Πώς μπορούν οι δημοσιογράφοι να χρησιμοποιήσουν δημιουργικά φορμά για να καταπολεμήσουν την παραπληροφόρηση της βιομηχανίας των τροφίμων; Ο Isaac Pollock, φοιτητής του Πανεπιστημίου της Πενσυλβάνια και δημοσιογράφος του Pop-Up Newsroom στο Διεθνές Φόρουμ Δημοσιογραφίας 2024 του iMEdD, αναδεικνύει τις βασικές ιδέες που παρουσιάστηκαν στο πάνελ, στο οποίο συμμετείχαν δημοσιογράφοι εξειδικευμένες σε έρευνες σχετικά με τα τρόφιμα.
Το περιεχόμενο που αφορά στο φαγητό (food content) κυριαρχεί στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, με περισσότερους από 860 εκατομμύρια χρήστες του Instagram να ασχολούνται καθημερινά με το θέμα. Όμως, πίσω από τις γυαλιστερές αναρτήσεις κρύβονται πολύ σοβαρά ζητήματα: το 9% του παγκόσμιου πληθυσμού υποσιτίζεται, τα ποσοστά παχυσαρκίας ανεβαίνουν, μόλις τέσσερις εταιρείες ελέγχουν σχεδόν το 70% της αγοράς τροφίμων και περίπου το ένα τρίτο των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου συνδέεται με την παραγωγή, την επεξεργασία, τη μεταφορά, την κατανάλωση και την απόρριψη τροφίμων.
Η Thin Lei Win, επικεφαλής δημοσιογράφος για τα συστήματα τροφίμων στο Lighthouse Reports και συντονίστρια του πάνελ «Ερευνητική δημοσιογραφία στα μέσα που προωθούν το φαγητό ως lifestyle» χρησιμοποίησε τα παραπάνω δεδομένα ως μια εισαγωγή στη συζήτηση που ακολούθησε στο Διεθνές Φόρουμ Δημοσιογραφίας 2024 του iMEdD στην Αθήνα, θέλοντας να καταδείξει τις τεράστιες ανισότητες που έχουν δημιουργηθεί.
Στη συζήτηση συμμετείχε η Miriam Wells, υπεύθυνη συντάκτρια για τον αντίκτυπο στο The Examination, η Tessa Pang, Impact Producer στο Lighthouse Reports και η Silvia Lazzaris, ανεξάρτητη δημοσιογράφος και συγγραφέας. Επικεντρώθηκαν στους τρόπους εκπαίδευσης του κοινού των ψυχαγωγικών μέσων που σχετίζονται με το φαγητό και την ευαισθητοποίησή του γύρω από τα προβλήματα που προκαλούν τα διατροφικά συστήματα και οι μεγάλοι γεωργικοί όμιλοι στο περιβάλλον και τη δημόσια υγεία.
Ερευνητική δημοσιογραφία στα μέσα που προωθούν το φαγητό ως lifestyle
Στο Διεθνές Δημοσιογραφικό Forum του iMEdD, οι Miriam Wells, Tessa Pang, Silvia Lazzaris και Thin Lei Win συζήτησαν για το πώς οι δημοσιογράφοι μπορούν να αναφέρουν αποτελεσματικά τι καταλήγει στο πιάτο μας και για τη σημασία του να είναι οι ιστορίες για τη βιομηχανία τροφίμων τόσο ελκυστικές όσο και το περιεχόμενο των διαμορφωτών τροφίμων. Ο μεταπτυχιακός φοιτητής Marco Postigo Storel από το Πανεπιστήμιο Columbia επέλεξε αποσπάσματα από αυτές τις συζητήσεις για το YouTube Shorts στο πλαίσιο του Pop-Up Newsroom του Forum.
Τα λόμπι της βιομηχανίας τροφίμων διαμορφώνουν τις επιλογές των καταναλωτών
Η Win ξεκίνησε τη συζήτηση ζητώντας από τις συμμετέχουσες στο πάνελ να μιλήσουν για τις έρευνές τους, οι οποίες έσκασαν τη “φούσκα” που έχουν δημιουργήσει οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής, βρίσκοντας μεγάλη απήχηση στο κοινό.
Η Pang πήρε πρώτη τον λόγο, παρουσιάζοντας την έρευνα του Lighthouse Reports το 2023 σχετικά με το λόμπι της βιομηχανίας κρέατος στην ΕΕ. «Η βιομηχανία του κρέατος άσκησε τρομακτικές πιέσεις για την κατάργηση των πολιτικών [που αφορουσαν την καλή διαβίωση των ζώων] [στην ΕΕ]», δήλωσε η Pang. Η έρευνα ήταν μια ευκαιρία να καταδειχθεί στους ανθρώπους που επιδιώκουν ηθικότερες καταναλωτικές συνήθειες ότι ορισμένες βιομηχανίες και λόμπι αντιτίθενται ενεργά στις προσπάθειές τους. Ταυτόχρονα, η έρευνα ήταν και ένας τρόπος να παρακινηθεί το κοινό ώστε να αναλάβει δράση εναντίον τους, δήλωσε η Pang. Για να προσεγγίσουν μάλιστα το νεανικό κοινό, συνεργάστηκαν με το Factanza, μια σελίδα κοινωνικής δικτύωσης με έδρα την Ιταλία. Δημιούργησαν μια ιστορία με τίτλο “Τι είναι τα λόμπι;” και χρησιμοποίησαν το φαγητό «ως μέσο εκπαίδευσης των ανθρώπων σχετικά με τις δομές και τις εξουσίες που λαμβάνουν αποφάσεις για τις πολιτικές τροφίμων και τα προϊόντα που μπορούμε να καταναλώσουμε», πρόσθεσε η Pang.
Στη συνέχεια, η Silvia Lazzaris μίλησε για μια έρευνα που πραγματοποίησε σχετικά με τη Διακήρυξη του Δουβλίνου, ένα έγγραφο το οποίο έχει υπογραφεί από 1.200 επιστήμονες και επιχείρησε να «υποβαθμίσει πολλά από τα επιστημονικά δεδομένα που εκθέτουν εδώ και πολλά χρόνια τα περιβαλλοντικά και υγειονομικά ζητήματα που σχετίζονται με την παραγωγή και την κατανάλωση κρέατος», είπε η Lazzaris. Συμπλήρωσε, επίσης, ότι παρόλο που η έκθεση παρουσιάστηκε ως ανεξάρτητη, «δημοσιεύθηκε σε επιστημονικό περιοδικό, που όμως ανήκε εξ ολοκλήρου στη βιομηχανία [κρέατος]».
Αμέσως μετά, η Miriam Wells ανέλυσε μια έρευνα σε δύο μέρη, που πραγματοποίησε το The Examination τον Απρίλιο του 2024, τμήμα της οποίας επικεντρώθηκε στη συνεργασία της βιομηχανίας τροφίμων με διαιτολόγους για την προώθηση προϊόντων μέσω συγκαλυμμένων διαφημίσεων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. «Εξετάσαμε συγκεκριμένα [τη βιομηχανία τροφίμων]… και στον τρόπο με τον οποίο ξεκίνησε μια πολυεπίπεδη εκστρατεία κατά της δίαιτας, διεξήγαγε έρευνα που αναδεικνύει τα οφέλη της φιλοσοφίας κατά της δίαιτας και την προώθησε σε εγγεγραμμένους διαιτολόγους σε συνέδριο», είπε.
Συνεργασία και λογοδοσία στη δημοσιογραφία για την κοινωνική αλλαγή
Στη συνέχεια, η Win ρώτησε τις Wells και Pang για τη σημασία της δημιουργίας συνασπισμών στο έργο τους και για τον τρόπο που προσεγγίζουν τους άτομα, που δεν ανήκουν στη βιομηχανία των μέσων ενημέρωσης.
Η Wells μίλησε για την εξέλιξη του ρόλου της, ως υπεύθυνη συντάκτρια για τον αντίκτυπο, λέγοντας ότι ο στόχος της είναι «η μεγιστοποίηση των αλλαγών που μπορεί να επιφέρει η δημοσιογραφία στον πραγματικό κόσμο και ο σχεδιασμός του δημοσιογραφικό έργου με σκέψη και στρατηγική… Αυτό σημαίνει ότι πριν αποφασίσεις το θέμα πάνω στο οποίο θα κάνεις ρεπορτάζ, πρέπει να ξέρεις πώς θα κάνεις το ρεπορτάζ, πώς θα το παραγάγεις, πώς θα αφηγηθείς την ιστορία και τι θα κάνεις με την ιστορία αφού τελειώσεις. Και οι συνεργασίες είναι το κλειδί σε όλα τα παραπάνω», είπε. «Η δημοσιογραφία είναι πραγματικά ένα πολύ σημαντικό κομμάτι του παζλ της κοινωνικής αλλαγής».
Η δημοσιογραφία είναι πραγματικά ένα πολύ σημαντικό κομμάτι του παζλ της κοινωνικής αλλαγής
Miriam Wells, Impact Editor στο The Examination
Η Pang συμφώνησε με τη Wells και πρόσθεσε: «Η προώθηση της εμπιστοσύνης και του σεβασμού με παράλληλη την κατανόηση των προτεραιοτήτων των διαφόρων κοινοτήτων είναι μια κρίσιμη πτυχή αυτής της διαδικασίας, η οποία απαιτεί απομάκρυνση από την παραδοσιακή δημοσιογραφική προσέγγιση που βλέπει τους ανθρώπους μόνο ως πηγές πληροφόρησης… Προσπαθούμε να σκεφτούμε λίγο πιο δημιουργικά [για το] ποιος θα μπορούσε να συμμετέχει σε αυτόν τον συνασπισμό ή σε αυτή την κοινότητα λογοδοσίας για τα τρόφιμα». Έδωσε επίσης έμφαση στη συνεργασία με σεφ, influencers και συγγραφείς που ασχολούνται με τη διατροφή και το φαγητό, με στόχο τον εντοπισμό των προκλήσεων που προκύπτουν στις συζητήσεις για τα συστημικά προβλήματα διατροφής και την εξεύρεση λύσεων.
Στη συνέχεια, η Win απευθύνθηκε στη Lazzaris για τον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιεί τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να μοιράζεται γεγονότα και επιστημονικά δεδομένα. Η Lazzaris, η οποία είναι εδώ και χρόνια καλύπτει το επιστημονικό ρεπορτάζ, υπογράμμισε ότι η διαφάνεια γύρω από τη διαδικασία και τις μεθόδους της μπορεί να ενισχύσει τη συμμετοχή του κοινού. «Δεν χρειάζεται η συναισθηματική αφήγηση. Μπορείς απλώς να μιλήσεις για το πώς κατέληξες σε ένα συμπέρασμα», είπε.
Εξισορρόπηση της δημοσιογραφίας τροφίμων και της εμπειρίας του κοινού
Ολοκληρώνοντας τη συζήτηση, η Win ρώτησε τις συμμετέχουσες του πάνελ πώς διαχειρίζονται τη σύγκλιση της δημοσιογραφίας τροφίμων και του περιεχομένου που προωθεί το φαγητό ως lifestyle με τρόπο που να σέβεται τον καταναλωτή – πώς επιλέγουν να μιλήσουν, με άλλα λόγια, για τα συστήματα τροφίμων, χωρίς να στερούν την απόλαυση από το κοινό του food content;
«Μέσα από το φαγητό βλέπεις που βρίσκεται η εξουσία» είπε η Lazzaris. «Μπορείς να εξηγήσεις συγκρούσεις και πολέμους, την άνοδο και την πτώση αυτοκρατοριών… Συν τοις άλλοις, φυσικά, όλοι τρώμε. Οπότε όλοι σχετιζόμαστε με κάποιο τρόπο με το φαγητό». Τόνισε, επίσης, την ανάγκη προσέγγισης του θέματος με αξιοπρέπεια και σεβασμό.
Η Pang μίλησε για τις δυσκολίες του συνδυασμού της εκπαίδευσης και της ψυχαγωγίας στην δουλειά της. «Αυτό που είναι σημαντικό είναι να εκπαιδεύσουμε τους ανθρώπους σχετικά με τα συστήματα που τους στερούν την πρόσβαση σε θρεπτικά και ποιοτικά τρόφιμα (…) Ιδανικά, ο στόχος θα ήταν αυτοί οι άνθρωποι που καταναλώνουν [food content] να παρακολουθήσουν το επόμενο βίντεο έχοντας αυτές τις πληροφορίες κατά νου ή ακόμα και να γράψουν κάποιο σχόλιο, ξεκινώντας μια συζήτηση», είπε, προσθέτοντας ότι οι δημοσιογράφοι πρέπει να σκεφτούν λίγο πιο δημιουργικούς τρόπους γεφύρωσης του χάσματος μεταξύ εκπαίδευσης και ψυχαγωγίας.
Καταλήγοντας, η Wells συμφώνησε με τις συνομιλήτριές της, τονίζοντας ότι το φαγητό είναι ένα προσωπικό ζήτημα για κάθε καταναλωτή και σημείωσε ότι, παρόλο που η εκπαίδευση είναι σημαντική, δεν μπορεί να αντισταθμίσει τον αντίκτυπο των «κανονισμών της διαφήμισης και της φορολογίας». Όπως είπε, η δημοσιογραφία έχει ανάγκη από «ένα μεγάλο κίνημα σχεδιασμού προϊόντων», αλλά και «περισσότερη δημιουργικότητα, καινοτομία και στρατηγική».
Δείτε ξανά τη συζήτηση:
Δείτε όλες τις ιστορίες του Pop-Up Newsroom 2024 εδώ.
