Με την προσοχή στραμμένη στην πανδημία, οι πρόσφυγες και οι μετανάστες χωρίς επίσημα έγγραφα έπαψαν να απασχολούν την κοινή γνώμη. Ο ίδιος παράγοντας, ωστόσο, που εξαφάνισε αυτές τις κοινότητες από το προσκήνιο, τις έπληξε δυσανάλογα.
Η δομή όπου βρισκόμουν φιλοξενούσε μόνο ενήλικες άνδρες. Εξαιτίας της πανδημίας, η είσοδος σε ανηλίκους απαγορεύτηκε, ενώ διακόπηκαν και οι παρεμβάσεις εθελοντών στα κέντρα υποδοχής» λέει η Franca, νοσοκόμα από την Ιταλία που επιστρατεύτηκε στη μάχη κατά του κορονοϊού μετά την κήρυξη της πανδημίας τον Μάρτιο.
Προηγουμένως ζούσε και εργαζόταν στο Βέλγιο, ωστόσο χρειάστηκε να αφήσει τα πάντα και να επιστρέψει στη χώρα της. Στα μέσα του Αυγούστου η Franca πήρε την απόφαση να εργαστεί εθελοντικά σε ένα κέντρο Sprar (Σύστημα Προστασίας Αιτούντων Άσυλο και Προσφύγων) κοντά στο Τραπάνι της Σικελίας. «Οι συνθήκες υγιεινής ήταν κακές, ενώ τρία με τέσσερα άτομα κοιμόντουσαν στο ίδιο δωμάτιο. Για να είμαι ειλικρινής, τα μέτρα προστασίας κατά του κορονοϊού ήταν ανεπαρκή, αν και το περασμένο καλοκαίρι οι μάσκες είχαν πάψει να είναι υποχρεωτικές και στους δρόμους.» Η Franca και οι υπόλοιποι εθελοντές δεν αντιμετώπισαν επείγοντα περιστατικά υγείας, αλλά σε κάθε περίπτωση, υπήρχε γιατρός σε ετοιμότητα. Για τους νεαρούς άνδρες, μάλιστα, όπως λέει η ίδια, «η έννοια της “ασθένειας” είναι κάτι τελείως διαφορετικό».
Οι θάνατοι από την πανδημία φαίνεται πως είναι περισσότεροι από αυτούς που γνωρίζουμε
Αύξηση θνησιμότητας στην Ελλάδα, από την οποία μόλις το 43% είναι επιβεβαιωμένοι θάνατοι από COVID-19.
Ωστόσο, περισσότεροι από 30.000 πρόσφυγες και μετανάστες συμμετείχαν στην πρώτη σχετική έρευνα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) και μίλησαν για τις σοβαρές επιπτώσεις της πανδημίας στην ψυχική και σωματική τους υγεία. Η έρευνα, που δημοσιεύθηκε την Διεθνή Ημέρα Μεταναστών, κατάφερε να φωτίσει ένα μέρος του παγκόσμιου πληθυσμού του οποίου η υγεία έχει παραμεληθεί κατά τη διάρκεια της κρίσης.
Τι συνέβη λοιπόν στους ανθρώπους που κατέφτασαν στην Ευρώπη εν μέσω πανδημίας;
Καταρχάς ο αριθμός τους μειώθηκε.
Αιτούντες άσυλο για πρώτη φορά ανά ιθαγένεια
Τα σύνορα της Βεντιμίλια παραμένουν το πιο συχνό πέρασμα μεταναστών στην Ιταλία. «Εδώ οι αφίξεις είναι πάντα μαζικές. Μετά από μια σύντομη παύση, οι αριθμοί αυξήθηκαν ξανά το καλοκαίρι» λέει ο Jacopo Colomba, συντονιστής έργου στη WeWorld Onlus. «Συγκεκριμένα, 12.000 άνθρωποι απορρίφθηκαν στα σύνορα μόλις τους πρώτους εννέα μήνες του 2020. Επίσης έχει ενδιαφέρον ότι, κατά τη διάρκεια του πρώτου lockdown, οι διακινητές ζητούσαν περισσότερα χρήματα για να βοηθήσουν τους ανθρώπους να διασχίσουν τα σύνορα, ακόμη και 500 ευρώ για 40 χλμ.».
Η πανδημία άλλαξε τις συνθήκες διαβίωσης, αναγκάζοντας περισσότερους ανθρώπους να ζουν έξω. «Είχαμε δύο κρούσματα κορονοϊού τον Απρίλιο. Για τον λόγο αυτό, και εξαιτίας της ανησυχίας της κοινωνίας, έκλεισε η μοναδική δομή φιλοξενίας που είχαμε. Δεν υπήρχε κατάλληλο σχέδιο για μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης και η πανδημία ήταν η χαριστική βολή».
Σε άλλα σύνορα η κατάσταση ήταν ακόμα πιο δύσκολη, μέχρι που, τον Σεπτέμβριο, το ιταλικό Good Lobby, εθελοντές δικηγόροι από το ολλανδικό δικηγορικό γραφείο De Brauw Blackstone Westbroek και η οργάνωση WeMove Europe υπέβαλαν καταγγελία κατά της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για παραβίαση της νομοθεσίας περί ασύλου. «Από τον Μάιο άρχισαν και πάλι να γίνονται αιτήσεις ασύλου. Στο μεταξύ οι επαναπροωθήσεις συνεχίζονται, οι συνθήκες στα κέντρα κράτησης εξακολουθούν να είναι άθλιες και οι παραβιάσεις των ευρωπαϊκών διαδικασιών είναι διαρκείς» λέει ο ακτιβιστής Giulio Carini. «Για παράδειγμα, οι αιτούντες άσυλο υποχρεούνται να πραγματοποιήσουν μια κλήση μέσω Skype και αυτό είναι ιδιαίτερα δύσκολο να οργανωθεί αυτή τη στιγμή».
Χάρτης ECDC: Γιατί δεν ξέρουμε εάν οι πράσινες περιοχές είναι «πράσινες»
Εξηγούμε βήμα-βήμα πώς διαβάζεται ο χάρτης του ECDC και για ποιους λόγους, ακόμη και αν τα αποτυπωμένα ως πράσινα νησιά της Ελλάδας είναι όντως «πράσινα», δεν το γνωρίζουμε.
Ταυτόχρονα, τα προβλήματα ένταξης επιδεινώθηκαν. Οι άνθρωποι στη Βουλγαρία και τη Γαλλία δεν μπόρεσαν να βρουν δουλειά, ενώ δεν ήταν καν σε θέση να χρησιμοποιήσουν το λεωφορείο. Η Mariana Stoyanova, διευθύντρια προγράμματος στην υπηρεσία προσφύγων-μεταναστών του βουλγαρικού Ερυθρού Σταυρού, θυμάται ότι «τα πάντα έκλεισαν, συμπεριλαμβανομένων των πάρκων» κατά τη διάρκεια του πρώτου lockdown. «Οι αιτούντες άσυλο επηρεάστηκαν άμεσα, καθώς απαγορεύτηκαν οι επισκέψεις εντός των έξι βουλγαρικών κέντρων υποδοχής και τα πράγματα ήταν πολύ αυστηρά» λέει. «Χάρη σ’ αυτά τα μέτρα, δεν μολύνθηκε κανείς. Ωστόσο, εντοπίστηκαν περίπου 70 κρούσματα σε κέντρα κράτησης, κάποια εκ των οποίων χρειάστηκαν νοσηλεία, καθώς στα κέντρα αυτά μεταφέρονταν άτομα απευθείας από τα σύνορα».
Η Γαλλία αντιμετωπίζει ήδη πρόβλημα με την αστυνομική βία κατά των προσφύγων και των μεταναστών. Ο Pierre Roques, συντονιστής πεδίου στην οργάνωση αρωγής Utopia 56 στο Καλαί, σημειώνει ότι «οι τρομοκρατικές επιθέσεις χρησιμοποιούνται ως δικαιολογία. Πρόσφατα, άνοιξε ένα κέντρο προσωρινής διαμονής, αλλά οι περισσότεροι άνθρωποι εξακολουθούν να ζουν στους δρόμους. Γι’ αυτό είναι δύσκολο να εντοπιστούν κρούσματα COVID, ενώ ταυτόχρονα οι άνθρωποι δε φαίνεται να φοβούνται ιδιαίτερα, κάτι που είναι απολύτως κατανοητό».
Σύμφωνα με την Ellen Ackroyd, μία εκ των δύο διευθυντών εξωτερικών δραστηριοτήτων της ΜΚΟ Help Refugees στο Καλαί, «η διανομή μασκών πραγματοποιείται σε άτακτα χρονικά διαστήματα, δεν είναι συστηματική. Αυτό είναι ένα σημαντικό πρόβλημα, καθώς η είσοδος σε λεωφορεία και καταστήματα χωρίς μάσκα είναι απαγορευμένη. Οι εκτοπισμένες κοινότητες γνωρίζουν τους κινδύνους έως έναν βαθμό και, όπως όλοι σε αυτή την πανδημία, δίνουν μεγάλη προσοχή στην υγιεινή. Ωστόσο, σε αντίθεση με τους περισσότερους ανθρώπους, η πρόσβασή τους σε εγκαταστάσεις με κατάλληλες συνθήκες υγιεινής – ένα θεμελιώδες δικαίωμα που οφείλει να παρέχει το κράτος – είναι εξαιρετικά περιορισμένη. Αυτό αποτελεί συχνά πηγή αγανάκτησης. Υπάρχουν άνθρωποι που δεν έχουν κάνει μπάνιο για μήνες!».
Συνολικός αντίκτυπος της COVID-19 στους πρόσφυγες και τους μετανάστες σε Περιφέρειες ΠΟΥ
Τουλάχιστον το 50% των ερωτηθέντων στην έρευνα του ΠΟΥ έκρινε ότι είχαν επηρεαστεί από την πανδημία όσον αφορά την εργασία, την ασφάλεια και την οικονομική τους κατάσταση.
Σύμφωνα με την έρευνα, ορισμένα είδη διακρίσεων έγιναν ιδιαίτερα αισθητά μεταξύ των νεότερων ηλικιακών ομάδων (ηλικίας 20-29 ετών), όπου τουλάχιστον το 30% των ερωτηθέντων δήλωσαν ότι έτυχαν διαφορετικής αντιμετώπισης λόγω της καταγωγής τους.
Τέλος, η υγεία των ανθρώπων επιδεινώθηκε. «Πολλοί άνθρωποι με χρόνιες ασθένειες και ψυχολογικά προβλήματα ζουν όλοι μαζί σε κάκιστες συνθήκες… όλα αυτά με ανησυχούσαν πολύ» λέει η Sanne van der Kooij, Ολλανδή γυναικολόγος και μέλος της πρωτοβουλίας SOSMoria. «Με το δεύτερο κύμα της πανδημίας, περιμένω ότι αυτός ο χειμώνας θα είναι δύσκολος. Νομίζω ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα για αυτούς τους ανθρώπους είναι οι συνέπειες των μέτρων κατά της πανδημίας, καθώς δεν μπορούν να βγουν από τον καταυλισμό. Είναι απομονωμένοι και φοβισμένοι».
Οι περισσότεροι πρόσφυγες και μετανάστες που συμμετείχαν στην έρευνα του ΠΟΥ λάμβαναν μέτρα πρόληψης έναντι του κορονοϊού. Όταν δεν το έκαναν, ήταν επειδή δεν μπορούσαν – όχι επειδή δεν το ήθελαν.
Ο αλγόριθμος του Instagram ωθεί τους χρήστες να δείξουν σάρκα
Αποκλειστική έρευνα δείχνει οτι ο αλγόριθμος του Instagram δίνει προτεραιότητα στο γυμνό.
Ωστόσο, η καταμέτρηση των κρουσμάτων και των θανάτων μεταξύ των μεταναστευτικών πληθυσμών είναι δύσκολη. Οι εθελοντές και οι εμπειρογνώμονες που συμμετείχαν στην έρευνα – σε Βουλγαρία, Γαλλία, Ελλάδα και Ιταλία – συμφωνούν: οι συνθήκες υγιεινής είναι συχνά τόσο ακατάλληλες που κανείς δεν νοιάζεται για την πανδημία, ενώ – ακόμα και στην αντίθετη περίπτωση – δεν υπάρχει κανένας τρόπος να γίνει διεξαγωγή τεστ σε ανθρώπους που μετακινούνται σε ολόκληρη την ήπειρο.
Ταυτόχρονα, μελέτες δείχνουν ότι οι ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να νοσήσουν. Το ίδιο ισχύει και για τους μετανάστες, ειδικά για εκείνους που δεν έχουν έγγραφα. Η έρευνα του ΠΟΥ δείχνει ότι οι κύριοι λόγοι για τους οποίους δεν αναζητείται ιατρική περίθαλψη είναι οικονομικοί, καθώς επίσης και ο φόβος της απέλασης, η έλλειψη διαθεσιμότητας υγειονομικής περίθαλψης και η μη παραχώρηση σχετικού δικαιώματος. Ένας στους έξι μετανάστες χωρίς έγγραφα δεν αναζητεί ιατρική περίθαλψη για συμπτώματα COVID.
Ερωτηθέντες που δεν αναζητούν ιατρική περίθαλψη για συμπτώματα κορονοϊού στην Περιφέρεια Ευρώπης
Ερωτηθέντες που δηλώνουν ότι έχουν επηρεαστεί από την COVID-19 στην Περιφέρεια Ευρώπης
«Οι μετανάστες χωρίς έγγραφα συναντούν μεγάλη δυσκολία στην πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη» λέει η Michele LeVoy, διευθύντρια της Πλατφόρμας για τη Διεθνή Συνεργασία για τους Μετανάστες χωρίς Έγγραφα (PICUM). «Καθώς οι νομοθετικές ρυθμίσεις για την υγειονομική περίθαλψη γίνονται σε εθνικό επίπεδο, εναπόκειται στα κράτη μέλη της ΕΕ να αποφασίσουν κατά πόσο θα επιτραπεί σε αυτούς τους ανθρώπους να έχουν βοήθεια. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχουν 27 διαφορετικά συστήματα υγείας στην Ευρώπη. Ακόμα κι αν οι νόμοι τους επιτρέψουν την πρόσβαση σε κάποιου είδους περίθαλψη, ορισμένες χώρες, όπως η Γερμανία, υποχρεώνουν τις υγειονομικές αρχές να καταγγέλλουν τα άτομα χωρίς έγγραφα στις αρμόδιες αρχές μεταναστευτικής πολιτικής. Σε ολόκληρη την Ευρώπη, πολλοί άνθρωποι χωρίς έγγραφα αποφεύγουν να επισκεφτούν γιατρούς και νοσοκομεία, φοβούμενοι την καταγγελία».
Δικαίωμα υγειονομικής περίθαλψης για μετανάστες χωρίς έγγραφα στην ΕΕ28
Είναι αδύνατον ολόκληρες κοινότητες να είναι αόρατες: φαίνεται πως οι οικοδεσπότες τους είναι αυτοί που έκλεισαν τα μάτια. Μέχρι που δεν μπόρεσαν να συνεχίσουν να προσποιούνται ότι δεν υπάρχει κανείς εκεί. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ελάχιστες χώρες – συμπεριλαμβανομένης της Ιρλανδίας, της Πορτογαλίας και της Ιταλίας – θέσπισαν ειδικά μέτρα που επιτρέπουν στους μετανάστες χωρίς έγγραφα την πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη κατά τη διάρκεια της πανδημίας.
«Η φετινή χρονιά έδειξε ότι η πανδημία επιδείνωσε τις συνθήκες που ήδη αντιμετώπιζαν οι ευπάθειες ομάδες εντός του πληθυσμού και κατέδειξε την ακόμη μεγαλύτερη ανάγκη αντιμετώπισης των παραγόντων που καθιστούν αυτές τις ομάδες ευάλωτες», καταλήγει η LeVoy. «Σωστή διαχείριση της δημόσιας υγείας σημαίνει ότι δεν αποκλείεται κανείς. Η δημόσια υγεία δεν γνωρίζει σύνορα και οι ιοί δεν έχουν διαβατήρια».
Πηγή: https://voxeurop.eu/fr/invisibles-comment-crise-sanitaire-affecte-sante-migrants-refugies/