Η επιβίωση των Μέσων Ενημέρωσης, ο ρόλος των δημοσιογράφων στην εποχή της τεχνητής νοημοσύνης και η μάχη κατά της παραπληροφόρησης.
Μία συναρπαστική στιγμή για τη δημοσιογραφία
Ο Κωνσταντίνος Μουρλάς, Αναπλ. Καθηγητής ΕΜΜΕ – ΕΚΠΑ, γράφει για τη νέα εποχή στη δημοσιογραφία.
H επιστήμη της επικοινωνίας έχει αποκτήσει διαφορετικό χαρακτήρα τα τελευταία χρόνια. Οι ειδικοί στον τομέα των ΜΜΕ, είτε δημοσιογράφοι είτε πανεπιστημιακοί, καλούνται να παρακολουθούν την πρόοδο της τεχνολογίας και να προσαρμόζονται στις αλλαγές που επιφέρει. Την ίδια στιγμή, τεχνολογικοί κολοσσοί εμπλέκονται στη δημόσια σφαίρα και αναλαμβάνουν δημοσιογραφικές αποστολές, χωρίς να διαθέτουν αντίστοιχη εμπειρία, καθώς δημιουργήθηκαν για εμπορικούς κυρίως λόγους. Η σχέση μεταξύ ΜΜΕ και τεχνολογίας έχει φυσιολογικά εξελιχθεί σε πεδίο αυξανόμενου ενδιαφέροντος και ζυμώσεων, ενίοτε πολιτικών, όπως δείχνει η τρέχουσα συζήτηση στις Ηνωμένες Πολιτείες για τον αποκλεισμό του Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ από το twitter.
Η Ελλάδα δε διαθέτει τους απαραίτητους πόρους και τις υποδομές, ώστε να συμβάλει καταλυτικά στην παγκόσμια έρευνα πάνω στα νέα αυτά ζητήματα. Αυτό ισχύει κυρίως για το θέμα της τεχνολογίας, για παράδειγμα τον τρόπο με τον οποίο αναπτύσσεται η τεχνητή νοημοσύνη ή την μελλοντική αλληλεπίδραση της αυξημένης πραγματικότητας με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Παρόλα αυτά, η δυνατότητα πραγματοποίησης έρευνας, με σχετικά χαμηλό κόστος, η οποία μπορεί ίσως να οδηγήσει σε σημαντικά συμπεράσματα για το μέλλον του κλάδου της επικοινωνίας, είναι υπαρκτή.
Αυτή τη στιγμή, τρία σημαντικά ερωτήματα αναζητούν συγκεκριμένες απαντήσεις.
Το πρώτο ερώτημα σχετίζεται με την οικονομική επιβίωση των παραδοσιακών ΜΜΕ. Εδώ το βασικό ενδιαφέρον των επιχειρήσεων ΜΜΕ είναι, από τη μία πλευρά, να προσφέρουν ψηφιακό περιεχόμενο, το οποίο θα ικανοποιεί τις προσωπικές ανάγκες των αποδεκτών του περιεχομένου αυτού, και από την άλλη να δημιουργούν αλγορίθμους, που θα έχουν ως βάση τους τη δημοσιογραφική δεοντολογία και όχι τα επιχειρηματικά ενδιαφέροντα των εταιρειών τεχνολογίας.
Το δεύτερο ερώτημα αφορά με το μελλοντικό ρόλο των δημοσιογράφων. Τα εργαλεία της τεχνητής νοημοσύνης επιτρέπουν σε ηλεκτρονικές ιστοσελίδες να παράγουν ειδήσεις μηχανικά, χωρίς την ανθρώπινη συμμετοχή. Καθώς αυξάνεται ο αριθμός των δημοσιογράφων που χάνουν τη δουλειά τους διεθνώς, η ανησυχία μεγαλώνει. Το ζητούμενο είναι να επιτευχθεί μία ισορροπία ανάμεσα στις δυνατότητες που προσφέρουν οι νέες τεχνολογίες, για παράδειγμα η εξοικονόμηση χρόνου, και στην ενίσχυση της ποιοτικής και ερευνητικής δημοσιογραφίας.
Και το τρίτο ερώτημα συνδέεται με την πόλωση και την καταπολέμηση των παραπληροφόρησης. Η συστηματική μελέτη του διαθέσιμου υλικού από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, μπορεί να προσφέρει πολύτιμες πληροφορίες όχι μόνο για τις ομάδες εκείνες που είναι περισσότερο ευάλωτες αλλά και για αποτελεσματικούς τρόπους αντίδρασης. Κάποιες μελέτες στις Ηνωμένες Πολιτείες, για παράδειγμα, δείχνουν πως ο τοπικός Τύπος στη χώρα συνέβαλε, για να περιοριστεί ο αντίκτυπος της επιχειρηματολογίας Τραμπ περί απάτης στις εκλογές.
Η ψηφιακή εποχή, και τα νέα δεδομένα της εποχής του COVID-19, αξίζει να δώσουν το έναυσμα για μία ουσιαστική συζήτηση στην Ελλάδα για το μέλλον της επιστήμης της επικοινωνίας. Η σύνδεση των ΜΜΕ με την τεχνολογία, και της δημοσιογραφίας με την καινοτομία είναι δεδομένη αλλά όχι ερευνητικά αναπτυγμένη.
* Ερευνητής στο Begin-Sadat Centre for Strategic Studies (BESA) και το ΕΛΙΑΜΕΠ, Διευθυντής Σινοευρωπαϊκών προγραμμάτων στο Centre International de Formation Européenne (CIFE), Διδάσκων Διεθνών Σχεσεων στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης