«Έχω δύσκολες μέρες. Θα δούμε…» Αυτή ήταν η απάντηση στο Signal στο πρώτο αίτημα για συνέντευξη, στις 13 Μαΐου. Καταφέραμε να μιλήσουμε αρκετές μέρες αργότερα. «Ναι, ας το κάνουμε αργά το βράδυ, όταν εδώ θα έχει ησυχία». Το ίδιο βράδυ δεν απάντησε ποτέ. Ούτε και τις επόμενες μέρες. Όλα τα μηνύματα στο Signal παραμένουν έκτοτε «αδιάβαστα».
Ο Κ. είναι ένας από τους Έλληνες που πολεμούν στην Ουκρανία στο πλευρό των ουκρανικών δυνάμεων. Για να φτάσουμε σε αυτόν, χρειάστηκε να μεσολαβήσει μια ισχυρή οικογένεια Ελλήνων που ζει στην Οδησσό κι έχει αφιερωθεί στην υπεράσπιση της χώρας από τους Ρώσους. Ο Κ. δεν είναι από αυτούς που κρύβονται. To προφίλ του στο Instagram, παρότι είναι ιδιωτικό, είναι γεμάτο με φωτογραφίες από την πρώτη γραμμή.
Δίπλα στο όνομα και τη φωτογραφία προφίλ, έχει βάλει την ελληνική και την ουκρανική σημαία. Στις τελευταίες φωτογραφίες, ποζάρει με στρατιωτικά ρούχα και το πολεμικό όπλο στα χέρια, σε κάποιες μαζί με άλλους συμπολεμιστές του, μέσα στο δάσος. Ο Κ. δεν είναι ο μοναδικός Έλληνας που πήγε να πολεμήσει στην Ουκρανία.
Οι Έλληνες της Λεγεώνας
Λίγες μέρες μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, μια ομάδα περίπου 20 Ελλήνων βρέθηκαν σε ένα γραφείο, δύο στενά πάνω από την Πλατεία Ομονοίας, στο κέντρο της Αθήνας. Εκεί συναντήθηκαν με έναν άνθρωπο, ο οποίος είπε ότι γνώριζε τον τρόπο ώστε να ενταχθούν στη Διεθνή Λεγεώνα της Ουκρανίας, παρακάμπτοντας την Ουκρανική Πρεσβεία στην Αθήνα. Η Λεγεώνα είναι το διεθνές σώμα εθελοντών στρατιωτών, το οποίο δημιουργήθηκε μετά από κάλεσμα του προέδρου Ζελένσκι και ενσωματώθηκε στις ουκρανικές Ένοπλες Δυνάμεις. Σύμφωνα με διεθνή ΜΜΕ, τις πρώτες δέκα μέρες μετά τη ρωσική εισβολή, περίπου 20.000 άτομα από 52 χώρες δήλωσαν ότι επιθυμούσαν να ενταχθούν στη Λεγεώνα.
Ωστόσο, η ομάδα των 20 Ελλήνων που ήθελαν να πολεμήσουν στο πλευρό των Ουκρανών, έπρεπε να παραμείνει «αόρατη». Οι περισσότεροι ήταν απόστρατοι των Ενόπλων Δυνάμεων, δηλαδή συνταξιοδοτούμενοι από το ελληνικό κράτος, το οποίο, εκτός από ένα μέρος αμυντικού και ανθρωπιστικού υλικού, δεν έχει στείλει στο Κίεβο βαρύ οπλισμό ούτε φυσικά Στρατό.
Λίγες μέρες μετά τη συνάντηση στο γραφείο στο κέντρο της Αθήνας, περιγράφεται ότι οι 20 ταξίδεψαν στα σύνορα της Ουκρανίας με την Πολωνία. Διανυκτέρευσαν σε ένα από τα ξενοδοχεία των συνόρων, όπου εθελοντές στρατιώτες από όλον τον κόσμο περιμένουν για εβδομάδες το πράσινο φως για να μπουν στην εμπόλεμη χώρα. Τα έγγραφά τους ανέλαβαν να τακτοποιήσουν Δυτικοί βετεράνοι πολέμου, που μένουν στα ίδια ξενοδοχεία των συνόρων και δουλεύουν με συνδέσμους των Ουκρανών. Λίγα 24ωρα αργότερα, οι 20 Έλληνες εντάχθηκαν στη Διεθνή Λεγεώνα, έλαβαν άδεια παραμονής για όσο διαρκεί ο πόλεμος και εντάχθηκαν στις ουκρανικές δυνάμεις.
Οι παραπάνω περιγραφές ανήκουν σε έναν Έλληνα που ζούσε στην Ουκρανία έως τη ρωσική εισβολή, με τον οποίο συναντηθήκαμε στην Αθήνα. Η πηγή που μας μίλησε είχε εργαστεί στη φύλαξη VIP στόχων σε Ελλάδα και Ουκρανία. Για να δεχτεί να μιλήσει, χρειάστηκε να εγγυηθεί για εμάς ένας άνθρωπος που εργάζεται σε εταιρεία ένοπλων φρουρών σε εμπορικά πλοία για την αντιμετώπιση των πειρατών.
Ζήτησε να μιλήσει ανώνυμα, ενώ μας έδειξε αρκετά βίντεο και φωτογραφίες από τη φερόμενη συμμετοχή Ελλήνων εθελοντών στην πρώτη γραμμή. Δεν είναι δυνατόν να πιστοποιηθεί η γνησιότητα όλου του υλικού.
Οι Δύο Επίλεκτοι
«Η ιστορία ξεκινάει πριν από το ταξίδι των 20 Ελλήνων στην Ουκρανία», είπε. «Ένας άνθρωπος των ουκρανικών υπηρεσιών μού ζήτησε να του συστήσω δύο άτομα με ευρωπαϊκό διαβατήριο, τα οποία θα μπορούσαν να μπαινοβγαίνουν στην Πολωνία. Έστειλα δύο, τους οποίος εμπιστεύομαι». Οι δύο στους οποίους αναφέρεται η πηγή, είναι απόστρατοι του ελληνικού Στρατού, γύρω στα 50. Ο πρώτος φέρεται να είχε υπηρετήσει σε αερομεταφερόμενη μονάδα με ειδικότητα την παροχή ιατρικών υπηρεσιών, ενώ ο δεύτερος στις ειδικές δυνάμεις στον Στρατό Ξηράς.
«Μετά την αποστρατεία τους, είχαν εργαστεί και οι δύο ως ένοπλοι φρουροί σε πλοία κι επίσης στη φύλαξη προσώπων», είπε η πηγή. Αυτοί δεν εντάχθηκαν στη Διεθνή Λεγεώνα, αλλά δουλεύουν απευθείας για τις ουκρανικές υπηρεσίες. «Είναι ένοπλοι και η βασική τους δουλειά είναι συνοδεύουν Ουκρανούς που μπαινοβγαίνουν στην Πολωνία για τη μεταφορά εξοπλισμού. Παίρνουν 3.000-4.000 ευρώ τον μήνα».
Οι δύο Έλληνες φέρεται να εμφανίζονται σε ένα από τα βίντεο που μοιράστηκε μαζί μας. Έχει διάρκεια 15’’ και σε αυτό μια ομάδα ενόπλων προχωρά ανάμεσα σε κατεστραμμένα άρματα μάχης και χαλάσματα σπιτιών, είτε μετά από αεροπορική επίθεση είτε μετά από ενέδρα. Οι δύο Έλληνες δεν έχουν διακριτικά στη στολή τους, αντίθετα με έναν από τους ενόπλους, στην τσάντα του οποίου διακρίνεται η αμερικάνικη σημαία.
Ρωτήσαμε την πηγή γιατί δεν υπάρχουν ελληνικά διακριτικά. «Δεν το κάνουν γιατί φοβούνται αυτό που θα συμβεί όταν επιστρέψουν. Οι ίδιοι είναι πρώην μέλη των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων. Θα τους γαμήσουν», απάντησε χαρακτηριστικά. Ένας από τους Έλληνες εθελοντές είχε καρφιτσώσει τις πρώτες μέρες στη στολή του το σηματάκι εταιρείας φρούρησης πλοίων και ο εκπρόσωπος τού ζήτησε να το βγάλει αμέσως.
Η Ομάδα των 20
Παρόμοια αφετηρία έχουν και τα μέλη της ομάδας των 20 Ελλήνων που είχαν συναντηθεί στην Ομόνοια και εντάχθηκαν στη Διεθνή Λεγεώνα. Είναι ηλικίας 45-55 ετών, οι περισσότεροι απόστρατοι του Στρατού. Αρκετοί έχουν επίσης προϋπηρεσία ένοπλου φρουρού σε εμπορικά πλοία. «Πληρώνονται έως και 500 ευρώ την ημέρα, αν εμπλακούν σε κάποιο σοβαρό περιστατικό», είπε η πηγή, που διατηρεί επαφή με ορισμένους από τους 20. «Αν μια μέρα κάθονται, θα πάρουν 100 ευρώ».
Οι ίδιοι πήγαν στην Ουκρανία με βασικό κίνητρο τα χρήματα, διότι οι αμοιβές στις εταιρείες φρούρησης των πλοίων έχουν πέσει σε εξευτελιστικό επίπεδο. Σε δεύτερο επίπεδο, πιστεύουν πράγματι στην υπεράσπιση της Ουκρανίας έναντι των Ρώσων εισβολέων. «Ελπίζω να ζήσουν όλοι ως το τέλος», είπε η πηγή. «Όσοι ζήσουν, θα πάρουν μετάλλιο». Τον ρώτησα αν είναι οργανωμένοι ακροδεξιοί, για παράδειγμα πρώην χρυσαυγίτες. Πριν απαντήσει, γέλασε κι είπε: «Αν πήγαιναν χρυσαυγίτες στην Ουκρανία, το πολύ να έμεναν στα σύνορα και να κοιτούσαν με κιάλια».
Κάποιοι από τους 20 Έλληνες φέρεται να εμφανίζονται σε βίντεο που είναι τραβηγμένα με κινητό τηλέφωνο και είναι συρραφή σύντομων πλάνων. Σε αυτό, που επιλέξαμε να μην δημοσιεύσουμε καθώς φαίνονται κάποια διακριτικά, ένοπλοι με στρατιωτικές στολές κατεβαίνουν από ένα φορτηγάκι, η καρότσα του οποίου είναι γεμάτη με πολεμικό υλικό και πυρομαχικά. Έπειτα, μπαίνουν σε ένα εγκαταλειμμένο κτίριο και στήνουν ένα όπλο στην ταράτσα.
Στο δεύτερο βίντεο, ένοπλοι, που δεν φορούν όλοι στρατιωτικές στολές, περπατούν μέσα στο δάσος. Σε κάποιο πλάνο φαίνονται αντιαρματικά όπλα στο έδαφος και αμέσως μετά προβάλλεται ένα κατεστραμμένο άρμα μάχης.
Και στα δύο βίντεο οι Έλληνες εθελοντές έχουν τοποθετήσει στο μπράτσο τους πράσινη ταινία. Σημειώνεται ότι οι ουκρανικές δυνάμεις τοποθετούν στις στολές του ως διακριτικά ταινίες χρώματος κίτρινου ή μπλε, ενώ οι ρωσικές δυνάμεις χρώματος λευκού. Ρωτήσαμε την πηγή τι σημαίνει το πράσινο, που φορούν οι Έλληνες εθελοντές. Η απάντηση είναι ότι πράσινη ταινία φορούν τα ειδικά τμήματα (“Τεραμπορόνα”) που λειτουργούν υποστηρικτικά στις ουκρανικές δυνάμεις.
Μισθοφόροι και Χέμινγουεϊ
Πώς πληρώνονται οι εθελοντές; Στην επίσημη σελίδα της Λεγεώνας αναγράφεται ότι πρόκειται για τμήμα του Υπουργείου Εξωτερικών της Ουκρανίας, επομένως τα έξοδα θα πρέπει να καλύπτονται από τις πολεμικές δαπάνες της χώρας. Η ανεπίσημη εκδοχή, που μάλλον βρίσκεται πιο κοντά στην αλήθεια, είναι ότι μεγάλος μέρος των χρημάτων για τη Λεγεώνα καλύπτεται από χρήματα ξένων δωρητών από διάφορες χώρες του κόσμου. Απευθύναμε αιτήματα για συνέντευξη και περισσότερες πληροφορίες τόσο στην πρεσβεία της Ουκρανίας στην Αθήνα όσο και στη Διεθνή Λεγεώνα, χωρίς όμως να υπάρξει κάποια απάντηση έως τώρα.
Ο Μιλτιάδης Σαρηγιαννίδης, αναπληρωτής καθηγητής Διεθνούς Δικαίου στη Νομική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, λέει ότι φαινόμενο των μισθοφόρων αποτελεί την αφετηρία της συζήτησης σχετικά με τη συμμετοχή ξένων πολιτών στον πόλεμο στην Ουκρανία.
«Ο ορισμός του μισθοφόρου, που περιλαμβάνεται τόσο στο Πρόσθετο Πρωτόκολλο Ι των Συμβάσεων της Γενεύης του 1949 (1977) όσο και στη Διεθνή Σύμβαση κατά της Στρατολόγησης, Χρήσης, Χρηματοδότησης και Εκπαίδευσης Μισθοφόρων, είναι πολύ περιοριστικός και αφήνει σημαντικό περιθώριο στα κράτη να υπονομεύσουν την απαγόρευση του μισθοφορισμού”, σημειώνει ο καθηγητής Σαρηγιαννίδης.
“Η Ρωσία και η Ουκρανία έχουν υπογράψει τη σύμβαση και η εσωτερική τους ποινική νομοθεσία προβλέπει την απαγόρευση της δράσης των μισθοφόρων. Ωστόσο, η Ουκρανία ενσωματώνει ξένους μαχητές/εθελοντές στις τακτικές ένοπλες δυνάμεις και την εθνική φρουρά της, ενώ η Ρωσία δικαιολογεί τη χρήση ιδιωτικών εταιρειών ασφαλείας και στρατιωτικών εταιρειών με το σκεπτικό ότι δεν συμμετέχουν άμεσα στις εχθροπραξίες”, αναφέρει ο κ. Σαρηγιαννίδης.
“Γενικότερα, η ιδιωτικοποίηση του πολέμου αποτελεί μια πραγματικότητα στην Ουκρανία, η οποία έχει μετατραπεί σε ένα πεδίο μάχης που βρίθει περιπτώσεων συμμετοχής ξένων που ουσιαστικά σχετίζονται με τον μισθοφορισμό από το 2014. Ταυτόχρονα, όλες οι πλευρές της ένοπλης σύγκρουσης προσπαθούν σχεδόν να ρομαντικοποιήσουν δημόσια το θέμα αυτό, λες και διαβάζουμε ακόμη μια φορά το ‘Για Ποιον Χτυπά η Καμπάνα’ του Χέμινγουεϊ”, προσθέτει.
«Είμαι στην Ουκρανία, δεν με πήραν στη Λεγεώνα»
Την ίδια στιγμή, υπάρχουν κι εκείνοι που δεν τα έχουν καταφέρει. Ο Κ. Σ. με καταγωγή από τα Γιαννιτσά, ταξίδεψε στις 26 Μαρτίου στην Ουκρανία, ελπίζοντας να ενταχθεί στη Διεθνή Λεγεώνα. Δεν είχε προηγούμενη εμπειρία σε πόλεμο και δεν έγινε δεκτός. «Θέλω να βοηθήσω τους Ουκρανούς να διώξουν τους Ρώσους. Δεν πήρα τηλέφωνο στην πρεσβεία στην Αθήνα, ήρθα κατευθείαν πάνω, στα σύνορα με την Πολωνία και πέρασα», μου είπε σε κλήση στο WhatsApp. Η περίπτωσή του είναι κάπως πιο σύνθετη.
Φωτο του Κ.Σ., μεταξύ αυτών το διαβατήριό του
«Πήγα στο Κίεβο στη Διεθνή Λεγεώνα, μου είπαν ότι δεν με θέλουν. Μετά πήγα στην Οδησσό, μετά στη Λεγεώνα στο Λβιβ, όπου επίσης δεν με δέχτηκαν. Μετά πήγα στο Κίεβο και βοήθησα στον σιδηροδρομικό σταθμό. Σήμερα είμαι στη Ζαπορίζια, βοηθάω στο Κέντρο Υποδοχής Προσφύγων», είπε ο Κ. Σ. Ο ίδιος περιγράφει ότι συνάντησε στο Λβιβ έναν ακόμη Έλληνα από τον Πειραιά, τον οποίο δέχτηκαν στη Λεγεώνα. Ο Κ. λέει ότι νοσηλεύτηκε για τρεις μέρες σε ψυχιατρείο στη Ζαπορίζια, όταν τελείωσαν τα χρήματα και τα φάρμακα που έπαιρνε. «Θέλω να πάω στη Μελιτόπολη», μου έγραψε σε ένα από τελευταία μηνύματα. «Έχουν φτιάξει μια ομάδα ανταρτών εκεί και θέλω να τους ακολουθήσω».
Στο πλευρό της Ρωσίας
Το βίντεο διαρκεί 37 δευτερόλεπτα. Ανέβηκε στο Twitter στις 16 Μαρτίου 2022 και σε αυτό εμφανίζεται ένας ένοπλος άντρας με γενειάδα και σκούφο, να μιλά σε ρωσικό Μέσο. Ο ανώνυμος χρήστης που τουίταρε το βίντεο, γράφει ότι πρόκειται για «Έλληνα αδερφό στο χωριό Σαρτανά, στη Μαριούπολη».
«Ναι, είμαι πραγματικά Έλληνας», λέει στα ρώσικα ο ένοπλος και αμέσως μετά ότι θέλει να υπερασπιστεί «τη μεγάλη και τη μικρή μας πατρίδα» (σημ. εννοεί τη Ρωσία και την Ουκρανία). Η γνησιότητα του βίντεο δεν μπορεί να βεβαιωθεί.
Στο ίδιο tweet έχει ταγκαριστεί κάποιος με το ψευδώνυμο TIGER (@wrongname46) – δίπλα στο όνομα χρήστη υπάρχει η ελληνική σημαία. Σε γραπτή επικοινωνία μαζί του, απάντησε σε καλά ελληνικά ότι έχει ταγκαριστεί «από λάθος» και ότι εκείνος βρίσκεται στη Συρία. Στον λογαριασμό του ποστάρει τακτικά πολεμικές συγκρούσεις από τη Συρία.
Οι Έλληνες και ο Πούτιν
Τα φιλορωσικά αισθήματα στην Ελλάδα παραμένουν ισχυρά, μάλιστα σύμφωνα με δημοσκοπήσεις μεταξύ πολιτών ευρωπαϊκών χωρών, οι Έλληνες καταδικάζουν σε μικρότερο ποσοστό τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, την οποία θεωρούν «μη αποδεκτή, αλλά κατανοητή». Από συζητήσεις με φιλο-Ρώσους στην Αθήνα, προκύπτει ότι νοσταλγούν την εποχή της Σοβιετικής Ένωσης, θεωρώντας τον Πούτιν έναν «μεγάλο ηγέτη» που υπερασπίζεται «το ρωσικό μεγαλείο έναντι της παρηκμασμένης ηθικά Δύσης».
Οι περισσότεροι είναι Έλληνες Πόντιοι, όπως ονομάζονται οι πληθυσμοί που παραδοσιακά ζούσαν στις ακτές της Μαύρης Θάλασσας, η οποία έβρεχε πρώην σοβιετικές χώρες, όπως η Ουκρανία και η Γεωργία. Πολλοί Πόντιοι ρωσόφωνοι Έλληνες μετακινήθηκαν στην Ελλάδα τη δεκαετία του ‘90, συγκροτώντας κοινότητες που σε έναν βαθμό παραμένουν έως σήμερα κλειστές.
Στην περίπτωση του πολέμου στην Ουκρανία, η κατάσταση περιπλέκεται, καθώς στην ανατολική πλευρά της χώρας, σε περιοχές που ελέγχουν φιλο-ρώσοι αυτονομιστές, ζουν έως σήμερα σημαντικοί ελληνικοί πληθυσμοί. Επομένως, δεν είναι έκπληξη ότι κάποιοι Έλληνες εκεί φέρεται να εντάχθηκαν στις ρωσικές δυνάμεις, πολεμώντας κατά των Ουκρανών.
Υπάρχει ένα δημοσίευμα στo greekcitytimes.com, μια σελίδα με έδρα την Αυστραλία, σύμφωνα με το οποίο ένας Έλληνας σκοτώθηκε πολεμώντας στο πλευρό των Ρώσων, την τέταρτη ημέρα μετά την εισβολή. Ο ίδιος κατονομάζεται ως Georgy Romanov, 27 ετών, με καταγωγή από το Γεζεντούκι στην επαρχία της Σταυρούπολης, στο ανατολικό άκρο της Ρωσίας.
Η είδηση φέρεται να γράφτηκε από τον ανταποκριτή του greekcitytimes στην Αθήνα, έναν νεαρό άντρα με ελληνικό όνομα, ο οποίος δεν ανταποκρίθηκε στο αίτημα για συνέντευξη. Μεταξύ όσων τον ακολουθούν στο Twitter είναι ο ανώνυμος χρήστος που είχε ποστάρει το βίντεο με τον μαχητή στο Σαρτανά κι επίσης ο TIGER που βρίσκεται στη Συρία.
Οι Ρωσόφωνοι στην Αθήνα
Στις 3 Απριλίου, ενώ μαινόταν ο πόλεμος στην Ουκρανία, πραγματοποιήθηκε στο κέντρο της Αθήνας μια ασυνήθιστη μοτοπορεία «κατά της ρωσο-φοβίας». Όσοι συμμετείχαν, κρατούσαν ρωσικές και ελληνικές σημαίες, ενώ κάποιοι είχαν σχηματίσει πάνω στα αυτοκίνητά τους το γράμμα “Ζ”, το σύμβολο των ρωσικών δυνάμεων. Κατά τη διάρκεια της μοτοπορείας, προκλήθηκαν συμπλοκές με ομάδες Ουκρανών που βρίσκονταν την ίδια ώρα στον δρόμο για να διαδηλώσουν κατά της εισβολής. Μετά από αυτό, οι ρωσικές εισαγγελικές Αρχές ζήτησαν να γίνει έρευνα για «τις επιθέσεις κατά Ρώσων πολιτών» στην Αθήνα, όπως μετέδωσε το ρωσικό πρακτορείο TASS.
Το ερώτημα είναι αν υπάρχουν Έλληνες, οι οποίοι είχαν μετακινηθεί τη δεκαετία του ΄90 στην Ελλάδα, και αποφάσισαν ταξιδέψουν πίσω στην Ουκρανία ώστε να ενταχθούν στο πλευρό των ρωσικών δυνάμεων εισβολής. Οι Έλληνες Πόντιοι στην Αθήνα, όπως προαναφέρθηκε, είναι μια κλειστή κοινωνία, τα μέλη της οποίας μιλούν δύσκολα σε κάποιον που δεν γνωρίζουν. Η απάντησή τους, όμως, είναι θετική: «Ελάχιστοι, αλλά υπάρχουν».
Από συζητήσεις με διαφορετικούς ανθρώπους της κοινότητας στην Αθήνα, προκύπτει ότι «λιγότεροι από πέντε Έλληνες» ταξίδεψαν για να πολεμήσουν στο πλευρό των Ρώσων. «Ένας εξ αυτών, γιος γιατρού στην Κρήτη, τραυματίστηκε και επέστρεψε στην Ελλάδα», είπε ασφαλής πηγή. Την ίδια στιγμή, όλοι μιλούν με θαυμασμό για τον Θανάση Κοσσέ, έναν Έλληνα που πολέμησε το 2014 στο Ντονμπάς και σκοτώθηκε. Η οικογένειά του Κοσσέ ζει στην Αθήνα, στην Καλλιθέα.
Ο «Φάνια»
«Φοβάμαι. Δεν θέλω να δημοσιευθεί το όνομά μου για όσο καιρό γίνονται όλα αυτά στην Ουκρανία», μου είπε συγγενικό πρόσωπο του Κοσσέ στο πρώτο τηλεφώνημα. Συναντηθήκαμε μπροστά σε μια εκκλησία στην Καλλιθέα και ζήτησε να μιλήσουμε έξω στον δρόμο. «Ο Θανάσης γεννήθηκε το 1965 στο ελληνικό χωριό Ραζντόλνιε, έξω από το Ντονέτσκ. Όλοι τον φώναζαν χαϊδευτικά “Φάνια”. Είχε σπουδάσει Ιστορία και το 1995 βοήθησε μια δημοσιογράφο να γυρίσει ένα ντοκιμαντέρ για τους Έλληνες της Ανατολικής Ουκρανίας. Είχε προσπαθήσει να το προβάλει στη Θεσσαλονίκη, αλλά δεν τα κατάφερε», είπε ο άνθρωπος που γνώριζε όσοι λίγοι τον Κοσσέ.
Λίγους μήνες μετά, ο «Φάνια»κατέβηκε με τη σύζυγο και το πρώτο παιδί τους τότε, στην Αθήνα. «Τον πρώτο καιρό εργάστηκε σε ένα κλειδαράδικο στην Κυψέλη, όμως έφτιαχνε πάντα ξύλινα σκαλιστά τραπέζια, σωστά έργα τέχνης. Έτσι, έπιασε δουλειά σε μεγάλη εταιρεία επίπλων. Το 2000 το ζευγάρι απέκτησε επίσης μια κόρη», είπε η πηγή. Στα τέλη του 2013, κι ενώ στο μεταξύ είχε χάσει τη δουλειά του, λόγω της κρίσης στην Ελλάδα, ο Κοσσέ επέστρεψε στο Ντονμπάς. Όσο καιρό θα έψαχνε δουλειά, θα έκανε επισκευές στο πατρικό σπίτι. Τον βρήκε, όμως, ο πόλεμος στο Ντονμπάς.
«Ο Θανάσης έλεγε ότι οι Ουκρανοί και τα δυτικά ΜΜΕ μετέδιδαν πολλά ψέματα. Αποφάσισε έτσι να βοηθήσει Ρώσους δημοσιογράφους που κάλυπταν τα γεγονότα», είπε ο άνθρωπος στην Αθήνα. «Είχε μαζί του όπλο, αλλά δεν έριξε ποτέ». Ο Κοσσέ είχε μεταφέρει σε συγγενείς του στην Αθήνα ότι κρατούσε σημειώσεις – «σε κρυπτογραφημένα χαρτάκια», όπως είπε – για βιαιότητες που έκαναν οι ουκρανικές δυνάμεις εναντίον ρωσόφωνων πληθυσμών. «Έραβε τα χαρτάκια στα ρούχα του, τα έκρυβε στα παπούτσια, πιθανόν και σε κάποιο άγνωστο σημείο στο πατρικό του σπίτι. Ήθελε να στοιχειοθετήσει εγκλήματα πολέμου των Ουκρανών«, περιέγραψε η πηγή.
Ο Κοσσέ σκοτώθηκε στις 18 Νοεμβρίου 2014, κοντά στο αεροδρόμιο του Ντονμπάς. Η επίσημη εκδοχή είναι ότι χτυπήθηκε στην κοιλιά από θραύσμα βόμβας, ενόσω βρισκόταν σε αυτοκίνητο με άλλα δύο άτομα. Παλιοί φίλοι του στην Καλλιθέα θεωρούν πιθανό να σκοτώθηκε από βολή ελεύθερου σκοπευτή. «Η σύγχυση μπορεί να έγινε με κάποιον Αλέξανδρο, επίσης Έλληνα που σκοτώθηκε την ίδια μέρα», είπε η πηγή. Ο Κοσσέ θάφτηκε στο Ντονμπάς και παρασημοφορήθηκε μετά θάνατον.
Απευθύναμε γραπτό ερώτημα στην πρεσβεία της Ρωσίας στην Αθήνα, ζητώντας στοιχεία για Έλληνες που πολεμούν σήμερα στο πλευρό των ρωσικών δυνάμεων στην Ουκρανία. Δεν υπήρξε έως σήμερα κάποια ανταπόκριση.
Η «Μέρα της Νίκης»
Κρατούσε τη φωτογραφία και τα παράσημα που είχε κερδίσει ο πατέρας του πολεμώντας με τον Κόκκινο Στρατό. Ήταν συγκινημένος και φορούσε ένα στρατιωτικό δίκοχο, πάνω στο οποίο ήταν καρφιτσωμένο το σφυροδρέπανο. «Ο πατέρας μου πολέμησε από την πρώτη ως την τελευταία μέρα του πολέμου. Έφτασε ως το Βερολίνο», είπε. Ο Γαβριήλ Βαχτανίδης ήταν μεταξύ των λιγοστών, περίπου 50-60 ανθρώπων, οι οποίοι γιόρτασαν στην Αθήνα, στις 9 Μαΐου, την «Ημέρα Νίκης», όπως ονομάζουν οι Ρώσοι την επέτειο της νίκης επί της ναζιστικής Γερμανίας, το 1945.
Ρωσόφωνοι Έλληνες με καταγωγή από την πρώην Σοβιετική Ένωση έκαναν κάθε χρόνο πορεία στο κέντρο της Αθήνας. Η εισβολή στην Ουκρανία, όμως, επισκίασε τη φετινή επέτειο. Ματαίωσαν την κεντρική εκδήλωση, υπό τον φόβο να προκληθούν επεισόδια, και απλώς κατέθεσαν στεφάνια στο μνημείο του σοβιετικού στρατιώτη στην Καλλιθέα, λίγα χιλιόμετρα από το κέντρο της πρωτεύουσας. Τραγούδησαν την «Κατιούσα» και αποχώρησαν χωρίς να σημειωθεί κάποια ένταση.
Συνάντησα ξανά στη συγκέντρωση τον Παναγιώτη Ξανθόπουλο. Είχε καρφιτσωμένη στο στήθος τη μαύρη-πορτοκαλί κορδελίτσα του Αγίου Γεωργίου και κρατούσε δύο φωτογραφίες συγγενών του που είχαν πολεμήσει με τον Κόκκινο Στρατό. «Αυτοί ήταν Έλληνες, ο ένας ήταν ο παππούς μου», είπε. «Ο άλλος ήταν ο μεγαλύτερος ήρωας της Σοβιετικής Ένωσης».