Οι άνθρωποι στη Γάζα ηλικίας 15 ετών και άνω, βιώνουν σήμερα τον πέμπτο τους πόλεμο
Το πρωτότυπο άρθρο δημοσιεύτηκε από το Long Road Magazine στις 11/10/2023 και αναδημοσιεύτηκε από το iMEdD κατόπιν άδειας. Η αναδημοσίευσή του απάιτεί άδεια από τον εκδότη.
Στα τέλη του 2014, ταξίδεψα στη Λωρίδα της Γάζας για λογαριασμό μιας οργάνωσης για τα δικαιώματα του Τύπου, η οποία δεν υπάρχει πλέον. Λίγους μήνες πριν, το Ισραήλ είχε ολοκληρώσει έναν πόλεμο πενήντα ενός ημερών σε αυτόν τον παράκτιο θύλακα, ένα από τα πιο πυκνοκατοικημένα μέρη της γης. Αποστολή μου ήταν να διεξάγω συνεντεύξεις με τις οικογένειες και τους συναδέλφους των εργαζομένων στον Τύπο που είχαν χάσει τη ζωή τους και των δημοσιογράφων που είχαν τραυματιστεί καλύπτοντας τις μάχες. Διέσχισα το πέρασμα Erez, ένα καλοφωτισμένο κτίριο που θύμιζε αεροδρόμιο, όπου περνούσες από ενδελεχή έλεγχο τόσο εσύ όσο και τα πράγματά σου. Μια Ισραηλινή αξιωματικός κοίταξε το διαβατήριό μου, πληκτρολόγησε κάτι στον υπολογιστή και στραβοκοίταξε την οθόνη για ώρα. Ακολούθησαν πολλά τηλεφωνήματα, υποθέτω για να βεβαιωθεί ότι είχα έγκριση για να εισέλθω στην περιοχή. Τελικά, μου έκανε νόημα να περάσω.
Βγαίνοντας από το κτίριο, ξεκίνησα μια δεκαπεντάλεπτη πορεία κατά μήκος ενός περιφραγμένου διαδρόμου που περνούσε μέσα από καταπράσινα χωράφια και κατέληγε στην άλλη πλευρά. Δεξιά και αριστερά από τον διάδρομο πρόβατα και κατσίκες περιφέρονταν στα χωράφια, με τους βοσκούς να ακολουθούν σε απόσταση. Ανά διαστήματα οι αυτοματοποιημένοι πυργίσκοι των πυροβόλων στην κορυφή του ισραηλινού φράχτη έριχναν βολές, έχοντας ενεργοποιηθεί προφανώς από ζώα που πατούσαν σε κάποιον αισθητήρα ή από ανθρώπους που πλησίαζαν επικίνδυνα στον συνοριακό φράχτη. Νωρίτερα την ίδια χρονιά, μέσα στο καυτό καλοκαίρι, οι ισραηλινές δυνάμεις είχαν εξαπολύσει επίθεση στη Γάζα από ξηράς, αέρος και θαλάσσης, ενώ παλαιστινιακές ένοπλες ομάδες εκτόξευαν ρουκέτες στις νότιες και κεντρικές περιοχές του σημερινού Ισραήλ.
Εκείνη τη μέρα, όπως και τις περισσότερες, το πέρασμα είχε λίγους πεζούς: Το Ισραήλ σπάνια χορηγούσε στους Παλαιστίνιους άδειες εισόδου και εξόδου. Παρέδωσα το διαβατήριό μου σε ένα σημείο ελέγχου που διαχειριζόταν η Παλαιστινιακή Αρχή, η κυβέρνηση που εδρεύει στη Δυτική Όχθη, χωρίς ωστόσο να έχει παρουσία στη Γάζα. Στη συνέχεια πέρασα και από δεύτερο σημείο ελέγχου, υπό τον έλεγχο της Χαμάς αυτή τη φορά – του κόμματος που ελέγχει τη Λωρίδα της Γάζας από το 2007. Μόλις βγήκα, επιβιβάστηκα σε ένα ταξί με κατεύθυνση την πόλη της Γάζας. Κοιτάζοντας από το παράθυρο, έβλεπα τα οδυνηρά επακόλουθα που είχε αφήσει πίσω του ο πόλεμος για τους Παλαιστίνιους: κτίρια που είχαν μετατραπεί σε σωρούς από μπάζα και οικογένειες σε σκηνές, στημένες πάνω σε βουνά από μπετό και λιωμένο ατσάλι που άλλοτε ήταν τα σπίτια τους.
Κατά τη διάρκεια του αρχικού μου ταξιδιού πέρασα περίπου δύο εβδομάδες στη Γάζα. Διέσχισα ολόκληρη την επικράτεια, η οποία έχει περίπου το μέγεθος της Ουάσινγκτον, και μίλησα με επιζώντες του πολέμου, δημοσιογράφους και άτομα που είχαν χάσει αγαπημένα τους πρόσωπα. Σε όλη τη Λωρίδα της Γάζας οι άνθρωποι που συνάντησα μου μίλησαν για τις αεροπορικές επιδρομές που είχαν ως στόχο κατοικημένες περιοχές και είχαν κάνει τα σπίτια τους συντρίμμια. Στα αγροτικά χωριά του βορρά και του νότου, αγρότες και βοσκοί μου εξήγησαν ότι ήταν αναγκασμένοι να φροντίζουν τα χωράφια και τα ζώα τους υπό την απειλή πυρών και επιθέσεων από μη επανδρωμένα αεροσκάφη, ακόμα και σε περιόδους που δεν υπήρχαν συγκρούσεις.
Στην πολυσύχναστη συνοικία Shujayea της πόλης της Γάζας, όπου εκτυλίχθηκαν μερικά από τα πιο αιματηρά επεισόδια του πολέμου, μίλησα με τη Shaima. Μου διηγήθηκε την οδυνηρή εμπειρία της στις 20 Ιουλίου 2014, όταν είχε εγκλωβιστεί επί έξι ώρες κάτω από τα συντρίμμια του σπιτιού της ενώ ήταν εγκυμονούσα. Ήταν σίγουρη ότι θα πέθαινε. Παγιδευμένη κάτω από τα ερείπια σε μικρή απόσταση από τον σύζυγό της, η Shaima διασώθηκε τελικά από τα παλαιστινιακά σωστικά συνεργεία. Δεν είχαν, όμως, την ίδια τύχη όλοι όσοι βρίσκονταν στο σπίτι. Ο σύζυγός της, Muhammad Daher, δημοσιογράφος της εφημερίδας Al-Resaleh, τραυματίστηκε σοβαρά. Δέκα ημέρες αργότερα, κατέληξε στο νοσοκομείο. Η κατάρρευση του κτιρίου στοίχισε τη ζωή και σε τρεις ακόμα συγγενείς τους που διέμεναν εκεί. Η Shaima μού εξομολογήθηκε ότι δεν είχε ιδέα πώς κατάφερε να επιζήσει η ίδια (και το παιδί της). «Μας λείπει τόσο πολύ», είπε για τον άνδρα της. Τι άλλο θα μπορούσε να πει κανείς σε μια τέτοια στιγμή;
Μαζί με τους Παλαιστίνιους συναδέλφους μου, διέσχισα αρκετές φορές τη Shujayea κατά τη διάρκεια αυτού του ταξιδιού. H Shaima μπορεί να σώθηκε από θαύμα, αλλά η καταστροφή του σπιτιού της δεν αποτελούσε εξαίρεση – όπου κι αν κοίταζες, επιζώντες έσκαβαν στα ερείπια, ψάχνοντας εναγωνίως. Κάτω από τους λόφους από μπετό, ξεπρόβαλλαν εδώ κι εκεί χαλάκια προσευχής και παιχνίδια. Κάποιοι μάζευαν παλιοσίδερα και χάλκινα σύρματα για να τα πουλήσουν. Δεν είχαν, άλλωστε, και πολλές επιλογές για να βγάλουν τα προς το ζην σε ένα μέρος όπου οι θέσεις εργασίας ήταν απειροελάχιστες, ακόμα και σε περιόδους σχετικής ειρήνης. Παραδίπλα, σε ένα μισογκρεμισμένο σπίτι χωρίς παράθυρα, ηλεκτρικό ρεύμα και νερό, μια οικογένεια είχε ανάψει φωτιές στο κούφιο σαλόνι. Λίγο πιο κάτω, στον εξωτερικό τοίχο ενός βομβαρδισμένου κτιρίου, κάποιος είχε γράψει με σπρέι «By USA Weapons» (από αμερικανικά όπλα). Στον τοίχο άλλου σπιτιού σε κοντινή απόσταση, το οποίο είχε καταστραφεί ολοσχερώς, δέσποζε ένα γκράφιτι που έδινε περισσότερες πληροφορίες: «All This Family Killed by USA Weapons» (Αυτή η οικογένεια ξεκληρίστηκε από αμερικανικά όπλα).
Ρεπορτάζ στη Δυτική Όχθη: Πληροφορίες ασφαλείας και συμβουλές για δημοσιογράφους
Ως ανταποκρίτρια του Guardian στην Ιερουσαλήμ, η Bethan McKernan
Γνώρισα μια γυναίκα, την Karima, που ήταν μητέρα και γιαγιά. Ο γιος της, ένας 25χρονος δημοσιογράφος ονόματι Rami Rayan, είχε σπεύσει να φωτογραφίσει τα ιατρικά συνεργεία της Shujayea και τους κατοίκους που είχαν αρχίσει να εμφανίζονται δειλά δειλά στην τοπική αγορά κατά τη διάρκεια της ανθρωπιστικής εκεχειρίας που είχε κηρυχθεί στις 30 Ιουλίου. Γύρω στις έξι το απόγευμα εκείνης της ημέρας, τρεις ώρες μετά την κατάπαυση του πυρός, ισραηλινές οβίδες έπεσαν στο συγκεντρωμένο πλήθος της αγοράς, σκοτώνοντας δεκαεπτά άτομα. Ο Rami, ο οποίος εργαζόταν για χρόνια για το πρακτορείο ειδήσεων Palestine Network, κρατούσε μια φωτογραφική μηχανή και φορούσε μπουφάν με την ένδειξη «Press». Τίποτα από αυτά δεν μπόρεσε να τον σώσει, όμως. Έφυγε από τη ζωή, αφήνοντας πίσω του μια χήρα και πέντε παιδιά ηλικίας έξι μηνών έως πέντε ετών. «Η μεγαλύτερη κόρη του παίζει συνέχεια με την κάμερά του και λέει ότι θέλει να γίνει δημοσιογράφος όταν μεγαλώσει, όπως ο μπαμπάς της», μου είπε η Karima.
Σε μέρη όπου η τραγωδία έχει γίνει ρουτίνα, οι ιστορίες για αιματηρά περιστατικά είναι μια κανονικότητα. Αυτό δε σημαίνει, όμως, ότι το ηθικό όλων των θυμάτων λυγίζει. Όλοι είχαν χάσει κάποιον: γονείς, παιδιά, φίλους, συνάδελφους, γείτονες. Μετά από μερικές εβδομάδες έφυγα από τη Γάζα με προορισμό τη Δυτική Όχθη, την Ιορδανία και τον Λίβανο – ταξίδια που σχεδόν κανείς από τους κατοίκους της Λωρίδας δεν μπορούσε να κάνει, λόγω των περιορισμών εισόδου και εξόδου που είχαν επιβληθεί από το Ισραήλ και την Αίγυπτο. Αν και η πλειοψηφία των ανθρώπων που συνάντησα εκεί δεν είχε φύγει ποτέ από τη Γάζα, σχεδόν όλοι αρνούνταν πεισματικά να δεχτούν ότι ο τόπος γέννησής τους ήταν συνώνυμο της καταδίκης σε μια ζωή δυστυχίας. Στα στενά σοκάκια των προσφυγικών καταυλισμών και σε γειτονιές που είχαν γίνει συντρίμμια, έβρισκες ανθρώπους που προσπαθούσαν να ξαναχτίσουν τα σπίτια τους με τα λίγα υλικά που μπορούσαν να συγκεντρώσουν. Στα απανθρακωμένα χωράφια, οι αγρότες ξαναφύτευαν τις σοδειές τους και φρόντιζαν τα ζώα τους.
Στα τέλη του 2015, καθώς ο αριθμός των προσφύγων και των μεταναστών που έφταναν στην Ευρώπη αυξανόταν, ταξίδεψα στη Γηραιά Ήπειρο. Εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι διέσχιζαν τη Μεσόγειο σε μια προσπάθεια να ξεφύγουν από πολέμους και οικονομικές κρίσεις. Πού και πού, κατά τη διάρκεια των τελευταίων οκτώ ετών, συναντώ ανθρώπους που διέφυγαν από τη Γάζα, ακολουθώντας τις μεταναστευτικές διαδρομές. Ο καθένας έχει τους δικούς του λόγους που επέλεξε να φύγει. Για πολλούς, η ζωή στη Γάζα ήταν ανυπόφορη. Άλλοι, έψαχναν απεγνωσμένα για δουλειά. Άλλοι ακόμα, είχαν προβλήματα με τη σκληροπυρηνική κυβέρνηση της Χαμάς, ενώ υπήρχαν και εκείνοι με προβλήματα υγείας – υπέφεραν από παθήσεις που δεν μπορούσαν να αντιμετωπιστούν επαρκώς σε ένα μέρος όπου τα φάρμακα δεν είναι πάντα διαθέσιμα και τα νοσοκομεία συχνά δεν διαθέτουν αρκετά καύσιμα για τις γεννήτριές τους κατά τη διάρκεια των διακοπών ρεύματος. Ταυτόχρονα, σχεδόν όλοι όσοι συνάντησα, δεν είχαν καμία αμφιβολία ότι η αιματοχυσία στη Γάζα θα συνεχίσει.
Παλαιστίνιοι και Ισραηλινοί έχουν βρεθεί τώρα στη δίνη ενός ακόμη πολέμου. Το Σάββατο, μαχητές της Χαμάς ξεχύθηκαν στα σύνορα μεταξύ της Γάζας και του σημερινού Ισραήλ, σκοτώνοντας εκατοντάδες Ισραηλινούς και παίρνοντας δεκάδες ομήρους. Η ακροδεξιά κυβέρνηση του Ισραήλ έχει εξαπολύσει έκτοτε ένα ασταμάτητο μπαράζ αεροπορικών επιδρομών και βομβαρδισμών, με δεκάδες χιλιάδες στρατιώτες να έχουν παραταχθεί στα σύνορα, έτοιμοι να πραγματοποιήσουν χερσαία εισβολή. Μόνο τις πρώτες τέσσερις ημέρες, περισσότεροι από 1.200 Ισραηλινοί και 950 Παλαιστίνιοι έχασαν τη ζωή τους. Τα άτομα που είναι σε ηλικία 15 ετών και άνω, βιώνουν σήμερα τον πέμπτο τους πόλεμο, ο οποίος πιθανότατα θα είναι και ο φονικότερος μέχρι τώρα.
Κατά τη διάρκεια της ίδρυσης του Ισραήλ το 1948 και το διάστημα που ακολούθησε, οι σιωνιστικές πολιτοφυλακές και οι ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις εκτόπισαν βίαια εκατοντάδες χιλιάδες Παλαιστίνιους από τις πόλεις και τα χωριά τους, διασκορπίζοντάς τους στη Μέση Ανατολή και σε άλλες περιοχές. Οι Παλαιστίνιοι αποκαλούν τον ξεριζωμό τους και την ίδρυση του Ισραήλ «Nakba», που σημαίνει καταστροφή, ενώ η πλειονότητα των προσφύγων κατέληξε σε δεκάδες εξαθλιωμένους καταυλισμούς στη Δυτική Όχθη και τη Λωρίδα της Γάζας, αλλά και στον Λίβανο, την Ιορδανία και τη Συρία. Για περισσότερες από επτά δεκαετίες, οι απόγονοί τους έχουν γεννηθεί και μεγαλώσει στους ίδιους αυτούς καταυλισμούς.
Κατά τον Πόλεμο των Έξι Ημερών το 1967 ακόμα περισσότεροι Παλαιστίνιοι εκτοπίστηκαν, όταν το Ισραήλ κατέλαβε τη Γάζα και τη Δυτική Όχθη, συμπεριλαμβανομένης της Ανατολικής Ιερουσαλήμ. (Το Ισραήλ κατέχει επίσης τα συριακά Υψίπεδα του Γκολάν). Σήμερα, η UNRWA, η υπηρεσία των Ηνωμένων Εθνών για τους Παλαιστίνιους πρόσφυγες, εκτιμά ότι ο αριθμός των Παλαιστίνιων προσφύγων αγγίζει τα έξι εκατομμύρια. Με περισσότερους από 2,3 εκατομμύρια κατοίκους να ζουν σε μια λωρίδα γης 360 τετραγωνικών χιλιομέτρων, η Γάζα φιλοξενεί έναν από τους μεγαλύτερους κατά κεφαλήν πληθυσμούς εκτοπισμένων Παλαιστινίων και των απογόνων τους: περισσότεροι από 1,4 εκατομμύρια πρόσφυγες διαμένουν στην περιοχή, σύμφωνα με την UNRWA.
Τα τελευταία 75 χρόνια, το Ισραήλ δεν έχει καθορίσει επισήμως τα σύνορά του, και παρά τις προσπάθειες για τη δημιουργία παλαιστινιακού κράτους στα εδάφη που κατέλαβε το Ισραήλ το 1967, η συνεχής επέκταση των εβραϊκών οικισμών έχει μεταμορφώσει τον χάρτη της Δυτικής Όχθης. Αν και το 2005 το Ισραήλ απέσυρε τους εποίκους του από τη Λωρίδα της Γάζας, από το 2007, το Ισραήλ και η Αίγυπτος έχουν επιβάλλει αποκλεισμό στην περιοχή και ελέγχουν αυστηρά τη μετακίνηση ανθρώπων και αγαθών από και προς τη Γάζα.
Σήμερα το διαχωριστικό τείχος του Ισραήλ εκτείνεται πέρα από τη λεγόμενη Πράσινη Γραμμή -το όριο μεταξύ του σημερινού Ισραήλ και της Δυτικής Όχθης – καταπατώντας παλαιστινιακά εδάφη, ενώ οι έποικοι, με την υποστήριξη του κράτους, συνεχίζουν να ιδιοποιούνται όλο και περισσότερη γη για τις αποικίες τους. Εντωμεταξύ, οι κάτοικοι της Γάζας ζουν αποκομμένοι από τον κόσμο, αποκλεισμένοι από αέρος, ξηράς και θαλάσσης. Πολλοί περιγράφουν τη Γάζα ως μια υπαίθρια φυλακή, αν και ο ουρανός κάθε άλλο παρά ανοιχτός είναι, δεδομένης της διαρκούς παρουσίας πολεμικών αεροπλάνων και μη επανδρωμένων αεροσκαφών που βουίζουν από ψηλά. (Αν και το Ισραήλ δεν έχει δηλώσει ποτέ επισήμως τα ακριβή σύνορά του, η ιστορία της Παλαιστίνης είναι οπωσδήποτε συνυφασμένη με μια συνεχή διαδικασία επαναπροσδιορισμού των συνόρων, συχνά εις βάρος ανθρώπινων ζωών).
Στα τέλη Δεκεμβρίου του 2008 το Ισραήλ εξαπέλυσε την Επιχείρηση «Συμπαγές Μολύβι». Ακολούθησαν τρεις εβδομάδες σφοδρών μαχών που κόστισαν τη ζωή σε δεκατρείς Ισραηλινούς, μεταξύ των οποίων τρεις άμαχοι, και περισσότερους από 1.400 Παλαιστίνιους, εκ των οποίων περίπου το 65% ήταν άμαχοι. Ο επόμενος πόλεμος στη Γάζα έγινε τον Νοέμβριο του 2012 και είχε διάρκεια οκτώ ημερών. Τον Ιούλιο του 2014, όταν το Ισραήλ εξαπέλυσε τον τρίτο πόλεμο – τον δαπανηρότερο, διαρκέστερο και φονικότερο μέχρι σήμερα – οι Παλαιστίνιοι στη Γάζα δεν είχαν προλάβει καν να ανακάμψουν από τις προηγούμενες καταστροφές. Κατά τη διάρκεια αυτών των πενήντα ενός ημερών, περισσότεροι από 2.200 Παλαιστίνιοι έχασαν τη ζωή τους – περίπου τα δύο τρίτα ήταν άμαχοι, συμπεριλαμβανομένων περισσότερων από 560 παιδιών. Στο ίδιο διάστημα, 67 Ισραηλινοί στρατιώτες και έξι πολίτες του Ισραήλ έχασαν τη ζωή τους.
Ο απολογισμός των νεκρών, όμως, είναι μονάχα μια πτυχή της ιστορίας. Ο πόλεμος του 2014 οδήγησε στον εκτοπισμό περισσότερων από 110.000 ανθρώπους από τη Γάζα, ενώ περισσότεροι από 450.000 κάτοικοι της Λωρίδας έμειναν χωρίς πρόσβαση σε νερό, σύμφωνα με το Γραφείο Συντονισμού Ανθρωπιστικών Υποθέσεων του ΟΗΕ (OCHA). Και σαν να μην έφτανε αυτό, τις εβδομάδες και τους μήνες που ακολούθησαν μετά τη λήξη του πολέμου, ο ισραηλινο-αιγυπτιακός αποκλεισμός περιόρισε σημαντικά την πρόσβαση της Γάζας σε πολυπόθητες ανθρωπιστικές προμήθειες και οικοδομικά υλικά που απαιτούνταν για την ανοικοδόμηση. Κατά τη διάρκεια της παραμονής μου στη Γάζα συνάντησα επιζώντες, δημοσιογράφους, ανθρωπιστές, ακτιβιστές, αγρότες που έδιναν μάχη να διατηρήσουν τις καλλιέργειές τους, ψαράδες που δέχονταν συχνά πυρά του ισραηλινού ναυτικού, αξιωματούχους της Χαμάς και μαχητές που είχαν παράλληλα και καθημερινές δουλειές. Σε αμέτρητες περιπτώσεις, οι άνθρωποι μου περιέγραψαν τη ζωή στη Λωρίδα ως μια «κλιμακούμενη ασφυξία».
Βασικές πληροφορίες σχετικά με το Ισραήλ, τη Γάζα, την Παλαιστίνη και τη Χαμάς για δημοσιογράφους περιφερειακού Τύπου
Ο πόλεμος ανάμεσα στο Ισραήλ και τη Χαμάς έχει τις ρίζες του στην περίπλοκη πολιτική κατάσταση, τον στρατιωτικό έλεγχο και τις θρησκείες της περιοχής. Σε κάθε αίθουσα σύνταξης στις Ηνωμένες Πολιτείες, πλήθος δημοσιογράφων προσπαθούν να ενημερωθούν για την πιο περίπλοκη, αναμφισβήτητα, σύγκρουση στον κόσμο.
Από τον Μάρτιο του 2018 έως τον Δεκέμβριο του 2019, οι Παλαιστίνιοι συγκεντρώνονταν σχεδόν κάθε Παρασκευή στη Γάζα για να συμμετάσχουν στη διαδήλωση που έγινε γνωστή ως η «Μεγάλη Πορεία της Επιστροφής». Οι διαδηλωτές έκαναν πορείες προς τους συνοριακούς φράχτες με ένα και μοναδικό αίτημα: το δικαίωμα των προσφύγων να επιστρέψουν στα εδάφη από τα οποία εκδιώχθηκαν οι οικογένειές τους το 1948. Μερίδα των διαδηλωτών εκσφενδόνισε πέτρες και βόμβες μολότοφ, αλλά πολλοί απλώς διαμαρτυρήθηκαν ειρηνικά. Οι ισραηλινές δυνάμεις απάντησαν με δακρυγόνα και σφαίρες. Όταν ολοκληρώθηκαν οι πορείες, ενάμιση και πλέον χρόνο μετά την έναρξή τους, οι ισραηλινές δυνάμεις είχαν σκοτώσει περισσότερους από 220 Παλαιστίνιους διαδηλωτές.
Τον Μάιο του 2021 το Ισραήλ εξαπέλυσε έναν ακόμη πόλεμο στη Λωρίδα της Γάζας. Για περίπου δύο εβδομάδες, οι ισραηλινές δυνάμεις πραγματοποιούσαν αεροπορικές επιδρομές, ενώ η Ισλαμική Τζιχάντ, μια παλαιστινιακή ένοπλη ομάδα, εκτόξευε ρουκέτες πάνω από τον φράχτη. Ο πόλεμος κόστισε τη ζωή σε περισσότερους από 250 Παλαιστίνιους και 13 ανθρώπους στο Ισραήλ. Το αιματοκύλισμα επεκτάθηκε και πέρα από τα σύνορα, εντός του Ισραήλ, όπου όχλοι οργάνωναν επιθέσεις σε Παλαιστίνιους πολίτες του Ισραήλ, οι οποίοι αποτελούν μέρος μιας μειονότητας που καταλαμβάνει το 20% του πληθυσμού της χώρας.
Κάθε λίγα χρόνια, οι πόλεμοι φαίνεται να ξεσπούσαν με ακρίβεια ρολογιού. Ωστόσο, ο τελευταίος κύκλος συγκρούσεων που ξεκίνησε στις 7 Οκτωβρίου είχε έναν ξεχωριστό χαρακτήρα. Οι μαχητές της Χαμάς εκτόξευσαν ρουκέτες πέρα από τα σύνορα. Μαχητές με μοτοσυκλέτες προσέγγισαν τα σύνορα και πυροδότησαν εκρηκτικά, ανοίγοντας τρύπες στον φράχτη. Άλλοι πέρασαν με ανεμόπτερα και εισέβαλαν σε ισραηλινές στρατιωτικές βάσεις, πόλεις και κοντινά κιμπούτς. Οι φονικές επιθέσεις ρήμαξαν τον ισραηλινό πληθυσμό. Το Ισραήλ κήρυξε πόλεμο, ξεκινώντας συγκρούσεις με μαχητές της Χαμάς εντός της σημερινής επικράτειας του Ισραήλ και εξαπολύοντας μπαράζ αεροπορικών επιθέσεων εντός της Γάζας.
Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου έχει ορκιστεί να «μεταμορφώσει τη Μέση Ανατολή» με αυτή την στρατιωτική επίθεση. Ο Ισραηλινός υπουργός Άμυνας Γιοάβ Γκαλάντ ανακοίνωσε “πλήρη αποκλεισμό” της Γάζας, διακόπτοντας την παροχή ηλεκτρικού ρεύματος και απαγορεύοντας την εισαγωγή τροφίμων και καυσίμων στην περιοχή. (Σύμφωνα με οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, μια ενδεχόμενη πραγματοποίηση αυτής της απειλής θα αποτελούσε έγκλημα πολέμου). Οι ισραηλινές αεροπορικές επιδρομές και άλλες επιθέσεις έχουν ισοπεδώσει πολυώροφα κτίρια και αμέτρητα σπίτια σε προσφυγικούς καταυλισμούς στη Λωρίδα της Γάζας. Ο εκπρόσωπος της ένοπλης πτέρυγας της Χαμάς με το ψευδώνυμο Αμπού Ομπέιντα, προειδοποίησε ότι η οργάνωση θα ξεκινήσει δολοφονίες ομήρων ως απάντηση στις ισραηλινές αεροπορικές επιδρομές που εξαπολύονται κατά αμάχων χωρίς προειδοποίηση.
Στα τέλη του 2014 και μέσα στο 2015 επέστρεψα αρκετές φορές στη Γάζα κατά τη διάρκεια των επόμενων έξι μηνών. Σε κάθε επίσκεψή μου, οι συνθήκες διαβίωσης είχαν επιδεινωθεί ακόμα περισσότερο. Οι σωροί από συντρίμμια που κάποτε ήταν σπίτια, καταστήματα, σχολεία και νοσοκομεία εξακολουθούσαν να δεσπόζουν στις γειτονιές του παράκτιου θύλακα. Οι οικογένειες που είχαν χάσει τα μέλη που τις συντηρούσαν πάσχιζαν να εξασφαλίσουν χρήματα για τρόφιμα και φάρμακα. Το Ισραήλ εξακολουθούσε να απαγορεύει την είσοδο στη Γάζα σε διεθνείς ανθρωπιστικές οργανώσεις και αξιωματούχους των Ηνωμένων Εθνών. Η διεθνής οικονομική βοήθεια έφτανε με ρυθμούς που θύμιζαν πένθιμη πομπή και τα οικοδομικά υλικά ήταν δυσεύρετα. Οι διακοπές του ηλεκτρικού ρεύματος εξακολουθούσαν να γίνονται για αρκετές ώρες την ημέρα. Ορισμένοι ήταν αναγκασμένοι ακόμα και να ζεσταίνουν μολυσμένο και θαλασσινό νερό για να σβήσουν τη δίψα τους.
Μίλησα με οικογένειες και φίλους των περισσότερων από τους 16 εργαζόμενους στον Τύπο που έχασαν τη ζωή τους στον πόλεμο του 2014. Ο τραγικός απολογισμός περιλάμβανε 15 Παλαιστίνιους δημοσιογράφους και έναν ξένο ανταποκριτή από την Ιταλία που πυροδότησε ένα πυρομαχικό που δεν είχε εκραγεί. Οι αφηγήσεις ήταν ανατριχιαστικές: νεκροί άνθρωποι θαμμένοι στα συντρίμμια των σπιτιών τους, νεκροί σε αυτοκίνητα που αποτέλεσαν στόχο πυραύλων, νεκροί που βρέθηκαν μέσα σε διασταυρούμενα πυρά καθώς προσπαθούσαν να καλύψουν τις συγκρούσεις.
Ο Hazem Zarqout μου είπε για τον πύραυλο που στοίχισε τη ζωή του αδελφού του, Ahed. Ο Ahed, ένας 49χρονος αθλητικογράφος που εργαζόταν στην Παλαιστινιακή Τηλεόραση επί τριάντα χρόνια, έμενε στον Ιταλικό Πύργο, έναν από τους πολλούς ουρανοξύστες της πόλης της Γάζας. Όπως μου εξήγησε ο Hazem, το πρωί της 30ής Ιουλίου 2014, ο Ahed στεκόταν μπροστά στο παράθυρο του υπνοδωματίου του, ενώ η γυναίκα του έφτιαχνε καφέ στην κουζίνα. Ο πύραυλος που διαπέρασε το παράθυρο τον σκότωσε ακαριαία. Ευτυχώς η σύζυγος και ο γιος του κατάφεραν να διαφύγουν σώοι. «Δεν ήταν καθόλου πολιτικοποιημένος, ούτε είχε κάποια σχέση με στρατιωτικούς», πρόσθεσε ο Hazem. «Το μόνο που τον ενδιέφερε ήταν ο αθλητισμός – ήταν όλη του η ζωή». Τρεις εβδομάδες αργότερα, ένα άλλο πυραυλικό χτύπημα κατέστρεψε ολοσχερώς το δεκατριώροφο κτίριο, αναγκάζοντας τον Hazem και την οικογένειά του να μετατοπιστούν.
Η σύζυγος του παραγωγού ντοκιμαντέρ Khaled Hamed, Hala, έμαθε για το θάνατό του στις 20 Ιουλίου 2014. «Ήξερα ότι κάτι δεν πήγαινε καλά εκείνο το πρωί όταν ξύπνησα», μου λέει. Όταν έβαλε να δει ειδήσεις στο Al Jazeera Arabic, αναγνώρισε την κάμερά του στους δρόμους της Shujayea. Λίγο αργότερα, είδε το πτώμα του. Στις 29 Ιουλίου 2014, στη Ράφα της νότιας Γάζας, μια αεροπορική επιδρομή στοίχισε τη ζωή στον 58χρονο Baha al-Ghareeb, διευθυντή του Palestine TV, και στην κόρη του. Τη στιγμή της επίθεσης ο Baha και η κόρη του στέκονταν περίπου 200 μέτρα έξω από το σπίτι τους. «Η ζωή μου έχει αλλάξει ριζικά από τότε που σκοτώθηκαν», μου είπε ο γιος του, Mohammed. «Είναι πολύ δύσκολο».
Έπειτα υπήρχαν και εκείνοι που επέζησαν, όπως ο Hamed al-Shobaki, εικονολήπτης του Al Manara Media and Technical Production. Ο 24χρονος, τότε, Hamed, είχε βρεθεί στη Shujayea κατά τη διάρκεια της ανθρωπιστικής εκεχειρίας, εν μέσω της οποίας είχε σκοτωθεί ο Rami Rayan στις 30 Ιουλίου 2014. Όταν οι οβίδες των τανκς χτύπησαν κοντά στο ασθενοφόρο όπου είχαν συγκεντρωθεί δημοσιογράφοι και γιατροί, η έκρηξη εκσφενδόνισε τον Hamed, με αποτέλεσμα να σπάσει το αριστερό του πόδι, τη δεξιά του επιγονατίδα και να υποστεί πολλαπλά κατάγματα.
Όταν γνώρισα τον Hamed, είχε ήδη υποβληθεί σε τρεις χειρουργικές επεμβάσεις και δεν γνώριζε πόσος καιρός θα χρειαζόταν για να περπατήσει ξανά χωρίς πατερίτσες – ίσως έξι μήνες, ίσως έναν χρόνο. Όπως και να έχει, στην καλύτερη περίπτωση, οι γιατροί του είπαν ότι πιθανότατα θα περνούσε το υπόλοιπο της ζωής του κουτσαίνοντας. Ήταν θυμωμένος – ποιος δεν θα ήταν; – αλλά δεν μετάνιωσε που πήγε στη Shujayea εκείνη την ημέρα. «Άνθρωποι πέθαιναν σε σχολεία, σε σπίτια και σε ζώνες σφοδρών συγκρούσεων», μου είπε. «Θέλαμε να καταγράψουμε όσα περισσότερα από αυτά τα περιστατικά μπορούσαμε».
Έχοντας ζήσει τέσσερα χρόνια στην Παλαιστίνη όπου έκανα ρεπορτάζ, έφυγα το καλοκαίρι του 2015, σχεδόν έναν χρόνο μετά την έναρξη του πολέμου του 2014. Δεν έχω επιστρέψει στη Γάζα μετά την τελευταία μου επίσκεψη εκείνον τον Απρίλιο. Πολλοί από τους ανθρώπους που γνώριζα εκεί έχουν φύγει έκτοτε, αναζητώντας απεγνωσμένα καταφύγιο αλλού. Άλλοι, όμως, βρίσκονται σίγουρα ακόμα στη Λωρίδα, υπό το καθεστώς «πλήρους πολιορκίας» που έχουν επιβάλλει πλέον οι ισραηλινές δυνάμεις στην περιοχή. Μέσα στα χρόνια, ο ΟΗΕ εξέδιδε κατά καιρούς προειδοποιήσεις ότι, ως το 2020, η Γάζα θα είναι πια «μη βιώσιμη». Η χρονιά αυτή ήρθε και πέρασε και οι κάτοικοι της Γάζας βιώνουν τώρα τον δεύτερο πόλεμο από τότε. Τα μαχητικά αεροσκάφη βουίζουν από ψηλά. Δεκάδες χιλιάδες ισραηλινοί στρατιώτες συγκεντρώνονται στα σύνορα. Πώς θα περιγράψουμε τη ζωή των ανθρώπων στη Γάζα μετά από αυτό;
