Η Ελλάδα καίγεται και τον χειμώνα

Το 2019 καταγράφηκαν 9500 αγροτοδασικές πυρκαγιές σε ολόκληρη την Ελλάδα από την πυροσβεστική υπηρεσία, 1500 περισσότερες από το 2018, σύμφωνα με την ανάλυση δεδομένων αγροτοδασικών συμβάντων που δημοσιεύει η πυροσβεστική κάθε χρόνο. Ενώ τα πρώτα στοιχεία για το 2020 από το Ευρωπαϊκό Σύστημα Πληροφόρησης για τις Δασικές Πυρκαγιές (EFFIS) δείχνουν οτι φέτος οι εκτάσεις που αποτεφρώθηκαν είναι μεγαλύτερες από πέρυσι.

Το 2019, ο νομός με τις περισσότερες πυρκαγιές, αριθμητικά, είναι ο νομός Ηλείας με 672 συμβάντα. Ακολουθεί ο νομός Λαρίσης με 590 και η Μεσσηνία με 532.

Ωστόσο, η περιοχή στην οποία το 2019 κάηκε η μεγαλύτερη έκταση είναι η Εύβοια με περισσότερα από 35500 στρέμματα καμένης γης. Από αυτά, τα 30.000 στρέμματα περίπου κάηκαν στην μεγάλη πυρκαγιά της 13^ης Αυγούστου που ξέσπασε στην κεντρική Εύβοια, στον δήμο Διρφυών – Μεσσαπίων, όπου καταστράφηκε πυκνό πευκοδάσος, μέρος του οποίου είχε προταθεί να ενταχθεί στη ζώνη Natura.

Ο δεύτερος, μετά την Εύβοια, νομός με τα περισσότερα καμένα στρέμματα είναι ο νομός Λαρίσης με 31630 καμένα στρέμματα και τρίτη η Πέλλα με 9053. Οι νομοί που έχασαν τη μεγαλύτερη δασική έκταση (δάσος και δασική έκταση) είναι η Εύβοια (29683.10), η Πέλλα (7974.80) και η Ζάκυνθος (6222)..

Το 2019 αποτεφρώθηκαν περισσότερα από 43 χιλιάδες στρέμματα δασικής έκτασης και 34 χιλιάδες δάσους. Ακολουθουν οι γεωργικές, οι χορτολιβαδικές και οι γεωργικές εκτάσεις.

Δάσος, σύμφωνα με τη παρ. 1 του άρθρου 3 ν. 998/79, αποτελεί το οργανικό σύνολο άγριων φυτών με ξυλώδη κορμό πάνω στην αναγκαία επιφάνεια του εδάφους, τα οποία, μαζί με την εκεί συνυπάρχουσα χλωρίδα και πανίδα, αποτελούν μέσω της αμοιβαίας αλληλεξάρτησης και αλληλοεπίδρασής τους, ιδιαίτερη βιοκοινότητα (δασοβιοκοινότητα) και ιδιαίτερο φυσικό περιβάλλον (δασογενές).

Δασική έκταση, όπως ορίζεται στην παρ. 2 του ίδιου νόμου, υπάρχει όταν στο παραπάνω (δάσος) σύνολο η άγρια ξυλώδης βλάστηση, υψηλή ή θαμνώδης, είναι αραιά. 

Οι χορτολιβαδικές εκτάσεις βρίσκονται εννοιολογικά μεταξύ των δασικών και γεωργικών εκτάσεων. Δεν καλλιεργούνται συστηματικά, έχουν μικρό ποσοστό κάλυψης από άγρια ξυλώδη φυτά και δεν πληρούν τις προϋποθέσεις για να χαρακτηριστούν δασική έκταση. Ωστόσο, οι ορεινές χορτολιβαδικές εκτάσεις προστατεύονται από τη δασική νομοθεσία ως δασικές εκτάσεις.

Τα υπολείμματα καλλιεργειών προκύπτουν από τις γεωργικές εργασίες και την αποκομιδή των καρπών. Οι γεωργοί συνηθίζουν να καίνε τα υπολείμματα, ωστόσο όταν δεν τηρούνται οι προβλεπόμενοι κανόνες ασφαλείας, οι φωτιές εξαπλώνονται σε γειτονικές εκτάσεις. Η πλειονότητα των πυρκαγιών τους χειμερινούς μήνες ευθύνονται στις καύσεις των γεωργικών υπολειμμάτων που ξέφυγαν από τον έλεγχο των γεωργών.

Οι βάλτοι είναι εκτάσεις γης πλημμυρισμένες με στατικό γλυκό νερό και χαρακτηριστική βλάστηση, όπως καλαμιώνες.

Το άλσος είναι μικρό δάσος που βρίσκεται μέσα ή κοντά σε κατοικημένες περιοχές.

Οι σκουπιδότοποι είναι τα σημεία που γίνεται η εναπόθεση των απορριμμάτων.

Οι γεωργικές εκτάσεις, είναι οι εκτάσεις που χρησιμοποιούνται αποκλειστικά για τη γεωργική παραγωγή.

Η πλειονότητα των πυρκαγιών προκαλείται είτε από αμέλεια, είτε από πρόθεση. Βάσει στοιχείων της πυροσβεστικής υπηρεσίας για το 2018, οι μισές δασικές και το 45% των αγροτικών πυρκαγιών είχαν μπει από πρόθεση. Σε αμέλεια αποδιδόταν το 25% και το 40% των πυρκαγιών σε δάση και αγροτικές περιοχές αντιστοίχως. Το 2018 σχηματίσθηκαν δικογραφίες σε βάρος 243 ατόμων εκ των οποίων 186 για εμπρησμό από αμέλεια και 57 για εμπρησμό από πρόθεση.

Τι συμβαίνει το 2020

Σύμφωνα με έρευνα του εμπειρογνώμονα Ανδριανό Γκουρμπάτση, εν αποστρατεία αντιστράτηγο και υπαρχηγό του Πυροσβεστικού Σώματος, από την 1η Ιανουαρίου μέχρι 1η Οκτωβρίου 2020 εκδηλώθηκαν στην επικράτεια συνολικά πάνω από 11900 αγροτοδασικές πυρκαγιές από τις οποίες κάηκε έκταση μεγαλύτερη των 152000 στρεμμάτων. Το ίδιο διάστημα του 2019 σύμφωνα με τη δική μας ανάλυση των δεδομένων της πυροσβεστικής είχαν καεί περίπου 142000 στρέμματα. Η κυριότερη αιτία πρόκλησης της πυρκαγιάς, σύμφωνα με την έρευνα του κ. Γκουρμπάτση είναι η καύση ξηρών χόρτων σε οικοπεδικούς ή άλλους ανοιχτούς χώρους καθώς και στην καύση υπολειμμάτων καλλιεργειών. Από τις 11931 πυρκαγιές, μόνο 46 υποθέσεις εξιχνιάστηκαν και συνελήφθησαν συνολικά 54 άτομα.