ΗΠΑ-Κίνα: Ο εμπορικός πόλεμος από τη σκοπιά των Κινέζων

«Οι εκφοβιστικές εμπορικές τακτικές των ΗΠΑ έχουν προκαλέσει αύξηση του κόστους για τις διεθνείς εταιρείες και μείωση της ανταγωνιστικότητάς τους, ενώ βλάπτουν και τα συμφέροντα των καταναλωτών», έγραψε το Xinhua Net, η πολύγλωσση έκδοση του κινεζικού πρακτορείου ειδήσεων, για τον εμπορικό πόλεμο μεταξύ Ουάσινγκτον και Πεκίνου.

Το τελευταίο επεισόδιο της σύγκρουσης, που ξεκίνησε το 2018, είναι η απόφαση της αμερικανικής κυβέρνησης να αυξήσει τους δασμούς σε προϊόντα όπως τα μικροτσιπ και κυρίως τα ηλεκτρικά οχήματα. «Είναι μια αρκετά συνηθισμένη διαπραγματευτική τακτική, σωστά; Πιέζεις, δείχνεις ότι μπορείς να προκαλέσεις πόνο, ώστε να κάνεις την άλλη πλευρά να υποχωρήσει», λέει στο iMEdD ο Δρ. Ιαν Τσονγκ, αναπληρωτής καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Εθνικό Πανεπιστήμιο της Σιγκαπούρης. Η πίεση, μεταξύ άλλων, μπορεί να γίνεται και γραπτώς.

«Εσείς χτυπάτε, εμείς αντέχουμε»

Τα κινέζικα ΜΜΕ μεταδίδουν ότι ο εμπορικός πόλεμος πλήττει κυρίως τις Ηνωμένες Πολιτείες και ότι οι αμερικανικές κυβερνήσεις δεν έχουν πετύχει, έως τώρα, όσα ήλπιζαν το 2018. «Ακόμη και αν κάποιος συμφωνεί με τη λογική του Τραμπ, η πολιτική του δεν λειτουργεί» έγραψε το Xinhua Net τον Μάρτιο του 2024 σε άρθρο-ανασκόπηση για την οικονομική διαμάχη των δύο χωρών.

Σε σχετικό άρθρο το κινεζικό ecns.cn ανέφερε τον Ιούνιο πως «παρά το γεγονός ότι αντιμετώπισαν “σημαντική κάμψη των επιδόσεων” πέρυσι, οι κινεζικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στις Ηνωμένες Πολιτείες αναμένουν αυξητικές τάσεις στα έσοδα μακροπρόθεσμα».

Τα κινέζικα ΜΜΕ αναδεικνύουν τις δυσκολίες της αμερικανικής Οικονομίας και παράλληλα παρουσιάζουν την ευημερία των αριθμών στη Λαϊκή Δημοκρατία, κι αυτό παρότι πρόσφατη έρευνα του Πανεπιστημίου του Στάνφορντ διαπιστώνει πως η δυνατότητα εξαγωγών και των δύο πλευρών έχει επηρεαστεί από τον εμπορικό πόλεμο.

«Η πλευρά της ΛΔΚ προσπαθεί να διοχετεύσει εμπιστοσύνη στην Οικονομία της για να προσελκύσει επενδυτές και εταίρους», λέει στο iMEdD ο Δρ. Τσονγκ. «Δεν έχει μιλήσει πραγματικά για την επιβράδυνση της ανάπτυξης. Προσπαθεί να κάνει πράγματα με τον τρόπο που προσπαθεί να μιλήσει για την Oικονομία της: με όρους ενός μεγάλου μέλλοντος και υποσχόμενη ότι έχει το δυναμικό που θα συνεχίσει την προηγούμενη πορεία της. Αλλά η ρητορική με τους αριθμούς δεν ταιριάζουν απαραίτητα».

Κίνα εναντίον του κόσμου

Σε αυτό το έντονο κλίμα αντιπαλότητας, ο Δρ. Τσονγκ εξηγεί πως η επίσημη αφήγηση της ΛΔΚ μεταφράζει τις κινήσεις των Αμερικανικών κυβερνήσεων ως μία ευρύτερη προσπάθεια να εμποδιστεί η οικονομική άνοδος της Κίνας. «Μερικές φορές (η ΛΔΚ) αναφέρεται σε ένα είδος πολιτισμικού ανταγωνισμού μεταξύ Δύσης και Ανατολής, όμως οι δύο όροι είναι πολύ ασαφείς και άμορφοι. Κάποιες φορές, δίνεται έμφαση στο γεγονός ότι η Αμερική και οι σύμμαχοι της είναι ηγεμονικοί, ενώ η ΛΔΚ είναι αντί-ηγεμονική».

Στις 4 Ιουλίου του 2024, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ανακοίνωσε την επιβολή δασμών στις εισαγωγές  φθηνών ηλεκτρικών αυτοκινήτων, χάλυβα και φθηνής ηλιακής και αιολικής τεχνολογίας, εμπλέκοντας την Ευρωπαϊκή Ένωση σε αυτήν τη χρόνια οικονομική διαμάχη. «Η Ευρώπη δεν θα διστάσει να πάρει δύσκολες αποφάσεις, τις οποίες κρίνει αναγκαίες, για την προστασία της Οικονομίας και της ασφάλειας της» δήλωσε η επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. 

Η παραπάνω κίνηση επιβεβαιώνει τα λόγια του Δρ. Τσονγκ. «Δεν είναι μόνο θέμα των ΗΠΑ. Αν δείτε και στην Ευρώπη ορισμένες δυναμικές είναι πολύ όμοιες.».

Τα κινεζικά μέσα ενημέρωσης ασκούν κριτική στους ευρωπαϊκούς δασμούς, δημοσιεύοντας άρθρα γνώμης που αντιτίθενται στις αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης και προβάλλοντας την κρατική άποψη σύμφωνα με τον οποία «η Κίνα ελπίζει ότι η ΕΕ […] θα αποφύγει μέτρα που θα μπορούσαν να βλάψουν την αμοιβαία επωφελή συνεργασία και την κοινή ανάπτυξη της αυτοκινητοβιομηχανίας στις δύο περιοχές».

Και την ίδια στιγμή, η ευρωπαϊκή πλευρά δεν παύει να αναπαράγει τη ρητορική των Ηνωμένων Πολιτειών. Στην ομιλία της, η φον ντερ Λάιεν αναφέρεται στον άδικό ανταγωνισμό που προβάλλει η Κίνα στο οικονομικό παιχνίδι, επιχείρημα στο οποίο οι αμερικανικές κυβερνήσεις έχουν στηρίξει την έναρξη του εμπορικού πολέμου.

Για την Κίνα, όμως, οι πρακτικές της κρατικής προστασίας είναι αυτονόητες: «Η ΛΔΚ υποστηρίζει ότι δεν ανήκει στην οικονομία της αγοράς και ότι δεν χρειάζεται να ανοίξει (τις εμπορικές της δραστηριότητες) με τον ίδιο τρόπο. Αυτοί έχουν μια προστατευμένη αγορά εδώ και πολύ καιρό» διευκρινίζει ο Δρ. Τσονγκ.

«Όλοι λένε πως οι άλλοι είναι αυτοί που δεν παίζουν δίκαια. Μα, έτσι ακριβώς λειτουργούν αυτά τα πράγματα. Το θέμα με το εμπόριο είναι ότι υπάρχουν νικητές και ηττημένοι και κανείς δεν θέλει να είναι ο ηττημένος».

Οι καλοί λογαριασμοί κάνουν τους καλούς φίλους

Το 2016, πριν ξεκινήσει ο εμπορικός πόλεμος, φαίνεται πως υπήρχε μια προσπάθεια για τη δημιουργία θετικού κλίματος μεταξύ των δύο πλευρών. Ανακοίνωση του Υπουργείου εξωτερικών της ΛΔΚ έκλεινε τότε με τη φράση: «Με το βλέμμα στο μέλλον, τα κοινά συμφέροντα Κίνας-ΗΠΑ δεν θα μειωθούν, αλλά θα αυξηθούν, και οι τομείς στους οποίους οι δύο χώρες πρέπει και μπορούν να συνεργαστούν δεν θα περιοριστούν αλλά θα διευρυνθούν. Ως εκ τούτου, οι δύο πλευρές θα πρέπει να σκεφτούν το “τι κάνει η απέναντι πλευρά” και να σκεφτούν περισσότερο το “τι μπορούμε να κάνουμε μαζί” για να μεγαλώσουμε την πίτα των κοινών συμφερόντων».

Είναι δύσκολο για έναν παρατηρητή να προσπεράσει την προϋπάρχουσα εμπορική σχέση μεταξύ των δύο χωρών και το πόσο αλληλένδετες στην πράξη είναι οι οικονομίες τους. «Οι δασμοί είναι πολύ υψηλοί και αυτό μείωσε το εμπορικό έλλειμμα μεταξύ των ΗΠΑ και της ΛΔΚ, αλλά οι δύο οικονομίες εξακολουθούν να συναλλάσσονται μεταξύ τους. Και εμπορεύονται επίσης έμμεσα. Κάποιο από το έμμεσο εμπόριο έχει αυξηθεί, καθώς τα πράγματα περνούν από τρίτες χώρες ή παράγονται σε τρίτες χώρες», σημειώνει ο Δρ. Τσονγκ.

Για την Κίνα, ο εμπορικός πόλεμος δεν αποτελεί κεντρικό θέμα των συζητήσεων όπως συμβαίνει στις Ηνωμένες Πολιτείες. Παρότι τα οικονομικά προβλήματα δεν απουσιάζουν από την κινεζική καθημερινότητα, σπάνια κατηγορούνται οι Ηνωμένες Πολιτείες, με εξαίρεση σε ορισμένους τομείς υψηλής Τεχνολογίας, οι οποίοι επηρεάζονται περισσότερο.

Όπως εξηγεί ο Δρ. Τσονγκ και αποδεικνύουν τα κινεζικά δημοσιεύματα, είναι σημαντικό για την κυβέρνηση στο Πεκίνο να διατηρεί την καλή της εικόνα –  τόσο προς τις άλλες χώρες όσο και προς τον κινεζικό λαό. Πρόκειται για μία προς τα έξω εικόνα στήριξης της δικαιοσύνης, των κανόνων και των θεσμών, κι επίσης της προσέγγισης του μεγαλείου του κινεζικού παρελθόντος.

«Ο εμπορικός πόλεμος είναι μια κατάσταση στην οποία ουσιαστικά όλοι βγαίνουν χαμένοι», σημειώνει ο Δρ. Τσονγκ. «Το ερώτημα είναι ποιος χάνει τα περισσότερα και υποχωρεί πρώτος. Αυτό είναι το νόημα του εμπορικού πολέμου – έχει να κάνει με το αν θα καταφέρεις να συνθηκολογήσει η άλλη πλευρά, επειδή είσαι εσύ αυτός που αντέχει περισσότερο κόστος».

Στο πλαίσιο της έρευνας για τον εμπορικό πόλεμο μέσα από τα μάτια των Κινέζων, το iMEdD προσπάθησε να επικοινωνήσει με πρώην συμβούλους και ακαδημαϊκούς στην Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας, χωρίς ωστόσο ανταπόκριση έως τη συγγραφή του κειμένου.

Διαβάστε όλα τα άρθρα και τις αναλύσεις του Φακέλου: “Ο Εμπορικός Πόλεμος ΗΠΑ-Κίνας” εδώ.