Η εξέλιξη και οι διακυμάνσεις ως προς το συναισθηματικό πρόσημο του λόγου των πολιτικών αρχηγών. Γράφει η Επίκουρη Καθηγήτρια Λαμπρινή Ρόρη*.
Οι δύο προεκλογικές περίοδοι των κοινοβουλευτικών εκλογών του 2023 ήταν αναμφίβολα λιγότερο πολωμένες και λιγότερο διχαστικές σε σχέση με εκλογές προηγούμενων περιόδων. Αν και λείπουν συγκριτικά δεδομένα που να εφαρμόζουν κοινό τρόπο μέτρησης, η μνήμη των εκλογών της κρίσης μπορεί να ανασύρει τις τοξικές ατάκες, τις αφίσες του μίσους, τα μανιχαϊστικά σλόγκαν του λαϊκισμού. Μολαταύτα, ο πολιτικός λόγος έχει -και πρέπει να έχει- πάντα αποχρώσεις και διαφορές, και η ανάλυση λόγου μεταξύ πολιτικών κομμάτων βοηθάει, προκειμένου να εντοπίσουμε τις διαφορές αυτές. Η ανάλυση λόγου πολιτικών αρχηγών μέσω του API του ChatGPT, η οποία έγινε στο πλαίσιο του ερευνητικού έργου του iMΕdD, είναι ένα χρήσιμο εργαλείο προς αυτήν την κατεύθυνση.
Το αρνητικό συναίσθημα μονοπώλησε, πλειοψηφικά, ο αρχηγός της Ελληνικής Λύσης, ενώ δεύτερος σε αρνητικό συναίσθημα εμφανίζεται ο Γιάνης Βαρουφάκης.
Παρατηρώντας την εξέλιξη του συναισθήματος στις δύο προεκλογικές περιόδους, μια πρώτη παρατήρηση είναι ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης είναι ο μόνος πολιτικός αρχηγός που σταθερά -κατά μέσο όρο- εξέπεμψε θετικό συναίσθημα και στις δύο προεκλογικές περιόδους του 2023, με το συναίσθημα να είναι περισσότερο θετικό στη δεύτερη, κάτι το οποίο είναι εύλογο δεδομένου του «αέρα του νικητή». Ο Αλέξης Τσίπρας κινήθηκε -κατά μέσο όρο- μέσα στο φάσμα του ουδέτερου συναισθήματος, αν και εμφανίζει σημαντικές διακυμάνσεις τόσο κατά τη διάρκεια όσο και μεταξύ των δύο εκστρατειών, με το συναίσθημα να τείνει προς το αρνητικό όριο, ειδικά στην πρώτη προεκλογική περίοδο. Παράλληλα, όταν εστιάζουμε στη θεματική ανάλυση του συναισθήματος, βλέπουμε ότι το αρνητικό συναίσθημα είναι κυρίαρχο στην πλειονότητα των θεμάτων που αναλύονται, εύρημα το οποίο ενδεχομένως συνδέεται με το αυξημένο μερίδιο που είχε η κριτική προς πολιτικούς αντιπάλους στον λόγο του Αλέξη Τσίπρα. Συναισθηματικά ουδέτερος, κατά μέσο όρο, εμφανίζεται και ο Νίκος Ανδρουλάκης. Ωστόσο, παρατηρούνται διαφορές στη διακύμανση του λόγου του αρχηγού του ΠΑΣΟΚ μεταξύ των δύο προεκλογικών περιόδων, με τον λόγο του στη δεύτερη να έχει λιγότερες συναισθηματικές αποχρώσεις.
Αν και ο Γενικός Γραμματέας του ΚΚΕ εμφανίζεται ως επί το πλείστον ουδέτερος συναισθηματικά στη μακρά διάρκεια των δύο εκστρατειών, το συναίσθημα που αποπνέει είναι στις χαμηλές τιμές του ουδέτερου φάσματος, ενώ σε μεγάλο μέρος των ομιλιών του, και στις δύο προεκλογικές φάσεις, ο λόγος του Δημήτρη Κουτσούμπα εκπέμπει αρνητικό συναίσθημα. Το συναίσθημα στον λόγο του Γιάνη Βαρουφάκη κατά την πρώτη προεκλογική περίοδο επίσης εμφανίζεται στο όριο μεταξύ ουδέτερου και αρνητικού φάσματος (και είναι, κατά μέσο όρο, μάλλον πιο αρνητικό σε σχέση με το συναίσθημα στον λόγο του Δημήτρη Κουτσούμπα), με μέρος των ομιλιών του να εμφανίζεται στο φάσμα αρνητικού συναισθήματος και την ανάλυση του συναισθήματος ανά θεματική να είναι πλειοψηφικά αρνητική. Ο μόνος πολιτικός αρχηγός που είναι σταθερά και ξεκάθαρα στο αρνητικό συναισθηματικό φάσμα -με μια στιγμιαία διακύμανση ουδετερότητας- είναι ο Κυριάκος Βελόπουλος. Με άλλα λόγια, το αρνητικό συναίσθημα στις δύο εκλογές του 2023 μονοπώλησε, πλειοψηφικά, ο αρχηγός του ακροδεξιού κόμματος της Ελληνικής Λύσης, ενώ δεύτερος σε αρνητικό συναίσθημα εμφανίζεται ο Γιάνης Βαρουφάκης της Άκρας Αριστεράς.
Οι ενδείξεις αυτές συνάδουν με τα ευρήματα έρευνας που δημοσιεύσαμε το 2017 (Agathangelou κ.α., 2017)1 με τη χρήση μεγάλων δεδομένων για τα κομματικά δίκτυα στο Τwitter την περίοδο της κρίσης, συγκρίνοντας τρεις διαφορετικές περιόδους κατά τα πολωμένα χρόνια 2014, 2015, 2016. Μεταξύ άλλων, και τότε βρήκαμε ότι το πλέον αρνητικό συναίσθημα εντοπιζόταν στον πολιτικό λόγο της Άκρας Δεξιάς και της Άκρας Αριστεράς.
1 Agathangelou, P., Katakis, I., Lamprini, R., Gunopoulos, Dimitris, Richards, B. (2017). «Understanding online political networks: The case of the far-right and far-left in Greece», Social Informatics: 9th International Conference, SocInfo 2017, Οξφόρδη, Ηνωμένο Βασίλειο, 13-15 Σεπτεμβρίου, Πρακτικά, Μέρος I 9. Springer International Publishing
*Η Λαμπρινή Ρόρη είναι Επίκουρη Καθηγήτρια πολιτικής ανάλυσης στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Σημείωση: Στο ερευνητικό έργο του iMEdD για την ανάλυση του προεκλογικού πολιτικού λόγου κατά την πρώτη και τη δεύτερη προεκλογική περίοδο του 2023, εξετάστηκαν οι προεκλογικές ομιλίες των πολιτικών αρχηγών των πιο πρόσφατων κοινοβουλευτικών κομμάτων κάθε φορά. Επομένως, στην ανάλυση δεν περιλαμβάνονται οι προεκλογικές ομιλίες του Γιάνη Βαρουφάκη κατά τη δεύτερη προεκλογική περίοδο.
Τα άρθρα γνώμης και σχολιασμού που δημοσιεύονται στο iMEdD Lab αντιπροσωπεύουν τους/τις συγγραφείς τους και δεν απηχούν απαραιτήτως τις απόψεις του iMEdD. Oι συγγραφείς εκφράζονται ελεύθερα, χωρίς καθοδήγηση ή παρεμβάσεις.