Το TikTok αντικαθιστά την τηλεόραση. Οι «newsfluencers» παίρνουν τη θέση των δημοσιογράφων. Τα chatbots επικρατούν στην αναζήτηση ειδήσεων. Η έκθεση του Ινστιτούτου Reuters για τις ψηφιακές ειδήσεις (Digital News Report) το 2025 καταγράφει πως το κοινό στρέφεται όλο και περισσότερο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και στο βίντεο, ενώ τα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης χάνουν έδαφος.
Πώς το νεανικό κοινό αλλάζει τις ειδήσεις
Στο TEDx Patras, η Mitali Mukherjee υπογράμμισε την απομάκρυνση των νέων από τους ειδησεογραφικούς οργανισμούς, παροτρύνοντάς τα ΜΜΕ να προσπαθήσουν να αποκαταστήσουν την εμπιστοσύνη.
Στην 14η ετήσια έκδοσή της, η εμβληματική έρευνα του Ινστιτούτο Reuters βασίζεται σε απαντήσεις περίπου 100.000 ατόμων από 48 διαφορετικές χώρες, προσφέροντας μια εικόνα του τρόπου με τον οποίο το κοινό προσεγγίζει και ασχολείται με τις ειδήσεις παγκοσμίως.
Σημαντικά ζητήματα που αναδεικνύονται στη φετινή έκθεση είναι η άνοδος των εναλλακτικών ειδησεογραφικών καναλιών και η χρήση των chatbots τεχνητής νοημοσύνης για την ανακάλυψη ειδήσεων.
Οι influencers στο TikTok, το Instagram και το YouTube αναδεικνύονται ως οι βασικές πηγές ειδήσεων, γεγονός που εντείνει την ανησυχία στα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης. Από την άλλη, η έκθεση καταγράφει για πρώτη φορά ότι τα νεανικά κοινά στρέφονται σε AI chatbots, όπως το ChatGPT και το Gemini της Google, παρακάμπτοντας τις μηχανές αναζήτησης και τις εφαρμογές των παραδοσιακών ΜΜΕ.
Η έκθεση επιβεβαιώνει, επίσης, μια γνώριμη τάση: η αλληλεπίδραση του κοινού με την τηλεόραση, τις εφημερίδες, ακόμη και τις ειδησεογραφικές ιστοσελίδες συνεχίζει να μειώνεται. Αντιθέτως, ανατρέχουν στα social media feeds και στις πλατφόρμες βίντεο.
Η άνοδος των “Newsfluencers”
Σύμφωνα με την έκθεση και περισσότεροι άνθρωποι παγκοσμίως στρέφονται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για τα νέα.
Το TikTok είναι η ταχύτερα αναπτυσσόμενη πλατφόρμα για ειδήσεις, καθώς αγγίζει πλέον το 17% των χρηστών. Εν τω μεταξύ, το X (πρώην Twitter) μετατοπίζεται προς τα δεξιά με το 58% των χρηστών του να δηλώνουν ότι αμφιβάλλουν για την ακρίβεια του περιεχομένου που βλέπουν.
Μεταξύ των νέων ηλικίας 18 με 24 ετών, το 44% δηλώνει ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι βασική πηγή ειδήσεων για τους ίδιους. Ταυτόχρονα, το κοινό προτιμά όλο και περισσότερο την παρακολούθηση των ειδήσεων από την ανάγνωσή τους, με την κατανάλωση που στηρίζεται στο βίντεο να αυξάνεται από 52% το 2020 σε 65% το 2025.
«Τελικά, αυτό που είναι πιο σημαντικό είναι τι κάνουν οι μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας με την τεχνητή νοημοσύνη, επειδή αυτή είναι που μεταδίδει ειδήσεις σε πραγματικό χρόνο στο κοινό», δήλωσε η Mitali Mukherjee, Διευθύντρια του Ινστιτούτου Reuters για τη Μελέτη της Δημοσιογραφίας στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης κατά τη διάρκεια της κουβέντας μας στην Εναλλακτική Σκηνή του φετινού TEDx Patras πριν από λίγες εβδομάδες.
Η φετινή έκθεση φέρνει και πάλι στο προσκήνιο την «επαναφορά των πλατφορμών» (platform reset), καθώς οι μεγάλες πλατφόρμες προσαρμόζουν τους αλγόριθμούς τους με τέτοιο τρόπο ώστε να θέτουν στο περιθώριο τις παραδοσιακές ειδήσεις.
Η τάση αυτή έχει επιταχύνει την άνοδο των «news creators».
«Πολιτικοί όπως ο Donald Trump έχουν επωφεληθεί από αυτή τη μετατόπιση, παρακάμπτοντας τα παραδοσιακά μέσα», δήλωσε ο επικεφαλής της συγγραφικής ομάδας, Nic Newman. «Έχουν άμεση πρόσβαση σε δημιουργούς περιεχομένου με επιρροή, podcasters και YouTubers που συμμερίζονται τις απόψεις τους. Τα ΜΜΕ έρχονται επίσης αντιμέτωπα με την απώλεια επιρροής τους, καθώς οι λαϊκιστές πολιτικοί επιδιώκουν όλο και περισσότερο να παρακάμψουν τον έλεγχο, συνεργαζόμενοι αντ’ αυτού με φιλικά προσκείμενους σε αυτούς influencers».
AI in the News: Το κοινό γίνεται όλο και πιο επιφυλακτικό
Το 2024, περισσότεροι δημοσιογράφοι χρησιμοποίησαν την γενετική τεχνητή νοημοσύνη (generative AI) στις αίθουσες σύνταξης για την υποστήριξη έργων όπως η έρευνα, η απομαγνητοφώνηση και οι προτάσεις τίτλων.
Ταυτόχρονα, η έκθεση διαπίστωσε ότι το κοινό προτιμά να χρησιμοποιεί εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης, που του επιτρέπουν να καταναλώνει τις ειδήσεις πιο γρήγορα και πιο εύκολα. Περίπου το ένα τέταρτο των ερωτηθέντων (27%) δήλωσε ότι επιθυμεί να λαμβάνει συνόψεις ειδήσεων, που δημιουργούνται από τεχνητή νοημοσύνη, ενώ ελαφρώς λιγότεροι δήλωσαν ότι τους ενδιαφέρουν οι μεταφράσεις ειδήσεων σε άλλες γλώσσες (24%). Περίπου το 18% δήλωσε ότι χρησιμοποιεί chatbots για να υποβάλλει ερωτήσεις σχετικά με τις ειδήσεις και περισσότεροι από ένας στους πέντε (21%) είπαν πως αναζητούν καλύτερες προτάσεις για άρθρα.
Ωστόσο, ο σκεπτικισμός παραμένει. Όσον αφορά τις έγκυρες πληροφορίες, το κοινό εξακολουθεί να προτιμά τα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης και τις κυβερνητικές πηγές, δείχνοντας σαφή προτίμηση στην ανθρώπινη εποπτεία, σε ένα ειδησεογραφικό τοπίο που καθοδηγείται από την τεχνητή νοημοσύνη.
Εμπιστοσύνη και αποφυγή των ειδήσεων
Σύμφωνα με την έκθεση, η εμπιστοσύνη στις ειδήσεις παραμένει σταθερή τα τελευταία τρία χρόνια (40%). Ωστόσο, υπάρχουν έντονες διαφορές μεταξύ των χωρών. Η Φινλανδία εξακολουθεί να έχει ένα από τα υψηλότερα επίπεδα εμπιστοσύνης στα ΜΜΕ με 67%. Από την άλλη, η Ουγγαρία και η Ελλάδα κατατάσσονται μεταξύ των χωρών με τα χαμηλότερα επίπεδα, με 22% η καθεμία.
Η αποφυγή των ειδήσεων είναι υψηλότερη στη Βουλγαρία, την Τουρκία, την Κροατία και την Ελλάδα, όπου πάνω από το 60% των ερωτηθέντων δήλωσαν ότι αποφεύγουν συχνά ή περιστασιακά τις ειδήσεις. Η χαμηλότερη αποφυγή των ειδήσεων καταγράφεται στις σκανδιναβικές χώρες, καθώς και στην Ταϊβάν και την Ιαπωνία, όπου μειώθηκε στο 21% και 11% αντίστοιχα.
Το νεανικό κοινό θεωρεί ότι οι ειδήσεις δημιουργούν σύγχυση, προκαλούν συναισθήματα φόβου και απέχουν πολύ από την καθημερινότητά τους. Η κλιματική αλλαγή και η οικονομική αβεβαιότητα επιτείνουν την ψυχική κόπωση. Ορισμένοι ανησυχούν ότι οι ειδήσεις τους παρασύρουν σε συζητήσεις που θα προτιμούσαν να αποφύγουν. Σύμφωνα με τους συγγραφείς της έκθεσης, αυτές οι απαντήσεις υπογραμμίζουν μια πραγματική πρόκληση: το πώς να καταστούν οι ειδήσεις πιο κατανοητές και πιο σχετικές για μια γενιά που τις αποφεύγει.
Η άνοδος των ειδησεογραφικών podcast
Η έκθεση κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα ειδησεογραφικά podcast είναι δημοφιλή για το περιεχόμενο, τη σαφήνεια και το βάθος που προσφέρουν, και όχι για την προσωπικότητα του παρουσιαστή. Οι ακροατές τα προτιμούν για την αντικειμενική ενημέρωση και την ανάλυση, και όχι για τον τόνο που δίνουν οι διάσημοι παρουσιαστές.
Παρόλο που τα βίντεο podcasts κερδίζουν έδαφος, το μεγαλύτερο μέρος του κοινού εξακολουθεί να προτιμά τα podcasts ήχου. Τα podcasts ταιριάζουν απόλυτα στις δραστηριότητες της καθημερινότητας του κοινού, όπως η μετάβαση από το σπίτι στη δουλειά, η άσκηση και το μαγείρεμα, όταν δεν υπάρχει η δυνατότητα να παρακολουθήσουν κάποιο βίντεο.
Ωστόσο, η δημιουργία εσόδων παραμένει ένα εμπόδιο. Σχεδόν οι μισοί από τους ερωτηθέντες δήλωσαν ότι είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν για ποιοτικό περιεχόμενο. Ωστόσο, τα περισσότερα podcasts εξακολουθούν να βασίζονται στις διαφημίσεις.
Τοπικά ΜΜΕ: αξιόπιστα, αλλά με δυσκολίες
Το κοινό στρέφεται κυρίως στην τοπική ειδησεογραφία για ειδήσεις (49%), πολιτιστικό ρεπορτάζ (38%) και ρεπορτάζ σχετικά με υπηρεσίες (37%), αν και τα ενδιαφέροντα αυτά διαφέρουν ανά χώρα. Ενώ τα τοπικά μέσα ενημέρωσης παραμένουν μια αξιόπιστη πηγή για την πολιτική και τις σημαντικές ειδήσεις, πολλοί πλέον βασίζονται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και στις μηχανές αναζήτησης για καθημερινές πληροφορίες, όπως εκδηλώσεις και αγγελίες.
Σύμφωνα με την έκθεση, οι τοπικές εφημερίδες στις Ηνωμένες Πολιτείες έχουν μειωθεί δραματικά, με περισσότερες από 3.000 εφημερίδες να έχουν κλείσει από το 2005. Ωστόσο, η ανθεκτικότητα των τοπικών ΜΜΕ ποικίλλει από χώρα σε χώρα. Η έκθεση καταλήγει στο συμπέρασμα ότι, για να επιβιώσουν, τα μικρά τοπικά μέσα ενημέρωσης πρέπει να προσαρμόσουν τις στρατηγικές τους, επιτυγχάνοντας ισορροπία μεταξύ της διατήρησης των άμεσων σχέσεών τους με τους αναγνώστες τους και την αξιοποίηση των ψηφιακών πλατφορμών.
Ελλάδα: Ένα κατακερματισμένο ειδησεογραφικό τοπίο
Η Ελλάδα κατατάσσεται μεταξύ των χωρών με το χαμηλότερο επίπεδο εμπιστοσύνης του κοινού στις ειδήσεις μεταξύ των 48 χωρών που συμμετείχαν στην έρευνα, με μόλις το 22% των ερωτηθέντων να εκφράζουν εμπιστοσύνη στα μέσα ενημέρωσης. Σύμφωνα με την έκθεση, αυτή η έλλειψη εμπιστοσύνης οφείλεται στην εκτεταμένη πολιτική πόλωση και στις ανησυχίες για αθέμιτη επιρροή από πολιτικούς και ισχυρά επιχειρηματικά συμφέροντα.
Τα κοινωνικά δίκτυα παραμένουν η κυρίαρχη πηγή ενημέρωσης για το ελληνικό κοινό, ιδιαίτερα για τους νέους. Σχεδόν τα δύο τρίτα των ερωτηθέντων (64%) δήλωσαν ότι έχουν πρόσβαση στις ειδήσεις μέσω πλατφορμών, όπως το YouTube, το Instagram και το TikTok.
Τα podcasts κερδίζουν επίσης έδαφος. Περίπου το 9% των Ελλήνων ακούει ειδησεογραφικά podcasts κάθε εβδομάδα, αν και το μεγαλύτερο μέρος του περιεχομένου τους είναι περισσότερο ψυχαγωγικό παρά ενημερωτικό.
Η τεχνητή νοημοσύνη αρχίζει να κάνει την εμφάνισή της στις ελληνικές αίθουσες σύνταξης, αν και η υιοθέτησή της παραμένει περιορισμένη. Ταυτόχρονα, η απουσία ενός ενοποιημένου συστήματος μέτρησης της επισκεψιμότητας των ιστοσελίδων συνεχίζει να αποτελεί εμπόδιο για τα τοπικά ΜΜΕ, ιδίως όσον αφορά στην διαφήμιση.
Ίσως το πιο ανησυχητικό εύρημα της έκθεσης για την Ελλάδα είναι η άνοδος των ακροδεξιών YouTubers, που έχουν σχέση με το πλέον εκτός νόμου κόμμα της Χρυσής Αυγής.
«Πολλοί από αυτούς τους YouTubers έχουν μεγαλύτερο διαδικτυακό κοινό από μεγάλα ειδησεογραφικά μέσα ενημέρωσης», σημειώνει η έκθεση.
Σύμφωνα με την έκθεση, τα κανάλια τους μεταδίδουν συστηματικά εξτρεμιστική ρητορική και θεωρίες συνωμοσίας, εντείνοντας τις ρωγμές στο ήδη εύθραυστο τοπίο των μέσων ενημέρωσης στην Ελλάδα.
*Η έκθεση «The Digital News Report 2025», συντάχθηκε από τους Nic Newman, Richard Fletcher, Rasmus Nielsen, Amy Ross Arguedas και Craig T. Robertson, δημοσιεύθηκε την Τρίτη 17 Ιουνίου.
