Τα θέματα περιλάμβαναν την ανάπτυξη μοντέλων, το «υγρό περιεχόμενο» και την ευρωπαϊκή κυριαρχία στην τεχνολογία.
Αυτό το άρθρο δημοσιεύθηκε αρχικά στις 1/5/2025 από το Nieman Lab και αναδημοσιεύεται από το iMEdD με άδεια Creative Commons. Διαβάστε το αρχικό άρθρο εδώ.
Κάνοντας το επόμενο βήμα
Το iMEdD ξεκινά μια νέα φιλόδοξη πρωτοβουλία: ένα παγκόσμιο, μη κερδοσκοπικό, video-first newsroom, που θα απασχολεί νέους δημοσιογράφους από την Ελλάδα και όλο τον κόσμο.
ΚΟΠΕΓΧΑΓΗ, Δανία — Την περασμένη εβδομάδα, δημοσιογράφοι, επικεφαλείς τμημάτων περιεχομένου, product managers και στρατηγικοί σύμβουλοι Τεχνητής Νοημοσύνης συγκεντρώθηκαν στο πρώην τυπογραφείο της εφημερίδας Politiken, της μεγαλύτερης εφημερίδας της Δανίας. Ο χώρος ήταν ιδανικός για τη διεξαγωγή του τρίτου ετήσιου Nordic AI in Media Summit (NAMS), που συγκέντρωσε δημοσιογράφους από τη Νορβηγία, τη Σουηδία, τη Φινλανδία και άλλες ευρωπαϊκές χώρες, για ένα διήμερο συνέδριο στην Κοπεγχάγη.
Αντί να θρηνούν για το τέλος της εποχής των έντυπων εφημερίδων, οι παρευρισκόμενοι στην αίθουσα – τεχνολόγοι και φουτουριστές – ήταν άνθρωποι που καλωσορίζουν τις τεχνολογίες ΤΝ και επιδιώκουν ριζικές αλλαγές στον τρόπο λειτουργίας της ψηφιακής ειδησεογραφίας. Ερωτηθείς για το κατά πόσο η γενετική αναζήτηση (generative search) και η διαδικασία χρήσης της ΤΝ για την βελτιστοποίηση στον τρόπο λειτουργίας των μιντιακών επιχειρήσεων, θα οδηγήσουν στην κατάργηση του άρθρου, ο Gard Steiro, διευθυντής και CEO της VG, της πιο δημοφιλούς διαδικτυακής εφημερίδας στη Νορβηγία, απάντησε: «Νομίζω ότι έπρεπε να το έχουμε καταργήσει χρόνια πριν».
Όπως επεσήμανε ο Steiro — και άλλοι ομιλητές στο συνέδριο — οι μικρές, σταδιακές αλλαγές στη μορφή του άρθρου και στον τρόπο διάδοσης των ειδήσεων δεν είναι αρκετές ώστε να εξασφαλιστεί η επιβίωση των ΜΜΕ στην εποχή της ΤΝ. Ο Steiro ενθάρρυνε τους παρευρισκόμενους να προχωρήσουν άμεσα σε ριζικές αλλαγές, απευθυνόμενοι σε μια νέα γενιά αναγνωστών: «Το άρθρο θα πεθάνει – και ορθώς – αλλά το storytelling θα παραμείνει».
Τέτοιου είδους τολμηρές δηλώσεις κυριάρχησαν στο συνέδριο NAMS, με ομιλητές όπως η Aimee Rinehart, διευθύντρια προϊόντων για τη στρατηγική ΤΝ στο Associated Press, να επισημαίνουν ότι τα σκανδιναβικά Μέσα βρίσκονται «δύο με τρία χρόνια μπροστά» από τους Αμερικανικά στην υιοθέτηση και αξιοποίηση της τεχνητής νοημοσύνης.
Κατά τη διάρκεια του διημέρου, εκπρόσωποι από μερικούς εκ των μεγαλύτερων εκδοτικών οργανισμών στην περιοχή παρουσίασαν παραδείγματα εφαρμογής της ΤΝ στις αίθουσες σύνταξης. Παράλληλα, ομιλητές και στρατηγικοί σύμβουλοι ΤΝ ανέλυσαν επίκαιρα θέματα όπως οι ΑΙ agents, το λεγόμενο «υγρό περιεχόμενο» (liquid content) και η ευρωπαϊκή τεχνολογική κυριαρχία. Ακολουθούν μερικά από τα βασικότερα σημεία.
Πώς να φτιάξετε το δικό σας μοντέλο
Τηλεοπτικά δίκτυα ειδήσεων στη Σουηδία εκπαιδεύουν δικά τους μοντέλα αναγνώρισης φωνής ώστε να ανταγωνιστούν την OpenAI. Το εγχείρημα παρουσίασαν η Mikaela Åstrand, μηχανικός μηχανικής μάθησης στη δημόσια τηλεόραση της Σουηδίας (SVT), και η Leonora Vesterbacka, επιστήμονας δεδομένων στο KBLab, το ψηφιακό τμήμα ανθρωπιστικών επιστημών της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Σουηδίας.
Η SVT πειραματίζεται εδώ και καιρό με την πλήρως αυτοματοποιημένη παραγωγή υποτίτλων σε πραγματικό χρόνο (live captioning) για τις εκπομπές της, όμως το σύστημα παρουσίαζε συχνά λάθη, προκαλώντας δυσαρέσκεια στο κοινό. Αρχικά, η SVT εξέτασε τη χρήση του Whisper της OpenAI — ενός πολύγλωσσου μοντέλου μετατροπής ομιλίας σε κείμενο (speech-to-text model) που κυκλοφόρησε το 2022. Ωστόσο, λιγότερο από 0,5% των δεδομένων εκπαίδευσης του Whisper — μόλις 2.119 ώρες — αφορούν τη σουηδική γλώσσα.
Το 2023, η SVT συνεργάστηκε με το KBLab για την ανάπτυξη ενός εναλλακτικού μοντέλου αναγνώρισης ομιλίας, ειδικά προσαρμοσμένου στα σουηδικά. Η SVT παρείχε αρχειακό υλικό από εκατομμύρια ώρες οπτικοακουστικών εκπομπών που είχαν μεταδοθεί σε βάθος δεκαετιών, ενώ το KBLab εξασφάλισε πρόσβαση σε 23.000 ώρες ηχογραφήσεων από τις συνεδριάσεις του σουηδικού Κοινοβουλίου. Τα δεδομένα αυτά, σε συνδυασμό με άλλα, χρησιμοποιήθηκαν για την εκπαίδευση ενός νέου μοντέλου με την ονομασία KB-Whisper.
Σε ορισμένες δοκιμές, το KB-Whisper παρουσίασε έως και 47% μεγαλύτερη ακρίβεια από το αρχικό αμερικανικό μοντέλο Whisper. Τη μεγαλύτερη βελτίωση εμφάνισε η έκδοση “tiny” του KB-Whisper, η οποία έχει πολύ χαμηλές απαιτήσεις σε υπολογιστική ισχύ και μπορεί να λειτουργήσει ακόμα και σε απλά smartphones.
Το KB-Whisper χρησιμοποιείται ήδη από την SVT για την παραγωγή αυτόματων υποτίτλων στις εκπομπές της, ενώ φιλοξενείται και στην πλατφόρμα Hugging Face, όπου είναι διαθέσιμο σε προγραμματιστές και δημοσιογραφικές ομάδες στη Σουηδία.
Απευθυνόμενη σε όσους διστάζουν να ξεκινήσουν την εκπαίδευση μοντέλων, η Åstrand τους συμβούλεψε να αναζητήσουν συνεργάτες εκτός της δικής τους αίθουσας σύνταξης: «Μπορεί να μην διαθέτετε τους απαραίτητους υπολογιστικούς πόρους, την τεχνογνωσία ή την εμπειρία, αλλά υπάρχουν άλλοι που τα διαθέτουν — κι εσείς έχετε τα δεδομένα».
Μπορεί η τεχνητή νοημοσύνη να αποκτήσει δημοσιογραφικό ένστικτο;
Η ανταλλαγή γνώσης και η συνεργασία ήταν κυρίαρχα θέματα καθ’ όλη τη διάρκεια του συνεδρίου, με αρκετές παρουσιάσεις να επικεντρώνονται σε εργαλεία ΤΝ για την ανίχνευση θεμάτων. Ένα από αυτά ήταν το DJINN, ένα εργαλείο που αναπτύχθηκε στο εργαστήριο τεχνητής νοημοσύνης της εφημερίδας iTromsø, η οποία εκδίδεται στη βόρεια Νορβηγία.
Η ομάδα πίσω από το DJINN δημιούργησε λογισμικά εξαγωγής δεδομένων (scrapers) και API, που αντλούν πληροφορίες από τα δημοτικά αρχεία της Tromsø. Το DJINN χρησιμοποιεί επεξεργασία φυσικής γλώσσας για την αξιολόγηση χιλιάδων PDF κάθε μήνα, την εκτίμηση της ειδησεογραφική αξίας κάθε εγγράφου και την παραγωγή σύντομων περιλήψεων για τους δημοσιογράφους. Το στοιχείο που ενισχύει την αποτελεσματικότητά του είναι η χρήση εποπτευόμενης μηχανικής μάθησης (supervised machine learning), στα πλαίσια της οποίας οι δημοσιογράφοι καλούνται να αξιολογήσουν τα έγγραφα που επισημαίνει το εργαλείο, επιλέγοντας “thumbs up” ή “thumbs down”, ανάλογα με το αν τα θεωρούν είδηση ή όχι. Η ερώτηση (prompt) που τίθεται είναι απλή: «Αποτελεί αυτό είδηση ή όχι;» Οι απαντήσεις τους τροφοδοτούν το σύστημα, το οποίο βελτιώνεται διαρκώς και μαθαίνει να εντοπίζει πιο εύστοχα τις ειδήσεις.
Ο Rune Ytreberg, επικεφαλής του AI lab της iTromsø, εξηγεί ότι το σύστημα εκπαιδεύεται ώστε να προσομοιάζει το «ένστικτο» των ερευνητών δημοσιογράφων.
Το εργαλείο έχει προσφέρει σημαντικές πληροφορίες, όχι μόνο για άρθρα που δημοσιεύτηκαν από την iTromsø. Η εφημερίδα Stavanger Aftenblad, μια άλλη ημερήσια εφημερίδα της Νορβηγίας, απέκτησε άδεια χρήσης του DJINN και, χάρη στο εργαλείο, αποκάλυψε την υπόθεση ενός παλιού νοσοκομείου που είχε μετατραπεί παράνομα σε συγκρότημα διαμερισμάτων.
Από τότε, το DJINN έχει συμβάλει καθοριστικά σε μια σειρά από ρεπορτάζ της Stavanger Aftenblad για τη βιομηχανία με πλωτές σάουνες στη Νορβηγία, οι οποίες στήνονται παράνομα σε προστατευμένα φιόρδ και κόλπους της χώρας, οδηγώντας σε σωρεία καταγγελιών από πολίτες στην αστυνομία.
Η Elin Stueland, επικεφαλής ΤΝ στην Stavanger Aftenblad, ηγείται της συνεργασίας με την iTromsø. Όπως είπε, ένας από τους πιο αποτελεσματικούς τρόπους να πείσεις ακόμη και τους πιο επιφυλακτικούς δημοσιογράφους να υιοθετήσουν την τεχνητή νοημοσύνη είναι τα εργαλεία αναζήτησης θεμάτων. «Μπορείς να κάνεις κάθε δημοσιογράφο χαρούμενο, αν τον βοηθήσεις να κερδίσει στην κούρσα των ειδήσεων», σημείωσε.
Το μεγάλο ερώτημα για τις πλατφόρμες στην Ευρώπη
Από τα σχόλια που ακούστηκαν στη σκηνή και εκτός αυτής είναι σαφές ότι το ένστικτο των σκανδιναβικών συντακτικών ομάδων για συνεργασία και εξερεύνηση εγχώριων εργαλείων οφείλεται, εν μέρει, στον φόβο της υπερβολικής εξάρτησης από τις αμερικανικές τεχνολογικές εταιρείες.
Κατά τη διάρκεια του συνεδρίου, έγιναν αναφορές στην κυβέρνηση Trump και στο γεγονός ότι οι διευθύνοντες σύμβουλοι μεγάλων εταιρειών ΤΝ όπως η OpenAI, η Microsoft και η Meta έχουν αναπτύξει στενές σχέσεις με τη νέα κυβέρνηση. Στη Δανία, συγκεκριμένα, οι γεωπολιτικές εντάσεις με τις ΗΠΑ παραμένουν σε υψηλά επίπεδα από τότε που ο Trump δήλωσε την πρόθεσή του να καταλάβει τον έλεγχο της Γροιλανδίας, η οποία αποτελεί αυτόνομη περιοχή του Βασιλείου της Δανίας.
Ο Rasmus Kleis Nielsen, πρώην διευθυντής του Ινστιτούτου Reuters για τη Μελέτη της Δημοσιογραφίας και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης, έθιξε τα ζητήματα αυτά στην καταληκτική του ομιλία στο συνέδριο.
Ο Nielsen περιέγραψε το δύσκολο έργο που απαιτείται για την ανάπτυξη βιώσιμων, μεγάλων τεχνολογικών πλατφόρμων ευρωπαϊκής ιδιοκτησίας, και παρουσίασε στην πράξη πόσο απαιτητικά σε πόρους θα είναι αυτά τα εγχειρήματα, ειδικά αν εμπλακεί ο δημόσιος τομέας στην ανάπτυξή τους. Επίσης, εμφανίστηκε σκεπτικός ως προς το κατά πόσο θα ήταν πρόθυμοι οι χρήστες να μετακινηθούν σε εναλλακτικές, «μικρότερες» ευρωπαϊκές πλατφόρμες έναντι των μεγάλων, φέρνοντας ως παράδειγμα στοιχεία για τον μειωμένο αριθμό χρηστών του Mastodon.
«Μιλάμε για κάτι πολύ πιο περίπλοκο από το να ξεφορτωθείς το Tesla σου και να αγοράσεις ένα Renault», είπε ο Nielsen. Δίχως να προσφέρει λύσεις, ο Nielsen σκιαγράφησε τις πτυχές του «δύσκολου προβλήματος» της ευρωπαϊκής τεχνολογικής κυριαρχίας, το οποίο συνέκρινε με την κλιματική κρίση, την κατάρρευση του κράτους πρόνοιας και την περιφερειακή άμυνα.
Επισημαίνοντας το σημαντικό κόστος για την ανάπτυξη εναλλακτικών, έθεσε μια σειρά από ερωτήματα στο κοινό: «Πόσο σημαντική προτεραιότητα είναι αυτό για εσάς; Τι είστε διατεθειμένοι να κάνετε; Πόσα είστε διατεθειμένοι να πληρώσετε; Τι θα θυσιάσετε για αυτή την εναλλακτική;»
Μετάφραση: Ανατολή Σταυρουλοπούλου
