Eικονογράφηση: Ευγένιος Καλοφωλιάς
Στον κόσμο των μέσων ενημέρωσης, όπου η ζωή εξελίσσεται με γρήγορους ρυθμούς και συχνά οτιδήποτε επόμενο προσπερνά οποιοδήποτε προηγούμενο, οι δημοσιογράφοι σπάνια βρίσκουν τον χώρο και τον χρόνο να κάνουν μια παύση και να κοιτάξουν γύρω τους, στον ευρύτερο επαγγελματικό μικρόκοσμό τους. Παράδοξο, θα μου πείτε, εάν σκεφτεί κανείς πως σχεδόν όλοι, από καιρό σε καιρό, έχουμε, από τη μία, κατηγορήσει εαυτούς ή αλλήλους για αυτοαναφορικότητα και έχουμε, από την άλλη, αναρωτηθεί εάν ό,τι κάνουμε το βλέπει κανείς άλλος, εκτός από εμάς τους ίδιους και τους συναδέλφους.
Και όμως, το να κοιτάς πέρα από το δικό σου ρεπορτάζ ή αυτό που βγήκε από το διπλανό γραφείο δεν είναι αυτονόητο —πολλές φορές ούτε καν εφικτό. Η δημοσιογραφία, από την ιδανική της φύση φτιαγμένη να υπηρετεί το δημόσιο συμφέρον και να είναι παρούσα στα προβλήματα των άλλων, δεν έχει συχνά τη δυνατότητα να εστιάσει στα του οίκου της.
Η καλή δημοσιογραφία είναι απαραίτητη αλλά όχι αρκετή
Η καλή δημοσιογραφία είναι απαραίτητη αλλά όχι αρκετή, όταν ελέγχει θεσμούς σαθρούς, εξουσίες διαβρωμένες, οικονομικά συμφέροντα ή, εκατοντάδες φορές χειρότερα, αδίστακτες κυβερνήσεις με μεγατόνους πολεμικής ισχύος.
Να κάνεις δημοσιογραφία για τη δημοσιογραφία είναι, λοιπόν, μια ευκαιρία —για τους άλλους αλλά και για εσένα: σημαίνει να αναρωτιέσαι, να αναλογίζεσαι, να μαθαίνεις και να μεταδίδεις τη γνώση, να εμπνέεις και να εμπνέεσαι. Αυτό καθοδηγεί, άλλωστε, και τις επιλογές του περιεχομένου που παράγεται τελευταία από το iMEdD, το οποίο φιλοδοξεί να αναδείξει πρόσωπα, έρευνες, εργαλεία και μεθοδολογίες της δημοσιογραφίας που μπορεί να αποτελέσουν πηγή έμπνευσης και να φανούν χρήσιμα σε άλλους δημοσιογράφους.
Η ύλη που παράγεται από δημοσιογράφους για δημοσιογράφους είναι χρήσιμη και για τους μεν και για τους δε. Όπως το έθεσε η Λόρα Χάζαρντ Όουεν, αρχισυντάκτρια στο Nieman Lab, μιας από τις πιο επιδραστικές ιστοσελίδες για το παρόν και το μέλλον των μέσων ενημέρωσης, σε πρόσφατη συνέντευξή της στο iMEdD: «Η δημοσιογραφία είναι πραγματικά ένας τομέας που περιλαμβάνει τόσα πολλά διαφορετικά ζητήματα και διασταυρώνεται με τόσους διαφορετικούς τομείς —την πολιτική, την ελευθερία του λόγου, την τεχνητή νοημοσύνη, την εμπιστοσύνη στους θεσμούς. Αυτό την καθιστά έναν πολύ πλούσιο τομέα για δημοσιογραφική κάλυψη».
Εάν το καλοσκεφτούμε (με όλη μας την επαγγελματική μεροληψία), θα διαπιστώσουμε ότι ίσως για αυτόν ακριβώς τον λόγο τα διεθνούς βεληνεκούς δημοσιογραφικά συνέδρια είναι τα πιο ενδιαφέροντα —και ζωντανά— συνέδρια που μπορεί κανείς να παρακολουθήσει: στο φετινό Διεθνές Φόρουμ Δημοσιογραφίας του iMEdD στην Αθήνα είχα, για ακόμη μία χρονιά, την ευκαιρία να παρατηρήσω πώς οι συζητήσεις, οι παρουσιάσεις, οι ομιλίες και οι συναντήσεις μεταξύ δημοσιογράφων δημιουργούν ένα πολύτιμο πεδίο: αφενός, ζύμωσης ιδεών και δημοσιογραφικών πρακτικών και, αφετέρου, ενημέρωσης για όσα συμβαίνουν στις κοινωνίες του πλανήτη.
Ομοίως, λιγότερο από έναν μήνα αργότερα, παρακολουθώντας το επετειακό IPI World Congress & Media Innovation Festival στη Βιέννη, με εστίαση στην ελευθερία του Τύπου παγκοσμίως, η εμπειρία της δημοσιογραφικής συνεύρεσης πήρε νέες διαστάσεις. Ήταν μια υπενθύμιση ότι, πέρα από σύνορα και θεματικές, το να μιλάς για τη δημοσιογραφία (σου) με δημοσιογράφους είναι μια πράξη αλληλεγγύης και ενδυνάμωσης —κάτι που όλοι χρειαζόμαστε, κι ας έχει η περιβόητη «ανθεκτικότητα» διαφορετικό ειδικό βάρος για τον καθένα.
Είναι άλλο να απειλείται η ζωή σου, άλλο να δοκιμάζεται η ελευθεροτυπία και άλλο να διακυβεύεται η βιωσιμότητα της δουλειάς σου. Τα δεινά και οι λύσεις των άλλων, όμως, μας αφορούν όλους.
