ακόμη και σε χώρες με σχετικά σταθερό περιβάλλον, όπως η Νέα Ζηλανδία και η Νότια Αφρική.
Όπως αναφέρουν οι RSF, η συγκέντρωση της μιντιακής ιδιοκτησίας, η κυριαρχία των ψηφιακών πλατφορμών και η μείωση των διαφημιστικών εσόδων συρρικνώνουν την ανεξάρτητη δημοσιογραφία. Ταυτόχρονα, οι περικοπές στη χρηματοδότηση από τις ΗΠΑ επιδείνωσαν την κρίση -ιδίως στην Ουκρανία, όπου το 90% των μέσων βασίζεται σε διεθνή χρηματοδότηση για να λειτουργήσει.
Από την Κίνα μέχρι το Ιράν, τη Νικαράγουα, τη Μιανμάρ, η οικονομική κατάρρευση και η κρατική καταστολή αναγκάζουν δημοσιογράφους να φύγουν από τη χώρα και τα μέσα να σιωπήσουν.
Ελλάδα: Μια θέση ψηλότερα, αλλά τελευταία στην ΕΕ
Η Ελλάδα ανέβηκε από την 88η στην 89η θέση στην ετήσια κατάταξη των RSF, διατηρώντας όμως τη χαμηλότερη θέση μεταξύ των χωρών της ΕΕ. Σύμφωνα με τους RSF, το ελληνικό μιντιακό τοπίο χαρακτηρίζεται από συγκέντρωση ιδιοκτησίας των μέσων ενημέρωσης, πολιτική επιρροή και ένα από τα χαμηλότερα επίπεδα εμπιστοσύνης των πολιτών στην Ευρώπη.
Η δολοφονία του αστυνομικού συντάκτη Γιώργου Καραϊβάζ το 2021 που παραμένει ανεξιχνίαστη, και οι παρακολουθήσεις δημοσιογράφων από την ΕΥΠ εξακολουθούν να σκιάζουν την ελευθερία του Τύπου στην Ελλάδα. Οι RSF υπογραμμίζουν επίσης ότι οι νομοθετικές αλλαγές που ακολούθησαν το σκάνδαλο παρακολουθήσεων με το λογισμικό Predator υπολείπονται των ευρωπαϊκών προτύπων.
Οι δημοσιογράφοι στην Ελλάδα αντιμετωπίζουν οικονομική ανασφάλεια, συχνές νομικές απειλές όπως οι στρατηγικές αγωγές SLAPP, και κινδύνους για τη σωματική τους ακεραιότητα. Την κατάσταση επιδεινώνει το κατακερματισμένο μιντιακό τοπίο, το οποίο ελέγχεται από λίγες ισχυρές ιδιωτικές ομάδες, κάποιες από τις οποίες έχουν στενές σχέσεις με την πολιτική εξουσία, με αποτέλεσμα έναν ιδιαίτερα πολωμένο Τύπο.
Ένα ευρύτερο ευρωπαϊκό πρόβλημα
Η Ευρώπη διατηρεί την πρώτη θέση παγκοσμίως ως προς την ελευθερία του Τύπου, ωστόσο οι RSF προειδοποιούν για αυξανόμενες εσωτερικές ανισορροπίες. Στην περιοχή της ΕΕ και των Βαλκανίων, το 70% των χωρών κατέγραψε πτώση στον οικονομικό δείκτη που μετρά τη βιωσιμότητα των μέσων ενημέρωσης. Πολλοί δημόσιοι ραδιοτηλεοπτικοί φορείς -μεταξύ άλλων στη Σλοβακία, τη Βοσνία, τη Σερβία και το Κόσοβο- αντιμετωπίζουν σοβαρό κίνδυνο βιωσιμότητας λόγω υποχρηματοδότησης και πολιτικών παρεμβάσεων.
Η πλήρης εφαρμογή της Ευρωπαϊκής Πράξης για την Ελευθερία των Μέσων (EMFA), που σύμφωνα με τους RSF θα μπορούσε να ενισχύσει την οικονομική και συντακτική ανεξαρτησία των μέσων, παραμένει σε εκκρεμότητα.
