Πώς φτιάξαμε την εφαρμογή για την εξέλιξη της πανδημίας

Η διαδικτυακή εφαρμογή «COVID-19: Η εξάπλωση της νόσου στην Ελλάδα και στον κόσμο» δημιουργήθηκε και συντηρείται από το iMEdD Lab. Σκοπός είναι η διευκόλυνση του έργου της δημοσιογραφικής κοινότητας και η ενημέρωση κάθε ενδιαφερόμενου για την πορεία της πανδημίας στην Ελλάδα και ανά τον πλανήτη. 

Η εφαρμογή αρχικά δημοσιεύθηκε στις 16 Μαρτίου 2020 και έκτοτε μένει διαρκώς ενημερωμένη με τα πιο πρόσφατα γνωστά στοιχεία κάθε φορά. Από την πρώτη δημοσίευσή της έως τον περασμένο Νοέμβριο, είχε ανανεωθεί αρκετές φορές, με σειρά νέων δυνατοτήτων και αναλύσεων. Ο ριζικός επανασχεδιασμός της εφαρμογής παρουσιάστηκε στις 2 Δεκεμβρίου 2020, όταν δημοσιεύθηκε η δεύτερη, τρέχουσα, έκδοσή της. 

Στην εφαρμογή παρουσιάζονται η γεωγραφική κατανομή των καταγεγραμμένων, επιβεβαιωμένων κρουσμάτων στη χώρα μας και παγκοσμίως, οι απώλειες από τη νόσο ανά χώρα στον παγκόσμιο χάρτη, όπως και σειρά στατιστικών αναλύσεων σχετικά με την πορεία των επιδημιολογικών δεδομένων στην Ελλάδα και στον κόσμο, ανά χώρα.

• Embed
  <iframe src="https://lab.imedd.org/covid19/iframe/map-view?lang=el&mapLevel=greece&period=1&mapKey=cases" height="500" width="100%" allow="fullscreen"></iframe>Αντιγραφή

Οι πηγές των δεδομένων

Όλα τα επιδημιολογικά δεδομένα για την Ελλάδα βασίζονται σε επίσημα στοιχεία τα οποία ανακοινώνονται από τους αρμόδιους φορείς. Από τις 26 Φεβρουαρίου 2020, όποτε καταγράφηκε το πρώτο κρούσμα κορονοϊού στη χώρα, και εφεξής, το iMEdD Lab συγκεντρώνει, σε πραγματικό χρόνο, τα επισήμως παρεχόμενα στοιχεία από πολλαπλά σημεία διανομής και τα διατηρεί σε σύνολα δεδομένων (datasets), τα οποία είναι ανοιχτά και ελεύθερα διαθέσιμα στο σχετικό αποθετήριο, στον λογαριασμό του iMEdD Lab στο GitHub.

Συγκεκριμένα, τα σύνολα δεδομένων που έχει συγκροτήσει το iMEdD Lab και τα οποία τροφοδοτούν όλες τις αναλύσεις μας σχετικά με τα κρούσματα, τους διασωληνωμένους και αναρρώσαντες ασθενείς, τον συνολικό αριθμό θανάτων και τα τεστ που διεξάγονται στην Ελλάδα, είναι σύνθεση στοιχείων που δημοσιοποιούνται μέσω: 

• των ημερήσιων εκθέσεων επιδημιολογικής επιτήρησης, τις οποίες δημοσιεύει ο ΕΟΔΥ σε αρχεία PDF
• λοιπών ημερήσιων ανακοινώσεων του Οργανισμού και άτυπων ενημερώσεων που αποστέλλονται μέσω e-mail από τον ΕΟΔΥ προς τον Τύπο
• των πρακτικών της ενημέρωσης διαπιστευμένων συντακτών του Υπουργείου Υγείας
• άτυπων ενημερώσεων που αποστέλλονται μέσω e-mail από το Υπουργείο Υγείας προς τον Τύπο
• των ενημερώσεων που έχουν διανεμηθεί, σε αρχεία PDF (ενδεικτικά), από τη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας
• της πλατφόρμας covid19.gov.gr

Σημαντική εξαίρεση από τα παραπάνω αποτελεί η γεωγραφική κατανομή των θανάτων: οι αρμόδιοι φορείς δεν έχουν, ποτέ ως τώρα, ανακοινώσει επίσημα σχετικά στοιχεία. Για τον λόγο αυτό, τα εν λόγω δεδομένα, που τηρούνται στα αρχειοθετημένα dataset του iMEdD Lab και τα οποία παρουσιάζονταν στην πρώτη έκδοση της εφαρμογής, αποτελούν σύνθεση διασταυρωμένων πληροφοριών οι οποίες έχουν δημοσιευθεί στον ελληνικό Τύπο. Τα εν λόγω στοιχεία εκτείνονται χρονικά από την αρχή της πανδημίας στη χώρα μας ως τα μέσα Νοεμβρίου 2020. Έκτοτε, η σχετική πληροφόρηση εκλείπει και, επομένως, η γεωγραφική κατανομή των θανάτων ανά την Ελλάδα δεν παρουσιάζεται στη δεύτερη έκδοση της εφαρμογής και τα εν λόγω dataset δεν ανανεώνονται (βλ. και ενότητα «Περιορισμοί στις αναλύσεις»). 

Το iMEdD Lab συλλέγει όλες τις παραπάνω πρωτογενείς πληροφορίες, εξάγει τα δεδομένα από κάθε μορφή διανομής τους (αρχεία PDF, αρχεία .doc, σώμα κειμένου σε e-mail και σε .html) και τα μετατρέπει σε δομημένα σύνολα δεδομένων. 

Πηγή των δεδομένων σχετικά με τον εμβολιασμό για COVID-19 στην Ελλάδα είναι το data.gov.gr, που ενημερώνει τα στοιχεία καθημερινά και το οποίο διαθέτει τα σχετικά δεδομένα μέσω API. Μεταξύ άλλων, το data.gov.gr παρέχει στοιχεία για τον ημερήσιο αριθμό νέων εμβολιασμών (API key: daytotal), τον αθροιστικό αριθμό εμβολιασμών που έχουν γίνει (ΑPI key: totalvaccinations) και τον αθροιστικό αριθμό ατόμων τα οποία έχουν εμβολιαστεί με τουλάχιστον μία δόση (API key: totaldistinctpersons), ανά ημέρα και ανά περιφερειακή ενότητα, από τις 28 Δεκεμβρίου και εφεξής. Δυστυχώς, ως στιγμής, στο data.gov.gr, δεν διατίθεται «documentation» σχετικά με το API. Ωστόσο, τα εν λόγω επίσημα πεδία (API keys) είναι εκείνα που χρησιμοποιούνται από το iMEdD Lab για τις σχετικές αναλύσεις που παρουσιάζονται στην εφαρμογή.

Η πηγή των ιστορικών διεθνών δεδομένων, είναι το αποθετήριο του Johns Hopkins University στο GitHub. Στο συγκεκριμένο αποθετήριο, το αμερικανικό Πανεπιστήμιο διαθέτει για εκπαιδευτικούς και ερευνητικούς σκοπούς τα δεδομένα που έχουν συλλεχθεί από την ερευνητική ομάδα του. Η συγκεκριμένη βάση δεδομένων ενημερώνεται μία φορά την ημέρα, όπως και οι αντίστοιχες οπτικοποιήσεις στην εφαρμογή του iMEdD Lab. Τα εν λόγω δεδομένα αναπαρίστανται στον παγκόσμιο χάρτη, όπως και σε όλα τα γραφήματα τα οποία παρουσιάζονται στην ενότητα «Αναλύσεις για τον Κόσμο». Περισσότερες πληροφορίες για την αντίστοιχη διαδικτυακή εφαρμογή του Johns Hopkins University, η οποία αρχικά δημοσιεύθηκε στις 22 Ιανουαρίου 2020, για την ανάπτυξή της και για τα δεδομένα που εκείνη χρησιμοποιεί μπορείτε να διαβάσετε εδώ.

Έλεγχος και επεξεργασία δεδομένων 

Στο πλαίσιο της εργασίας για τη σύνθεση και την ημερήσια ανανέωση των συνόλων δεδομένων με τα επιδημιολογικά στοιχεία για την Ελλάδα, χρειάζεται συστηματικός έλεγχος και τακτική επεξεργασία των δεδομένων. Ενδεικτικά, αναφέρονται παρακάτω μερικά παραδείγματα χαρακτηριστικών περιπτώσεων: 

• Κατά την ανακοίνωση των νέων ημερήσιων κρουσμάτων, ο ΕΟΔΥ συχνά προβαίνει σε διορθώσεις δεδομένων, τα οποία έχουν δημοσιευθεί προηγούμενες ημέρες, χωρίς να εξειδικεύει ποιες είναι οι ημερομηνίες για τις οποίες εντοπίστηκε ανάγκη διόρθωσης δεδομένων. Κατά συνέπεια, αυτές οι διορθώσεις δεδομένων εφαρμόζονται από το iMEdD Lab στα στοιχεία που αντιστοιχούν στην ημέρα της ανακοίνωσης, και όχι στην ημερομηνία αναφοράς των διορθώσεων η οποία παραμένει άγνωστη. Για παράδειγμα, έστω ότι την Ημέρα 2 έχουμε συνολικά δέκα κρούσματα στη χώρα και ότι την Ημέρα 3 ανακοινώνονται πέντε νέα κρούσματα. Τότε, το αναμενόμενο είναι να έχουμε 15 συνολικά κρούσματα στη χώρα την Ημέρα 3. Ωστόσο, από τον ΕΟΔΥ ανακοινώνεται ότι στη χώρα έχουν καταγραφεί 13 κρούσματα συνολικά. Αυτό σημαίνει ότι έχουν εντοπιστεί δύο διπλότυπα, που είχαν νωρίτερα καταγραφεί ως νέα κρούσματα είτε την Ημέρα 1 είτε την Ημέρα 2 και τα οποία αφαιρούνται από το γενικό σύνολο την Ημέρα 3. Δεδομένου ότι δεν ανακοινώνεται ποια ακριβώς είναι η ημερομηνία αναφοράς της διόρθωσης, στα dataset και στην εφαρμογή του iMEdD Lab θα παρουσιαστούν τρία νέα κρούσματα και 13 συνολικά κρούσματα την Ημέρα 3. 

• Έχει χρειαστεί να γίνει διαχείριση κενών τιμών σε ημερήσια δεδομένα, λόγω έλλειψης στοιχείων. Ιδίως όσον αφορά στα τεστ, οι ανακοινώσεις για τον αθροιστικό αριθμό ελέγχων που είχαν διενεργηθεί σε ημερήσια βάση κατά το πρώτο κύμα της πανδημίας στη χώρα, ανά περιόδους, δεν ήταν συστηματικές: υπήρξαν διαστήματα κατά τα οποία εντοπίζεται έλλειμμα δημοσιευμένων στοιχείων. Στις περιπτώσεις αυτές, οι κενές τιμές έχουν συμπληρωθεί από το iMEdD Lab με τον ημερήσιο μέσο όρο ελέγχων ο οποίος αναλογεί στις ημέρες που έχουν μεσολαβήσει στο διάστημα μεταξύ του τελευταίου γνωστού συνολικού αριθμού τεστ και του αμέσως προηγούμενου κάθε φορά. Για παράδειγμα, στις 4 Ιουνίου 2020 ανακοινώθηκε ότι είχαν συνολικά ελεγχθεί εργαστηριακά 193.929 κλινικά δείγματα. Στη συνέχεια, από τις 5 ως και τις 8 Ιουνίου 2020, δεν υπήρξε σχετική ενημέρωση και, στις 9 Ιουνίου 2020, ανακοινώθηκε ότι είχαν ελεγχθεί συνολικά 231.759 δείγματα, από την αρχή της πανδημίας ως τότε. Κατά τον υπολογισμό του ημερήσιου αριθμού νέων ελέγχων, για τις ημέρες που μεσολάβησαν ανάμεσα σε κάθε ενημέρωση, οι κενές τιμές έχουν συμπληρωθεί με τον ημερήσιο μέσο όρο των 37.830 τεστ που φέρεται να έγιναν συνολικά κατά το διάστημα αναφοράς. 

• Embed
  <iframe src="https://lab.imedd.org/covid19/iframe/greece-tests-daily-agg-bar?lang=el" height="500" width="100%" allow="fullscreen"></iframe>Αντιγραφή

• Για τη χρονική περίοδο από τα τέλη Απριλίου 2020 ως τα μέσα Ιουνίου 2020, τα δεδομένα για τη γεωγραφική κατανομή των κρουσμάτων ανά την Επικράτεια προέρχονται από την πλατφόρμα covid19.gov.gr, στην οποία συχνά εντοπίστηκε τα δεδομένα της γεωγραφικής κατανομής να μην ανανεώνονται σε καθημερινή βάση. Ενδεικτικά, την Τετάρτη 13 Μαΐου 2020, ο ΕΟΔΥ ανακοίνωσε ότι, έως τότε, είχαν καταγραφεί 2.760 συνολικά κρούσματα στη χώρα, αριθμός που συνέπιπτε με το τότε αναφερόμενο σύνολο κρουσμάτων στην πλατφόρμα. Στη γεωγραφική κατανομή αυτών των κρουσμάτων, όπως αυτή ήταν δημοσιευμένη στο covid19.gov.gr, 21 κρούσματα φέρονταν να είναι «Υπό διερεύνηση» ως προς την περιοχή αναφοράς τους. Την επομένη, Πέμπτη 14 Μαΐου 2020, ο ΕΟΔΥ ανακοίνωσε 10 νέα κρούσματα και 2.770 συνολικά επιβεβαιωμένα κρούσματα στη χώρα. Ο αριθμός του συνόλου των κρουσμάτων ανανεώθηκε στην πλατφόρμα covid19.gov.gr, αλλά τα στοιχεία γεωγραφικής κατανομής δεν ενημερώθηκαν: αυτό είχε ως αποτέλεσμα αφενός, το άθροισμα των φερόμενων κρουσμάτων ανά περιφέρεια να μη συμπίπτει με το γενικό σύνολο των 2.770 καταγεγραμμένων ασθενών και, αφετέρου, τα φερόμενα ως «Υπό διερεύνηση» κρούσματα να είναι υποτιμημένα κατά δέκα στην πλατφόρμα (21 αντί 31). Η ανακολουθία συνεχίστηκε για τις επόμενες ημέρες, έως και τη Δευτέρα 18 Μαΐου 2020, όποτε το σύνολο κρουσμάτων στην πλατφόρμα (2.836) ήταν ενημερωμένο, σύμφωνα με την τότε ημερήσια έκθεση ΕΟΔΥ, αλλά το άθροισμα των κρουσμάτων ανά περιφέρεια, όπως παρουσιαζόταν στο covid19.gov.gr, ήταν ελλειμματικό κατά 76 κρούσματα. Στις 29 Νοεμβρίου 2020, στην πλατφόρμα covid19.gov.gr, ο συνολικός αριθμός κρουσμάτων που παρουσιάζεται είναι 97.288, ο οποίος αντιστοιχεί στο σύνολο κρουσμάτων που ο ΕΟΔΥ είχε ανακοινώσει τέσσερις ημέρες νωρίτερα, στις 25 Νοεμβρίου. Ταυτόχρονα, το άθροισμα των κρουσμάτων ανά Περιφέρεια, που παρουσιάζονται στον πίνακα γεωγραφικής κατανομής στην πλατφόρμα, είναι 21.372 –υπολείπονται εννέα κρούσματα, ώστε το εν λόγω άθροισμα να συμπίπτει με το σύνολο κρουσμάτων το οποίο είχε ανακοινωθεί από τον ΕΟΔΥ στις 8 Οκτωβρίου 2020. Στο παρελθόν, όταν το iMEdD Lab χρησιμοποιούσε στοιχεία αναφερόμενα στην πλατφόρμα, συστηματικά εντόπιζε τέτοιες ανακολουθίες και πρόσθετε τα υπολειπόμενα κρούσματα ως κρούσματα «Χωρίς Γεωγραφικό Προσδιορισμό», τόσο στα σχετικά σύνολα δεδομένων όσο και στην εφαρμογή. 

• Από τις 15 Ιουνίου 2020 και εφεξής, η γεωγραφική κατανομή των κρουσμάτων ανά την Επικράτεια, που παρουσιάζεται τόσο στην εφαρμογή όσο και στα σύνολα δεδομένων του iMEdD Lab, βασίζεται σε άτυπη ενημέρωση που ο ΕΟΔΥ αποστέλλει ηλεκτρονικά, μέσω e-mail, προς τον Τύπο σε ημερήσια βάση. Σε αυτό το διάστημα, τα φερόμενα ως νέα, ημερήσια κρούσματα «Χωρίς Γεωγραφικό Προσδιορισμό», όπως αυτά προκύπτουν από την εφαρμογή και τα dataset του iMEdD Lab, αντιστοιχούν στο άθροισμα των κρουσμάτων η γεωγραφική περιοχή των οποίων τελεί «Υπό διερεύνηση» τη στιγμή αποστολής της άτυπης ενημέρωσης του ΕΟΔΥ προς τον Τύπο, μειωμένο κατά τα τυχόν διπλότυπα που έχουν προκύψει από τις διορθώσεις δεδομένων κρουσμάτων στις οποίες προβαίνει ο Οργανισμός, όπως εξηγείται παραπάνω. Δυστυχώς, οι αρμόδιοι φορείς δεν επιστρέφουν με τυπικές ενημερώσεις προς τον Τύπο όσον αφορά στη γεωγραφική κατανομή των κρουσμάτων και, άρα, τα κρούσματα «Χωρίς Γεωγραφικό Προσδιορισμό» αυξάνονται, ακόμη και αν (κάποια από) τα αρχικά αχαρτογράφητα κρούσματα γεωγραφούνται από τις Αρχές στη συνέχεια. 

• Τα στοιχεία που παρουσιάζονται από το iMEdD Lab για κρούσματα εντοπισθέντα σε «Πύλες Εισόδου» και για «Εισαγόμενα Κρούσματα (Αυτοβούλως Ελεγχθέντα)» αντιστοιχούν στα δεδομένα που έχουν γίνει γνωστά από τον ΕΟΔΥ, μέσω των άτυπων ενημερώσεων προς τον Τύπο, επίσης από τις 15 Ιουνίου και εφεξής. Στο πλαίσιο του ελέγχου των δεδομένων, έχει εντοπιστεί απόκλιση ανάμεσα στο άθροισμα των εν λόγω εισερχόμενων κρουσμάτων και στον αριθμό των κρουσμάτων που φέρονται να μην έχουν μόνιμη κατοικία στην Ελλάδα, σύμφωνα με την πλατφόρμα covid19.gov.gr. Για παράδειγμα, από την 1η Ιουλίου 2020 ως τις 8 Οκτωβρίου 2020 (τελευταία ενημέρωση της γεωγραφικής κατανομής των κρουσμάτων στην πλατφόρμα), τα «Χωρίς Μόνιμη Κατοικία στην Ελλάδα» κρούσματα, σύμφωνα με το covid19.gov.gr, ήταν 1.566. Την ίδια χρονική περίοδο, το σύνολο των «εισαγόμενων» κρουσμάτων («Πύλες Εισόδου» και «Αυτοβούλως Ελεγχθέντα»), σύμφωνα με τις άτυπες ενημερώσεις ΕΟΔΥ ήταν 2.299. Ο αριθμός κρουσμάτων «Χωρίς Μόνιμη Κατοικία στην Ελλάδα», που αναφέρεται στο covid19.gov.gr, σχεδόν συμπίπτει με τα στοιχεία που έχουν ανακοινωθεί από τη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας, σύμφωνα με την οποία, ο αριθμός των επιβεβαιωμένων κρουσμάτων των εισερχομένων στη χώρα ήταν 1.557 (από 1η Ιουλίου ως 4 Οκτωβρίου 2020). Επομένως, εάν υπάρχουν επιβεβαιωμένα εισερχόμενα κρούσματα, αρχικά εντοπισθέντα σε Πύλες Εισόδου ή κατόπιν ελέγχου τους με δική τους πρωτοβουλία, για τα οποία προέκυψε από τις Αρχές ότι είναι διαμένοντες στην Ελλάδα (και όχι επισκέπτες) σε μεταγενέστερο χρόνο από την αρχική άτυπη ενημέρωση του Τύπου από τον ΕΟΔΥ, τότε αυτά δεν χαρτογραφτούνται από το iMEdD Lab. Ο λόγος είναι ότι η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας παρείχε γεωγραφική κατανομή των εισερχομένων κρουσμάτων ανά Περιφέρεια, ενώ ο ΕΟΔΥ ατύπως ενημερώνει τον Τύπο για τη γεωγραφική κατανομή των κρουσμάτων ανά Περιφερειακή Ενότητα. Επομένως, στην εν λόγω περίπτωση εντοπισθείσας απόκλισης, είναι αδύνατη η γεωγραφική αντιστοίχιση των περιστατικών, χωρίς την παροχή ενοποιημένης πληροφορίας, ανά Περιφερειακή Ενότητα, από τους αρμόδιους φορείς.

Ανάλυση δεδομένων και οπτικοποιήσεις

Στον παγκόσμιο χάρτη, αποτυπώνεται, για κάθε χώρα, ο συνολικός αριθμός καταγεγραμμένων κρουσμάτων και θανάτων ανά 100.000 πληθυσμού. Στον χάρτη της Ελλάδας, απεικονίζεται, για κάθε περιοχή (Περιφέρεια για την Αττική, ανά Περιφερειακή Ενότητα για τη λοιπή ηπειρωτική χώρα και ανά Νομό για τη νησιωτική Ελλάδα), ο συνολικός αριθμός καταγεγραμμένων κρουσμάτων ανά 100.000 πληθυσμού: αυτός ο υπολογισμός γίνεται δευτερογενώς από το iMEdD Lab, λαμβάνοντας υπόψη τους επίσημους απόλυτους αριθμούς των επιδημιολογικών στοιχείων και τα δεδομένα για τον μόνιμο πληθυσμό βάσει της απογραφής του 2011, όπως παρέχονται από την ΕΛΣΤΑΤ.

Αντίστοιχα, στον χάρτη για την πορεία του εμβολιασμού ανά την Ελλάδα απεικονίζεται ο αριθμός των ατόμων που έχουν εμβολιαστεί (με τουλάχιστον μία δόση) ανά 100.000 πληθυσμού σε κάθε Περιφερειακή Ενότητα της χώρας. Για αυτόν τον δευτερογενή υπολογισμό, επίσης χρησιμοποιούνται τα δεδομένα για τον μόνιμο πληθυσμό βάσει της απογραφής του 2011, όπως παρέχονται από την ΕΛΣΤΑΤ.

Η λεγόμενη «κανονικοποίηση των αριθμών» (δηλαδή, για παράδειγμα, η αποτύπωση του αριθμού των καταγεγραμμένων κρουσμάτων ανά 100.000 πληθυσμού, στις χώρες του κόσμου και στις περιοχές της Ελλάδας αντίστοιχα) έχει επιλεγεί για δύο λόγους: αφενός, συνίσταται στην οπτικοποίηση δεδομένων σε χωροπληθή χάρτη (choropleth map), όπως είναι αυτός που χρησιμοποιεί το iMEdD Lab. Αφετέρου, με αυτόν τον τρόπο, εξετάζεται ορθότερα το ζήτημα της εξάπλωσης του ιού ανά χώρα ή ανά περιοχή, επιτρέποντας τη συγκριτική έκταση του προβλήματος βάσει των κατά τόπους πληθυσμών.

Ωστόσο, όσον αφορά στη γεωγραφική κατανομή των καταγεγραμμένων κρουσμάτων, κατά την «ανάγνωση» κάθε ανάλογου χάρτη, κανείς χρειάζεται να έχει υπόψη του ότι όλες οι χώρες δεν είναι το ίδιο ενεργές όσον αφορά στους εργαστηριακούς ελέγχους που διεξάγουν: Υπάρχουν χώρες που επιλέγουν να κάνουν τεστ μαζικά στον πληθυσμό και, επομένως, ανακοινώνουν περισσότερα επιβεβαιωμένα κρούσματα. Άλλες χώρες κάνουν στοχευμένα τεστ σε μικρότερα μερίδια του πληθυσμού, οπότε ενδεχομένως καταγράφουν αριθμό κρουσμάτων μικρότερο του πραγματικού. Άρα, μπορεί να υπάρχουν σημαντικές διαφορές στην αποτύπωση της πραγματικής εξάπλωσης του ιού στην επικράτεια κάθε χώρας, ακόμη και μεταξύ κρατών με τον ίδιο πληθυσμό. Για τον λόγο αυτό, η κανονικοποίηση των καταγεγραμμένων κρουσμάτων με βάση τους εργαστηριακούς ελέγχους που κάθε χώρα έχει διεξαγάγει θα ήταν ακόμη πιο ενδεδειγμένη. Ως στιγμής, τα σχετικά επίσημα δεδομένα δεν έχουν εντοπιστεί ομοιογενώς δημοσιευμένα για όλες τις χώρες –για παράδειγμα, συμβαίνει η τάδε χώρα να αναφέρει συνολικό αριθμό δειγμάτων που έχουν ελεγχθεί και η δείνα χώρα να δημοσιοποιεί τον τελικό συνολικό αριθμό ανθρώπων που έχουν ελεγχθεί. Επομένως, οι διαφορετικές πολιτικές των χωρών ως προς τα τεστ και ως προς τον τρόπο καταγραφής του αριθμού των ελέγχων θα μπορούσαν να οδηγούν σε υποεκτιμήσεις ή υπερεκτιμήσεις, κατά περίπτωση. Περισσότερα σχετικά με το ζήτημα των τεστ, μπορείτε να διαβάσετε στο Our world in data. 

Σε όλα τα γραφήματα στην εφαρμογή τα οποία αποτυπώνουν εξέλιξη επιδημιολογικών δεδομένων στον χρόνο (για παράδειγμα, νέα ημερήσια κρούσματα ή αθροιστικά κρούσματα έως την εκάστοτε ημερομηνία αναφοράς), ταυτόχρονα παρουσιάζεται ο αντίστοιχος «Κυλιόμενος Μέσος Όρος 7 Ημερών»: πρόκειται για δευτερογενή υπολογισμό, ο οποίος βασίζεται στα διαθέσιμα επίσημα στοιχεία, και χρησιμοποιείται με στόχο την εξομάλυνση των τιμών, όπως αυτές καταγράφονται και ανακοινώνονται από τις Αρχές. Συγκεκριμένα, ο κυλιόμενος μέσος όρος κάθε μεταβλητής (κρουσμάτων, θανάτων κ.ο.κ.), υπολογίζεται και αναπαρίσταται για κάθε ημέρα, λαμβάνοντας υπόψη τα δεδομένα των τελευταίων επτά ημερών κάθε φορά. 

• Embed
  <iframe src="https://lab.imedd.org/covid19/iframe/greece-key-subplot-regions?lang=el" height="500" width="100%" allow="fullscreen"></iframe>Αντιγραφή

Στην ενότητα «Αναλύσεις για την Ελλάδα», το διάγραμμα υπό τον τίτλο «Εξέλιξη νέων κρουσμάτων ανά περιοχή στην Ελλάδα» αποτυπώνει τα νέα κρούσματα ανά 100.000 πληθυσμού και σε απόλυτους αριθμούς, ημερησίως σε κάθε περιοχή. Η σειρά εμφάνισης των περιοχών εξαρτάται από τον αριθμό νέων κρουσμάτων ανά 100.000 πληθυσμού. Δηλαδή, στην κορυφή εμφανίζονται οι περιοχές που, επί του παρόντος, έχουν μεγαλύτερο πρόβλημα. Αντίστοιχα, οπτικοποιούνται τα διεθνή δεδομένα στο διάγραμμα υπό τον τίτλο «Εξέλιξη νέων κρουσμάτων και θανάτων ανά χώρα», στην ενότητα «Αναλύσεις για τον Κόσμο». 

Επίσης στην ενότητα «Αναλύσεις για την Ελλάδα», ο πίνακας υπό τον τίτλο «Ο εμβολιασμός ανά περιοχή στην Ελλάδα» παρουσιάζει την πορεία του εμβολιασμού για την COVID-19 ανά περιφερειακή ενότητα στην Ελλάδα και ταξινομείται, από προεπιλογή, βάσει του ποσοστού του εκάστοτε τοπικού πληθυσμού που έχει εμβολιαστεί. Πατώντας στο πεδίο «Εμβολιασμένοι ανά 100 χιλ.», ο πίνακας ταξινομείται αναλόγως. Το στοιχείο αυτό μας βοηθά να δούμε τον συνολικό αριθμό εμβολιασμένων πολιτών συγκριτικά, ανά περιφερειακή ενότητα. Για παράδειγμα, 1.000 εμβολιασμένοι πολίτες ανά 100 χιλ. πληθυσμού στον Κεντρικό Τομέα Αθηνών θα σήμαινε ότι, με βάση τα παρεχόμενα δεδομένα, εάν η Αθήνα είχε 100.000 κατοίκους, οι 1.000 θα ήταν εμβολιασμένοι. Έτσι, μπορούμε να συγκρίνουμε περιοχές με διαφορετικούς πληθυσμούς. Ο πίνακας ταξινομείται ανά συνολικό αριθμό εμβολιασμών (εμβολιαστικές δόσεις που έχουν γίνει), όταν οι χρήστες πατούν στο πεδίο «Εμβολιασμοί».

Εργαλεία που χρησιμοποιούνται

Η ανάκτηση, η εξαγωγή και η επεξεργασία των δεδομένων γίνεται με προγράμματα (scripts) τα οποία έχουν αναπτυχθεί με τη χρήση της γλώσσας προγραμματισμού Python. Ειδικά για την ανάκτηση του περιεχομένου από τα αρχεία .pdf, μορφή στην οποία δημοσιεύεται η ημερήσια έκθεση επιδημιολογικής επιτήρησης από τον ΕΟΔΥ, χρησιμοποιείται η βιβλιοθήκη Apache TIKA. 

Στο παρελθόν, για τη συλλογή και επεξεργασία δεδομένων από το Worldometer είχε, επίσης, χρησιμοποιηθεί το Workbench, μία εφαρμογή που διευκολύνει δημοσιογράφους να συλλέγουν και να αναλύουν δεδομένα, χωρίς να χρειάζεται η χρήση κάποιας γλώσσας προγραμματισμού. Η ανάπτυξη του Workbench στα ελληνικά, έγινε στo πλαίσιο του πρώτου κύκλου Ιncubator του iMEdD.

Το υπόβαθρο του χάρτη στην εφαρμογή είναι ευγενική χορηγία του Mapbox Community team, το οποίο με τη σειρά του έχει ενσωματώσει δεδομένα από το ανοιχτά και ελεύθερα διαθέσιμο Open Street Map.  

Η ανάπτυξη της εφαρμογής έγινε σε JavaScript, από τη Civic Information Office (CVCIO), με ανοιχτό κώδικα. H δημιουργία των γραφημάτων έγινε με τη χρήση D3.js. Περισσότερες πληροφορίες για τα προγράμματα που δημιουργήθηκαν, τα εργαλεία και τις βιβλιοθήκες που χρησιμοποιήθηκαν εν συνόλω διατίθενται στο σχετικό αποθετήριο στο GitHub. 

Μόνο στην πρώτη έκδοση της εφαρμογής, τα γραφήματα στατιστικών αναλύσεων είχαν δημιουργηθεί με τη χρήση της ανοιχτής και ελεύθερα διαθέσιμης βιβλιοθήκης Plotly, σε Python. 

Περιορισμοί στις αναλύσεις 

Επί του παρόντος, ο σημαντικότερος περιορισμός για την εφαρμογή και για την τήρηση των δεδομένων είναι η έλλειψη επίσημων στοιχείων για τη γεωγραφική κατανομή των απωλειών από τη νόσο στη χώρα μας. Συγκεκριμένα, η γεωγραφική κατανομή των θανάτων, που παρουσιαζόταν στην πρώτη έκδοση της εφαρμογής και η οποία τηρείται στα αρχειοθετημένα σύνολα δεδομένων του iMEdD Lab, προερχόταν από τις αναφορές των νεκρών ασθενών στον Τύπο. Ωστόσο, από τα μέσα Νοεμβρίου, η ροή της σχετικής πληροφόρησης έχει πάψει, ενώ από κανέναν αρμόδιο φορέα δεν έχει ανακοινωθεί επισήμως, ποτέ ως σήμερα, σε ποιες περιοχές ή σε ποια νοσοκομεία καταγράφεται κάθε νέος θάνατος. 

Για τον λόγο αυτό, η οπτικοποίηση των απωλειών ανά περιοχή στον χάρτη της Ελλάδας είναι πλέον αδύνατη. Ενδεικτικά, στις 9 Νοεμβρίου 2020, ο εκτιμώμενος αριθμός θανάτων «Χωρίς Γεωγραφικό Προσδιορισμό» ήταν 133, σε σύνολο 830. Στις 30 Νοεμβρίου 2020, είχαν καταγραφεί 1.641 απροσδιόριστοι γεωγραφικά θάνατοι, σε σύνολο 2.406 θανάτων από την αρχή της πανδημίας στη χώρα. Αυτό σημαίνει ότι, σε διάστημα 21 ημερών, το ποσοστό των αχαρτογράφητων θανάτων αυξήθηκε από 16% σε 68%. Πρακτικά, το έλλειμμα πληροφόρησης ως προς τη γεωγραφική κατανομή των απωλειών από τη νόσο στη χώρα μας εκτοξεύθηκε ταυτόχρονα με τη μεγάλη αύξηση νεκρών ασθενών, αν αναλογιστεί κανείς ότι το 74% των θανάτων, που είχαν καταγραφεί στη χώρα μας από την αρχή της πανδημίας ως τις 30 Νοεμβρίου, συνέβη τον μήνα Νοέμβριο –στις 31 Οκτωβρίου, είχαμε συνολικά 626 θανάτους από κορονοϊό, ενώ στις 30 Νοεμβρίου είχαμε 2.406 συνολικές απώλειες. 

Διαχρονικά, η οπτικοποίηση της κατανομής των επιδημιολογικών δεδομένων ανά λεπτομερέστερο γεωγραφικό επίπεδο (για παράδειγμα, ανά δήμο) στον χάρτη της Ελλάδας αποτελεί το επιθυμητό αποτέλεσμα για το iMEdD Lab. Ως στιγμής, αυτό δεν είναι δυνατό, διότι τα ανάλογα δεδομένα δεν δημοσιεύονται από τους αρμόδιους φορείς.