Μία συναρπαστική στιγμή για τη δημοσιογραφία

Διανύουμε μια συναρπαστική στιγμή για τη δημοσιογραφία. Η άνοδος των ψηφιακών μέσων, του διαδικτύου και της ηλεκτρονικής δημοσιογραφίας προτείνει νέες ευκαιρίες έρευνας, παρουσίασης και διανομής ειδήσεων. Η μεγαλύτερη ευκαιρία είναι η δημοσιογραφία που βασίζεται στην επιστήμη των δεδομένων και μπορεί να αντιμετωπίζει πηγές και τεράστια δεδομένα, δομημένα ή αδόμητα από τα οποία να προκύπτουν ενδιαφέρουσες ιστορίες.

Το μήνυμα ξεπερνά το μέσο αφού γίνεται πια εξατομικευμένο, αλλάζει και προσαρμόζεται ανάλογα με τις απαιτήσεις, τα ενδιαφέροντα και το προφίλ του αναγνώστη, θέτοντας νέους κανόνες στην πολιτική επικοινωνία, την ενημέρωση και διαμορφώνοντας ένα στοχευμένο μάρκετινγκ. Το ευφυές διαδίκτυο μαθαίνει τις συμπεριφορές των χρηστών του, τις καταγράφει, τις ταξινομεί και προσαρμόζει κατάλληλα το μήνυμά του προσδοκώντας  μεγαλύτερα αποτελέσματα και τη μέγιστη αποδοχή του περιεχομένου του από τον αναγνώστη.

Οι ίδιες αυτές ευφυείς τεχνικές της επιστήμης των δεδομένων μπορούν να αξιοποιηθούν στη νέα δημοσιογραφική πρακτική για να βρεθούν εμπειρικά σωστές ιστορίες από τα τεράστια ποσά των δεδομένων που συλλέγονται μέχρι τώρα από κάθε πτυχή της ψηφιακής μας παρουσίας. Οι επιστήμονες δεδομένων διαθέτουν μεν δεξιότητες στην επεξεργασία μεγάλων δεδομένων  αλλά από την άλλη πλευρά, οι δημοσιογράφοι είναι συνήθως σπουδαίοι αφηγητές και ταλαντούχοι ερευνητές που αναζητούν κρυμμένες συσχετίσεις στα δεδομένα αποκαλύπτοντας σπουδαίες ιστορίες. Έτσι, η σύγκλιση των δύο αυτών περιοχών αποτελεί ένα σπουδαίο και πολλά υποσχόμενο γνωστικό πεδίο από το οποίο οι νέοι δημοσιογράφοι με την κατάλληλη εκπαίδευση μπορούν να το κατακτήσουν, να επωφεληθούν από αυτό και να ειδικευθούν στην Δημοσιογραφία Δεδομένων έχοντας τις δεξιότητες και τα ταλέντα ενός επιστήμονα δεδομένων.

Έχοντας ως εφόδιο τις σπουδές μου στην επιστήμη της Πληροφορικής και διδάσκοντας τα τελευταία χρόνια στο Τμήμα Επικοινωνίας και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης του ΕΚΠΑ, αποφάσισα να γεφυρώσω το χάσμα μεταξύ αυτών των δύο κοινοτήτων και μέσω εξειδικευμένων μαθημάτων στο Τμήμα να φέρω τις γνώσεις των υπολογιστικών μεθόδων, της επεξεργασίας δεδομένων, των γλωσσών προγραμματισμού, της εξόρυξης πληροφορίας, της μηχανικής μάθησης και της τεχνητής νοημοσύνης στους νέους δημοσιογράφους ώστε να αποτελέσουν τη νέα γενιά των Δημοσιογράφων Δεδομένων. Στο πλαίσιο αυτό διδάσκω από το 2016 ένα προπτυχιακό μάθημα “Ανάλυση Δεδομένων στη Δημοσιογραφία” με εισαγωγικές έννοιες επεξεργασίας μεγάλων δεδομένων και υπολογιστικών τεχνικών μέσω της γλώσσας προγραμματισμού Python, ενώ συντονίζω την κατεύθυνση ειδίκευσης σε μεταπτυχιακό επίπεδο με τίτλο “Η Επιστήμη των Δεδομένων στη Δημοσιογραφία και την Επικοινωνία” από το ακαδ. έτος 2018-2019.

Πιστεύω ότι η σημερινή κατάσταση των μέσων ενημέρωσης μας δίνει την ευκαιρία να επιχειρήσουμε τέτοιες συνθέσεις, να σχηματίσουμε έναν κοινό πυρήνα προβλημάτων και ιδεών και να διασχίσουμε τις δύο υποπεριοχές δημιουργώντας νέες κατευθύνσεις στο χώρο της Δημοσιογραφίας.

Η διδασκαλία της επιστήμης των δεδομένων σε ένα πανεπιστημιακό τμήμα επικοινωνίας θεωρητικής κατεύθυνσης αποτελεί μια πρόκληση και για τα δύο συμμετέχοντα μέρη, φοιτητές και καθηγητές. Ήρθε η στιγμή ως διδάσκοντες να αντιληφθούμε πως οι μαθησιακοί στόχοι δεν περιλαμβάνουν αποκλειστικά και μόνο την αλγοριθμική επίλυση πολύπλοκων προβλημάτων, αλλά την εξοικείωση και την πρακτική εξάσκηση των νέων δημοσιογράφων με μια νέα μεθοδολογία έρευνας. Με την νέα αυτή μεθοδολογία,  που τεράστια σε όγκο δεδομένα μπορούν να συλλεχθούν, να επεξεργαστούν και να συσχετιστούν με αυτόματο τρόπο, αξιοποιώντας ακόμα και μεθόδους τεχνητής νοημοσύνης, η νέα γενιά δημοσιογράφων δεν θα παρακολουθεί απλά την εξέλιξη της ψηφιακής τεχνολογίας αλλά θα μπορεί να την αξιοποιεί και να τη διαμορφώνει γνωρίζοντας τους κανόνες και τις αλγοριθμικές προσεγγίσεις της ψηφιακής επικοινωνίας.

*Αναπλ. Καθηγητής ΕΜΜΕ – ΕΚΠΑ