Στα διαχρονικά υψηλότερα επίπεδα, από το 1961 έως σήμερα, ανέρχονται οι παγκόσμιες τιμές τροφίμων το 2022, σύμφωνα με τον σχετικό δείκτη τιμών του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών. Όπως προκύπτει από την τελευταία μηνιαία έκθεση του Οργανισμού, που δημοσιεύθηκε στις 6 Μαΐου, ο γενικός δείκτης παγκόσμιων τιμών τροφίμων σημείωσε ελαφρά μείωση 0,8% τον Απρίλιο 2022 σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα αλλά αύξηση 30% σε σύγκριση με τον Απρίλιο 2021. Το ιστορικό υψηλό του έτους διαμορφώνεται σε μεγάλο βαθμό από τα στοιχεία του Μαρτίου 2022, οπότε ο γενικός δείκτης ανήλθε στις 159,7 μονάδες και σημείωσε 13,2% αύξηση σε σχέση με τον Φεβρουάριο 2022, πριν από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Αυτή είναι, μάλιστα, η μεγαλύτερη μηνιαία μεταβολή που έχει σημειωθεί τα τελευταία τρία χρόνια. Σε μια ενδεικτική σύγκριση, αύξηση της τάξης του 60% παρατηρείται στον πρόσφατο μηνιαίο γενικό δείκτη τιμών σε σχέση με τα επίπεδά του ακριβώς πριν από την πανδημία.
Οι προσφυγικές ροές από την Ουκρανία
Οι ροές των προσφύγων από την Ουκρανία προς τις γειτονικές ευρωπαϊκές χώρες, σε χάρτες και γραφήματα.
Τις 148,7 μονάδες φτάνει, ως στιγμής το 2022, ο γενικός δείκτης παγκόσμιων τιμών τροφίμων (Food Price Index), σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών (Food and Agriculture Organization of the United Nations, FAO) τα οποία δημοσιεύθηκαν την Παρασκευή 6 Μαΐου. Ιστορικό υψηλό σημειώνει, λοιπόν, το 2022 ο γενικός δείκτης, όπως φαίνεται μελετώντας τα σχετικά ετήσια στοιχεία που παρέχει ο FAO, από το 1961 και εφεξής, σχετικά με τις τιμές των πιο εμπορεύσιμων, βασικών ειδών διατροφής διεθνώς −τα δημητριακά, τα φυτικά έλαια, το κρέας, τα γαλακτοκομικά προϊόντα και τη ζάχαρη.
Προηγούμενα υψηλά στον γενικό δείκτη είχαν σημειωθεί το 2011 με 131,9 μονάδες, το 2021 με 125,7 μονάδες, το 2012 με 122,8 μονάδες, το 2013 με 120,1 μονάδες και το 2008 με 117,5 μονάδες. Τα εν λόγω στοιχεία αφορούν τον γενικό δείκτη ονομαστικής τιμής. Ωστόσο, λαμβάνοντας υπόψη τον γενικό δείκτη πραγματικής τιμής, όπως αυτός παρουσιάζεται από τον FAO, αποπληθωρισμένος με βάση τον δείκτη MuV της Παγκόσμιας Τράπεζας (World Bank Manufactures Unit Value Index), το 2022 φαίνεται να σημειώνεται ιστορικό υψηλό της τάξης των 145,5 μονάδων, με τα αμέσως προηγούμενα υψηλά να έχουν σημειωθεί στα μέσα της δεκαετίας του 1970 (το 1974 με 137,4 μονάδες και το 1975 με 131,4 μονάδες).
Σημειώνεται ότι το ιστορικό υψηλό του γενικού δείκτη το 2022 φαίνεται να διαμορφώνεται, σε μεγάλο βαθμό, από τα δεδομένα του Μαρτίου 2022. Ως και τον Φεβρουάριο 2022, ο ετήσιος γενικός δείκτης έφτανε τις 138,3 μονάδες σε ονομαστικές τιμές και τις 135,4 σε πραγματικές τιμές.
Μελετώντας τα ετήσια δεδομένα για την εξέλιξη του δείκτη ανά ομάδα προϊόντων, τα οποία παρέχει ο FAO από το 1990 και εφεξής, προκύπτει ότι τα φυτικά έλαια φαίνεται να επηρεάζουν την «εκτίναξη» του γενικού δείκτη: ο δείκτης ονομαστικών τιμών του FAO συγκεκριμένα για τα φυτικά έλαια φτάνει τις 219,3 μονάδες το 2022, παρουσιάζοντας αύξηση 33% σε σύγκριση με το 2021, οπότε είχε παρουσιάσει άνοδο 66% σε σχέση με το 2020. Σημαντική αύξηση παρατηρείται και στις διεθνείς τιμές των δημητριακών και των γαλακτοκομικών προϊόντων.
Εστιάζοντας στα μηνιαία δεδομένα του γενικού δείκτη ονομαστικής τιμής τα τελευταία τρία χρόνια, από τον Απρίλιο 2019 και έπειτα, η μεγαλύτερη αύξηση τιμών, σε μηνιαίο επίπεδο, παρατηρείται τον Μάρτιο 2022, οπότε ο γενικός δείκτης ονομαστικών τιμών τροφίμων του FAO διαμορφώθηκε στις 159,7 μονάδες σημειώνοντας αύξηση 13,2% σε σχέση με τον Φεβρουάριο 2022. Προγενέστερη αυξημένη μηνιαία μεταβολή του γενικού δείκτη παρατηρείται τον Μάιο 2021, με 5% αύξηση σε σύγκριση με τον Απρίλιο 2021.
Τον Απρίλιο 2022 ο γενικός δείκτης σημείωσε μείωση 0,8% σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα (Μάρτιος 2022). Είναι, όμως, αυξημένος κατά 30% σε σχέση με τον αντίστοιχο μήνα της προηγούμενης χρονιάς (Απρίλιος 2021), όπως φαίνεται και στην παρακάτω οπτικοποίηση.
Στον πίνακα που ακολουθεί, παρουσιάζεται ο γενικός δείκτης τιμών τροφίμων του FAO, σε μηνιαίο επίπεδο, από τον Απρίλιο 2022 έως πίσω τον Νοέμβριο 2019: όσο πιο σκούρο είναι το χρώμα του εκάστοτε μηνιαίου πεδίου, τόσο υψηλότερη είναι η τιμή του γενικού δείκτη τον αντίστοιχο μήνα. Παράλληλα, στον πίνακα απεικονίζεται η ποσοστιαία μεταβολή του γενικού δείκτη σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα και σε σύγκριση με τον αντίστοιχο μήνα του προηγούμενου έτους κάθε φορά.
Θα αντέξουν τα ευρωπαϊκά συστήματα ασύλου το κύμα προσφύγων από την Ουκρανία;
Ουκρανοί πρόσφυγες καταφθάνουν στην Ευρώπη την ώρα που στα κέντρα υποδοχής αιτούντων ασύλου συσσωρεύονται εκατοντάδες χιλιάδες αιτήσεις, με πολλές εξ αυτών να απορρίπτονται.
Ενδεικτικά συγκρίναμε τα πρόσφατα δεδομένα για τον γενικό δείκτη ονομαστικών τιμών τροφίμων του FAO με τα στοιχεία του Φεβρουαρίου 2020, πριν από την κήρυξη της COVID-19 ως πανδημία από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας: ενώ τον Φεβρουάριο 2022 διαπιστώνεται 42% αύξηση στον γενικό δείκτη σε σύγκριση με τον Φεβρουάριο 2020, τόσο τον Μάρτιο όσο και τον Απρίλιο 2022, δηλαδή μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, παρατηρείται αύξηση της τάξης του 60% στον γενικό δείκτη σε σχέση με τα τελευταία μηνιαία στοιχεία πριν από την πανδημία.
Σημειώνεται ότι ο Φεβρουάριος 2020 επιλέχθηκε τυχαία για την ενδεικτική σύγκριση του υφιστάμενου δείκτη παγκόσμιων τιμών με την προ κορωνοϊού εποχή. Η σύγκριση έγινε αφού προηγήθηκε έλεγχος των ιστορικών δεδομένων, από τον οποίο δεν διαπιστώθηκε εποχικότητα στην αύξηση ή τη μείωση του δείκτη −δεν παρατηρήθηκε, δηλαδή, αυξομείωση του δείκτη κάποιον συγκεκριμένο μήνα κάθε χρόνο.
Πληροφορίες για τη μεθοδολογία υπολογισμού του δείκτη τιμών του FAO
Ο δείκτης τιμών τροφίμων του FAO (FAO Food Price Index, FFPI) αποτελεί μέτρο της μηνιαίας μεταβολής των διεθνών τιμών ενός συνόλου τροφίμων. Πρόκειται για τον μέσο όρο πέντε επιμέρους δεικτών τιμών για ισάριθμες ομάδες βασικών διατροφικών προϊόντων-εμπορευμάτων, σταθμισμένων με τα μέσα μερίδια εξαγωγών τους κατά την τριετή περίοδο βάσης 2014-2016. Οι πέντε ομάδες τροφίμων που λαμβάνονται υπόψη είναι τα δημητριακά, τα φυτικά έλαια, η ζάχαρη, τα γαλακτοκομικά προϊόντα και το κρέας. Σε αντίθεση με άλλες ομάδες προϊόντων, οι περισσότερες τιμές που χρησιμοποιούνται για τον υπολογισμό του δείκτη τιμών κρέατος δεν είναι διαθέσιμες όταν υπολογίζεται και δημοσιεύεται ο δείκτης τιμών τροφίμων του FAO. Επομένως, όπως ενημερώνει ο ίδιος ο Οργανισμός, οι μονάδες του δείκτη τιμών κρέατος για τους πιο πρόσφατους μήνες προκύπτουν από ένα μείγμα προβλεπόμενων και παρατηρούμενων τιμών. Αυτό ενδέχεται, κατά καιρούς, να προκαλέσει σημαντικές αναθεωρήσεις των δεικτών του FAO. Αναλυτικές πληροφορίες για τα συγκεκριμένα αγαθά που λαμβάνονται υπόψη ανά ομάδα τροφίμων και για τη μεθοδολογία υπολογισμού του δείκτη είναι διαθέσιμες στην ιστοσελίδα του Οργανισμού και στο άρθρο «Revisions to the FAO Food Price Indices» που περιλαμβάνεται στην έκθεση «Food Outlook» που δημοσιεύθηκε τον Ιούνιο 2020.
Το θέμα είναι μέρος του Παρατηρητηρίου του iMEdD για την Ουκρανία, το οποίο μπορείτε να επισκεφθείτε εδώ.
