Τους εκθέτεις ή τους αγνοείς; Ο Δημήτρης Ψαρράς και ο Λευτέρης Μπιντέλας μιλούν για την εκλογική άνοδο της ακροδεξιάς, τα χαρακτηριστικά αυτού του πολιτικού χώρου και τη δημοσιογραφική κάλυψη του φαινομένου.
Στις ελληνικές βουλευτικές εκλογές του Ιουνίου του 2023, τρία πολιτικά κόμματα συγγενή με τον χώρο της ακροδεξιάς εκλέχθηκαν στην ελληνική Βουλή. «Σπαρτιάτες», «Ελληνική Λύση» και «Νίκη» αθροιστικά συγκέντρωσαν, σύμφωνα με στοιχεία του Υπουργείου Εσωτερικών, περισσότερες από 650.000 ψήφους.
Η εκλογική επιτυχία αυτού του χώρου είναι μόνο ένα από θέματα που συζητήθηκαν κατά την διάρκεια του πάνελ με τίτλο «Πρέπει να μιλήσουμε για την ακροδεξιά, αλλά πώς;», το οποίο διεξήχθη στο πλαίσιο του Διεθνούς Φόρουμ Δημοσιογραφίας του iMEdD, από τις 28 έως τις 30 Σεπτεμβρίου του 2023 στην Αθήνα. Στο πάνελ, το οποίο συντονίστηκε από τους δημοσιογράφους Παναγιώτη Μένεγο και Κώστα Κουκουμάκα, συμμετείχαν οι δημοσιογράφοι Δημήτρης Ψαρράς, Λευτέρης Μπιντέλας, Flora Garamvolgyi και Antoine Malo.
Μετά το πέρας της συζήτησης, ο Δημήτρης Ψαρράς, δημοσιογράφος στην Εφημερίδα των Συντακτών, και ο Λευτέρης Μπιντέλας, Διευθυντής Σύνταξης στο Kathimerini.gr, μίλησαν στο iMEdD για την άνοδο της ακροδεξιάς στην Ελλάδα, τα χαρακτηριστικά αυτού του φαινομένου, και τη δημοσιογραφική κάλυψη του συγκεκριμένου χώρου.
Τα καλά νέα, τα κακά νέα και η λύση
Πώς μπορούν οι δημοσιογράφοι να αποφύγουν την παγίδα των καλών ειδήσεων, να αποτελέσουν μέρος της λύσης σε μια βιομηχανία που εστιάζει στα προβλήματα και να διαφοροποιήσουν το περιεχόμενό τους από τα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης; Η Juliette Gerbais μιλάει στο iMEdD για την Αποκριτική Δημοσιογραφία και την αναζήτηση απαντήσεων στις προκλήσεις του σήμερα.
Η εξέλιξη του ακροδεξιού χώρου
«Είναι γεγονός ότι σήμερα η ακροδεξιά εμφανίζεται με ορισμένες βασικές αλλαγές σε σχέση με την περίοδο της Χρυσής Αυγής», λέει ο Δημήτρης Ψαρράς, ο οποίος έχει γράψει σειρά άρθρων και βιβλίων σχετικά με τη Χρυσή Αυγή και την ακροδεξιά στην Ελλάδα. Η Χρυσή Αυγή παρουσιαζόταν με ένα ιεραρχικό και αυστηρά δομημένο μοντέλο γύρω από το πρόσωπο του αρχηγού της. «Εδώ έχουμε κάποια σχήματα τα οποία είναι λίγο πιο διάχυτα. Έχουν αναφορά σε έναν αρχηγό π.χ. στην περίπτωση των Σπαρτιατών ο Κασιδιάρης, αλλά οι ίδιοι, τα ίδια τα μέλη, τα στελέχη του κόμματος του Κασιδιάρη, είτε ως «Σπαρτιάτες» είτε ως «Έλληνες», είτε ως οποιαδήποτε άλλη οργάνωση στην πραγματικότητα είναι κομπάρσοι σε ένα μονοπρόσωπο σχήμα, οπότε αυτό δεν είναι έτοιμο ακόμα να μεταμορφωθεί σε ένα σχήμα όπως αυτό που είχε φτιάξει ο Μιχαλολιάκος με τον στενό του πυρήνα. Δεν το αποκλείω όμως καθόλου για το μέλλον», προσθέτει ο ίδιος.
Διαφορές ανάμεσα στη Χρυσή Αυγή και στα ακροδεξιά μορφώματα που είναι ενεργά σήμερα, εντοπίζει και ο Λευτέρης Μπιντέλας, τα αποκαλυπτικά ρεπορτάζ του οποίου έφεραν στην επιφάνεια το εγκληματικό πρόσωπο της Χρυσής Αυγής, τόσο πριν, όσο και μετά την δολοφονία του Παύλου Φύσσα, στις 18 Σεπτεμβρίου του 2013. Τονίζει ότι το φαινόμενο που εμφανίζεται σήμερα στην Ελλάδα κινείται στα πρότυπα της ευρωπαϊκής ακροδεξιάς, με έντονο αντιμεταναστευτικό, ρατσιστικό και κατά των μειονοτήτων λόγο και με σημαίνοντα τον ρόλο της θρησκείας, εμφανίζεται δηλαδή με μια «αναβάθμιση του τρίπτυχου Πατρίς-Θρησκεία-Οικογένεια», όπως χαρακτηριστικά αναφέρει. Σύμφωνα με τον Μπιντέλα, μια σημαντική ποιοτική διαφορά εντοπίζεται και στον τρόπο που αυτός ο λόγος εκδηλώνεται. «Σήμερα δεν έχουμε τάγματα εφόδου, να αλωνίζουν στους δρόμους, δεν έχουμε βίαιες εξάρσεις και επιθέσεις κατά αλλοδαπών, δεν έχει εκδηλωθεί δηλαδή αυτός ο λόγος σε πράξεις, παραμένει σε επίπεδο ρητορικής». Επίσης, παρατηρεί, ότι εκλογικά, παρόλο που τα ποσοστά παραμένουν σχεδόν ίδια, ο χώρος της ακροδεξιάς εμφανίστηκε κατακερματισμένος στις εκλογές του 2023, με τις ψήφους να μοιράζονται σε τρία κόμματα. Αντίθετα, η Χρυσή Αυγή είχε καταφέρει σε προηγούμενες εκλογικές αναμετρήσεις να εκφράσει ενιαία τον συγκεκριμένο χώρο.
Είναι γεγονός ότι σήμερα η ακροδεξιά εμφανίζεται με ορισμένες βασικές αλλαγές σε σχέση με την περίοδο της Χρυσής Αυγής
Δημήτρης Ψαρράς, Δημοσιογράφος
Βιώσιμη δημοσιογραφία: Πρακτικά βήματα για εξασφάλιση χρηματοδότησης
Στον σύγχρονο κόσμο η δημοσιογραφία είναι πιο απαραίτητη από ποτέ. Τι συμβαίνει, όμως, όταν οι δημοσιογράφοι και οι αίθουσες σύνταξης αντιμετωπίζουν προβλήματα χρηματοδότησης;
Η δημοσιογραφική κάλυψη του φαινομένου
Ο Δημήτρης Ψαρράς καλύπτει την ακροδεξιά από τις αρχές της δεκαετίας του 1980. Έγραφε και ερευνούσε τη Χρυσή Αυγή πολύ πριν γίνει γνωστή στο ευρύ κοινό, ταράζοντας τα νερά του πολιτικού σκηνικού, στις εκλογές του 2012, με την είσοδό της στο ελληνικό Κοινοβούλιο. Για τον ίδιο είναι σημαντικό οι δημοσιογράφοι να ερευνούν τα ακροδεξιά μορφώματα, ακόμα και όταν αυτά κινούνται στον εξωκοινοβουλευτικό χώρο. «Ένα μόρφωμα, όταν έχει δράση και δεν είναι απλά μια ομάδα ανθρώπων που μαζεύονται σε ένα υπόγειο και λένε τα δικά τους, ακόμα και πριν μπει στη Βουλή, οπωσδήποτε πρέπει να το ερευνούν οι δημοσιογράφοι», αναφέρει στο iMEdD, προσθέτοντας πως εάν το δημοκρατικό πολιτικό σύστημα άκουγε τις προειδοποιήσεις των δημοσιογράφων και κάποιων πολιτικών για τη Χρυσή Αυγή, ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του 1990, τότε το φαινόμενο θα είχε διαφορετική αντιμετώπιση και αποτελέσματα.
Χρέος μας είναι να μην ξυπνήσουμε μια ημέρα με μια ακόμη πολιτική δολοφονία
Λευτέρης Μπιντέλας, Διευθυντής Σύνταξης, Kathimerini.gr
Για τον Λευτέρη Μπιντέλα, είναι σημαντικό ο δημοσιογράφος που ερευνά την ακροδεξιά να είναι σίγουρος για τις πληροφορίες και να έχει επαληθεύσει τα στοιχεία του, ώστε να μην βρεθεί απολογούμενος ή/και να χρειαστεί να ανακαλέσει κομμάτια του ρεπορτάζ. Γιατί, αν συμβεί το τελευταίο, ελλοχεύει ο κίνδυνος να υπονομεύσει και τις μελλοντικές αποκαλύψεις του για το θέμα ή ακόμα και να δώσει καύσιμο στην ίδια την ακροδεξιά ρητορική και προπαγάνδα. «Πρέπει να κάνουμε μια προσεκτική επιλογή του τι, πότε και με ποιους δημοσιεύουμε, γιατί είναι εύκολο να πέσουμε σε μια παγίδα, η οποία θα υπονομεύσει και τα ρεπορτάζ που έχουμε κάνει και το μέσο στο οποίο εργαζόμαστε αλλά και μια συνολική προσπάθεια που μπορεί να γίνεται εκείνη την ώρα κατά μιας συγκεκριμένης προπαγάνδας», σημειώνει χαρακτηριστικά. Αναφορικά με τη στάση των δημοσιογράφων απέναντι στην προπαγάνδα και τα fake news της ακροδεξιάς, ο Μπιντέλας είναι ξεκάθαρος: «Όλη η παραπληροφόρηση που προέρχεται από αυτά τα κόμματα στοχεύει κάπου. Δουλειά μας είναι να βλέπουμε πού στοχεύει και να μην απαντούμε στα fake news αυτά καθ’ αυτά, αλλά να είμαστε ένα βήμα μπροστά από την προπαγάνδα του κάθε ακροδεξιού κόμματος».
Και οι δύο δημοσιογράφοι τόνισαν ότι χρειάζεται επαγρύπνηση των δημοσιογράφων αναφορικά με το ζήτημα της ακροδεξιάς, για να μην βρεθούμε αντιμέτωποι με επικίνδυνες καταστάσεις του πρόσφατου παρελθόντος. «Έχουμε κάποια φαινόμενα τα οποία δεν μπορούμε αυτή την στιγμή να τα συνδέσουμε με συγκεκριμένα σχήματα. Κάποιες βίαιες, ακόμα και εγκληματικές, ενέργειες που συμβαίνουν στις μεγάλες πόλεις, μπορεί να μην συνδέονται άμεσα, αλλά δεν αποκλείεται οι δράστες να έχουν ως έμπνευση τα υπάρχοντα κοινοβουλευτικά σχήματα», παρατηρεί ο Δημήτρης Ψαρράς, ενώ ο Λευτέρης Μπιντέλας καταλήγει: «Χρέος μας είναι να μην ξυπνήσουμε μια ημέρα με μια ακόμη πολιτική δολοφονία».
Δείτε παρακάτω το πάνελ με τίτλο «Πρέπει να μιλήσουμε για την ακροδεξιά, αλλά πώς;», στο οποίο συμμετείχαν οι δημοσιογράφοι Δημήτρης Ψαρράς και Λευτέρης Μπιντέλας, στο πλαίσιο του Διεθνούς Φόρουμ Δημοσιογραφίας του iMEdD:
